ร้อยเอ็ดมีที่ตั้งตัวจังหวัดอยู่บนพื้นที่เมืองโบราณเมืองหนึ่ง (ไม่พบหลักฐานว่ามีชื่อจริงว่าอย่างไร?) ถูกสมมุติสมัยหลังเรียกเมืองร้อยเอ็ด มีคูน้ำคันดินล...

อารมณ์และความรู้สึกของช่วงเวลาหนึ่งๆ ในประวัติศาสตร์ มีบอกเป็นนัยจากวรรณกรรมคำบอกเล่าเก่าแก่ที่เรียกตำนานและนิทาน ซึ่งบางเรื่องสนุกสนาน บางเรื่องตื่นเ...

จังหวัดร้อยเอ็ด ได้ชื่อ "ร้อยเอ็ด" จากคัมภีร์ "อุรังคธาตุ" (คือหนังสือตำนานพระธาตุพนม) ต้นฉบับเป็นใบลานที่จารอักษรธรรม ราว 400 ปีมาแล้ว (ปัจจุบันเก็บไ...

วัฒนธรรมอินเดียแผ่ถึงอุษาคเนย์โดยอาศัยไปกับการค้าระยะไกลทางทะเลสมุทร หลังจากนั้นภาษาและวรรณกรรรมไทยผสมผสานกับวัฒนธรรมอินเดียผ่านภาษาและวรรณกรรมอุษาคเน...

เพิงผาและผนังถ้ำมีรูปเขียนตามเรื่องเล่าจากความทรงจำของคนอุษาคเนย์ดึกดำบรรพ์ (ซึ่งเป็นบรรพชนคนไทย) นับเป็นวรรณกรรมอุษาคเนย์ รูปเขียนบนหิน หมายถึง รู...

อักษรมิได้เกิดจากปาฏิหาริย์การประดิษฐ์คิดค้นของใครคนใดคนหนึ่งเพียงคนเดียว และเป็นไปไม่ได้ที่ตัวอักษรจะถูกประดิษฐ์ดังเนรมิตสำเร็จในปีหนึ่งปีใดเพียงปีเด...

ชาติพันธุ์ทั้งหลายล้วนเป็นคน ส่วนบรรพชนคนไทยล้วนมาจากชาติพันธุ์ "ร้อยพ่อพันแม่" ชาติพันธุ์หลากหลายในประวัติศาสตร์ยาวนานทั้งในและนอกอุษาคเนย์ต่างผสมกลม...

ภาษาไทยมีอํานาจบริเวณลุ่มน้ำเจ้าพระยาด้วยเหตุ ดังนี้ (1.) เมื่อเป็นภาษาราชการของรัฐอยุธยา (แทนภาษาเขมร ซึ่งเป็นภาษาราชการมาก่อน) (2.) ต่อมามีอักษรไ...

"พ่อปกครองลูก" เป็น "การเมืองระบบพ่อขุนอุปถัมภ์แบบเผด็จการ" ถ้าพูดให้กระชับจะได้ความว่า "พ่อปกครองลูก" เป็น "การเมืองแบบเผด็จการ" ซึ่งเป็นประวัติศา...

"ศิลปะเพื่อศิลปะ" กับ "ศิลปะเพื่อชีวิต" ปะทะและประดาบกันสืบเนื่องยาวนานในศตวรรษที่แล้ว อํานาจรัฐรวมศูนย์หนุนหลัง "ศิลปะเพื่อศิลปะ" แล้วกีดกันใส่ร้า...

ผู้ไท 'ชาวสยาม' ลุ่มน้ำโขง-เจ้าพระยา   ผู้ไทเมืองแถนในเวียดนาม มีส่วนเกี่ยวข้องกับชาวสยามใน "เสียมกุก" (ภาพสลักที่ปราสาทนครวัด) ทั้งในแง่ภาษา...

ความบาดหมางทางวัฒนธรรมกับเพื่อนบ้าน โดยเฉพาะกัมพูชา ตั้งแต่กรณีโขนละครและอื่นๆ จะทยอยมาไม่จบสิ้น ล่าสุด เรื่องมวยไทยกับมวยเขมร ล้วนมีต้นตอจากสมัยชาติน...