สูตรสำเร็จในชีวิต (11)

วินัย

สูตรแห่งความสำเร็จในชีวิตข้อต่อไปนี้ วินัยที่ศึกษาดีแล้ว

คำว่า “วินัยที่ศึกษาดีแล้ว” มิใช่เพียงการเรียนรู้เกี่ยวกับระเบียบวินัยว่ามีอะไรบ้าง แต่หมายถึงการฝึกฝนอบรมตนให้มีระเบียบวินัยด้วย

คำว่า “ศึกษา” คำนี้มักจะมีปัญหาสำหรับคนไทย คือมักแปลกันว่า “การเล่าเรียน”

ที่จริงแล้วความหมายของคำเดิม หมายเอาการปฏิบัติ การลงมือกระทำ หรือการฝึกฝนอบรมตน

เพราะฉะนั้น เมื่อพูดถึงวินัยที่ศึกษาแล้ว จึงมุ่งไปที่วินัยที่ฝึกฝนอบรมดีแล้ว หรือความมีวินัยนั้นเอง

พูดถึงวินัย ก็นึกถึงอีกคำหนึ่งที่มักใช่คู่กันคือ ศีล

สองคำนี้คล้ายกันแต่ขอบเขตกว้างแคบไม่เท่ากัน

ศีล หมายเอาข้อห้ามข้อบังคับ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “สิกขาบท”

ส่วน วินัย หมายถึงระบบทั้งหมดที่ฝึกหัดอบรมคนอันครอบคลุมถึงศีลหรือสิกขาบทด้วย

อย่างในกรณีของพระภิกษุ ถ้าพูดถึงศีล (หรือสิกขาบท) ของภิกษุก็หมายถึงข้อห้าม 227 ข้อนั้นด้วย

แต่ถ้าพูดถึงวินัยของพระภิกษุหมายถึงข้อบังคับ 227 ข้อนั้นด้วย ทั้งระเบียบแบบแผนอื่นๆ ที่พระสงฆ์จะพึงปฏิบัติฝึกฝนอบรมตนเพื่อให้เหมาะแก่ความเป็นบรรพชิตที่ดีงามด้วย

ขอโทษที่ต้องอธิบายศัพท์แสงยืดยาว เพราะเห็นว่าเป็นเรื่องสำคัญที่เราควรทำความเข้าใจร่วมกัน

เรื่องของพระของเจ้าก็ยุ่งยากอย่างนี้แหละ ถ้าไม่ตกลงกันก่อนว่าคำนี้หมายถึงอย่างนี้ เดี๋ยวจะกลายเป็นการพูดคนละเรื่องเดียวกัน

ผู้รู้ท่านหนึ่งพูดว่า วินัยก็คือ “แบบ” ที่หล่อหลอมให้คนเป็นคนดีและมีคุณค่าในสังคม เห็นว่าท่านพูดเข้าท่าดี จึงขอจำฝีปากท่านมาขยายให้ฟัง

ดินเหนียวตามท้องไร่ท้องนา มันก็คือดินธรรมดาๆ หาค่าอันใดมิได้ แม้เศษดินเพียงนิดเดียวติดเท้าขึ้นบ้านเรือนใคร เขาก็รังเกียจหาว่าทำให้บ้านเรือนเขาสกปรก

แต่ถ้าดินเหนียวนั้นกดเข้าไปในแบบที่เขาทำไว้ เช่น แบบตุ๊กตาแล้วแกะออกมาเป็นตุ๊กตาที่งาม น่ารัก ใครเห็นใครก็อยากได้ ได้ไปแล้วก็นำไปตั้งอวดใครต่อใครอย่างภาคภูมิใจ มันก็ดินเหนียวที่เคยรังเกียจนักหนานั้นแหละ แต่ทำไมคราวนี้จึงกลายเป็นของมีค่า น่าดูน่าชมได้ถึงขนาดนั้น

หรือเศษโลหะที่คนเขาโยนทิ้งตามที่ต่างๆ ครั้นช่างหล่อเขาเอาไปหลอมเข้ากับแบบออกมาเป็นพระพุทธรูป สวยสดงดงาม ใครเห็นก็กราบไหว้บูชา เดิมก็เศษเหล็กไร้ค่านั่นเอง แต่ทำไมจึงกลายเป็นวัตถุเคารพอันทรงคุณค่า

เพราะ “แบบ” ใช่ไหม ที่ทