คอลัมน์ประจำ

ฟ้าทะลายโจร ‘ตัวช่วย’ ไข้หวัดใหญ่

ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 3 - 9 พฤศจิกายน 2566
คอลัมน์โครงการสมุนไพรเพื่อการพึ่งพาตนเอง
เผยแพร่

มิตรสหายใกล้ชิดหลายคนป่วยไข้หวัดใหญ่ในรอบ 1-2 สัปดาห์ที่ผ่านมา ในระดับประเทศข่าวแจ้งเตือนตั้งแต่ต้นเดือนตุลาคมก็พบไข้หวัดใหญ่ระบาดรุนแรง

จังหวัดที่หนักกว่าเพื่อนตามข้อมูลของกระทรวงสาธารณสุขมีถึง 10 จังหวัด ได้แก่ ระยอง ภูเก็ต กรุงเทพมหานคร เชียงใหม่ ยโสธร พัทลุง อุบลราชธานี ลำพูน นครปฐม และจันทบุรี จังหวัดอื่นๆ ก็ติดหวัดใหญ่กันไม่น้อย ใช่ว่าจะรอดจากเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ หรือ Influenza virus ไปได้

ในทางวิชาการแบ่งเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ไว้ 3 ชนิด (type) คือ A, B และ C สามัญชนคนทั่วไปจำง่ายๆ ว่า ไวรัสชนิด A เหมือนกับที่กำลังระบาดอยู่ในไทยนี่แหละ คือ ชนิดที่รุนแรงสุดและมักระบาดกว้างขวางทั่วโลก ไวรัสชนิด B ชนิดระบาดในระดับภูมิภาคต่างๆ ของโลก ส่วนชนิด C ใครติดเชื้อไวรัสแล้วจะมีอาการเล็กน้อยหรือไม่แสดงอาการป่วยเลย และไม่ทำให้เกิดการระบาด

กล่าวได้ว่า ชนิด A ที่ระบาดกันได้ทุกปีนี้มักทำให้เจ็บป่วยกันมากจนบางรายอาการหนักจนเสียชีวิต วงการแพทย์ก็พัฒนาวัคซีนมาสู้กับไวรัสไข้หวัดใหญ่ ก็รณรงค์ให้กลุ่มเสี่ยง คือ ผู้สูงอายุ ผู้มีโรคประจำตัว รวมถึงเด็กเล็กมาฉีดวัคซีนป้องกันไว้ เพื่อให้ใครที่ได้รับเชื้อไข้หวัดใหญ่เข้ามาแต่ในร่างกายมีภูมิคุ้มกัน ก็ช่วยให้ไม่มีอาการรุนแรง หรือมีอาการน้อยๆ

 

หลายคนสงสัยว่า ไข้หวัดธรรมดากับไข้หวัดใหญ่ต่างกันอย่างไร

ข้อแรกคือเชื้อที่ทำให้เราไม่สบายนั้นต่างกันหรือคนละชนิดกัน ข้อต่อมาอาการหลายอย่างจะคล้ายๆ กัน แต่ไข้หวัดใหญ่จะมีอาการรุนแรงกว่า ซึ่งพอจะแยกให้เข้าใจง่ายๆ ได้ว่า ไข้หวัดใหญ่ จะมีไข้สูง ปวดหัวมาก ปวดเมื่อยตัวมาก อ่อนเพลียมาก ไอมาก และจะมีปัญหาการหายใจ หลอดลมจะอักเสบได้ และถ้ารุนแรงมากจะปอดบวมได้ด้วย

ส่วนไข้หวัดธรรมดา อาการเหล่านี้จะน้อยกว่ามาก เช่น บางครั้งไข้ไม่มีหรือแค่ตัวรุมๆ เมื่อยเนื้อตัว อ่อนเพลียก็เล็กน้อย แต่ที่ไข้หวัดทั่วไปจะมีอาการมาก คือ คัดจมูก จาม และเจ็บคอ แต่ไข้หวัดใหญ่อาจเจ็บคอไม่มาก โดยรวมๆ ไข้หวัดใหญ่จะมีอาการเป็นมากกว่าหวัดทั่วไป

ทั้งไข้หวัดน้อยและไข้หวัดใหญ่นั้น มี “ตัวช่วย” เดียวกัน ที่น่าสนใจมากและพูดได้ว่าเป็นตัวช่วยตัวเดียวกันให้กับโควิด-19 มาแล้วในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมาด้วย คือ ฟ้าทะลายโจร

เรารู้กันดีว่าฟ้าทะลายโจรช่วยลดไข้ แก้ร้อนใน แก้เจ็บคอ ลดอาการไอ เมื่อดูข้อมูลในระดับต่างประเทศโดยเฉพาะที่อินเดียและจีนที่มีการส่งเสริมและพัฒนาสมุนไพรมาต่อเนื่องนั้น มีข้อมูลการใช้ฟ้าทะลายโจรกับอาการของไข้หวัดใหญ่มาอย่างยาวนานด้วย

ในการศึกษาของไทยในระดับหลอดทดลองก็พอแสดงให้เห็นศักยภาพการกำจัดไวรัสไข้หวัดใหญ่ แต่การทดลองทางคลินิกยังไม่มีข้อมูลที่ชัดเจน แต่ก็มีงานศึกษาทางคลินิกที่แสดงให้เห็นว่าฟ้าทะลายโจรบรรเทาอาการของไข้หวัดทั่วไปและไข้หวัดใหญ่ได้

ฟ้าทะลายโจรจึงมีส่วนช่วยลดอาการไข้หวัดธรรมดาและไข้หวัดใหญ่ซึ่งมีความสำคัญมาก ช่วยไม่ให้โรคลุกลาม และถ้าปฏิบัติตัวให้เหมาะสม พักผ่อนเพียงพอ งดทำกิจกรรมหักโหม ดื่มน้ำมากๆ ไม่อาบน้ำเย็น (โบราณท่านแนะให้เช็ดตัว) ก็จะเป็นอีกตัวช่วยแก้ไข้หวัดต่างๆ ได้ดียิ่งขึ้น

ปัจจุบันในท้องตลาดมีผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจรที่เป็นรูปแบบยาฟ้าทะลายโจรองค์รวม คือเป็นผงยาธรรมชาติ และยาสกัดสารสำคัญ ในมุมมองของแพทย์แผนไทยก็จะนิยมใช้ยาแบบองค์รวมได้รับสาระสำคัญหลายชนิด

ส่วนยาสกัดก็เน้นสารสกัดฟ้าทะลายโจร ที่ชื่อ แอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) ถ้ากินแบบยาสกัดก็แนะนำให้กินให้ได้สารแอนโดรกราโฟไลด์ วันละ 60-120 ม.ก. แต่ถ้ากินตามแนวได้ยาองค์รวมเป็นยาผง ที่ได้รับการขึ้นทะเบียน อย. โดยปกติก็ให้ดูวิธีใช้ตามฉลาก ปกติกินครั้งละ 1-2 แคปซูล (ขนาด 500 มิลลิกรัม/แคปซูล) หรือ 2-4 แคปซูล (ขนาด 250 มิลลิกรัม/แคปซูล) หรือแนวโบราณที่คนยังนิยมเป็นยาเม็ดลูกกลอน ครั้งละ 5-10 เม็ด วันละ 3 เวลาก่อนอาหาร 3 มื้อ ให้ดีกินก่อนนอนด้วย และเมื่ออาการดีขึ้นหรือหายแล้วก็หยุดยา

ในการศึกษาสมัยใหม่ยังพบข้อมูลตรงกับภูมิปัญญาว่า สรรพคุณฟ้าทะลายโจรจะออกฤทธิ์เป็นตัวช่วยแก้ไข้หวัดทั้งหายได้ดีต้องกินให้เร็วที่สุด เมื่อรู้ว่าเริ่มมีอาการและได้กินยาจะได้ผลมากว่าเป็นมาแล้วหลายวัน จึงแนะนำให้รีบกินยาใน 48 ชั่วโมงแรก หรือ 2 วันแรกที่มีอาการไข้หวัด

ฟ้าทะลายโจรจึงควรเป็นยาประจำบ้าน ประจำสำนักงาน ประจำวัด โรงเรียน และที่ต่างๆ เป็นยาสามัญประจำทุกที่

อย่างไรก็ตาม หากอาการไข้หวัดใหญ่ไม่ดีขึ้นภายใน 3 วัน แนะนำให้ไปโรงพยาบาล เพราะอาการน่าจะรุนแรงเกินกว่าจะดูแลตนเอง และไม่ควรใช้ฟ้าทะลายโจรกับสตรีมีครรภ์

ฟ้าทะลายโจร (Andrographis paniculata (Burm.f.) Wall.ex Nees) เป็นพืชล้มลูกปลูกแล้วไม่ต้องกลัวสูญพันธุ์ ปลูกแล้วจะเป็นวัชพืชที่ขึ้นแล้วลามไปในพื้นที่อื่นๆ ที่หน้าสำนักงานมูลนิธิสุขภาพไทยตั้งแต่โควิด-19 ระบาด ได้นำเมล็ดมาโปรยไว้ยังงอกงามเปลี่ยนรุ่นแบ่งปันให้เพื่อนบ้านนำไปใช้หลายรอบแล้ว

แม้จะมีตัวช่วยที่ดี ก็อย่าลืมมาตรการใส่หน้ากาก ล้างมือ กินร้อน ช้อนส่วนตัว ช่วยป้องกันไวรัสไข้หวัดทุกสายพันธุ์ได้เสมอ •

 

สมุนไพรเพื่อสุขภาพ | โครงการสมุนไพรเพื่อการพึ่งพาตนเอง

มูลนิธิสุขภาพไทย www.thaihof.org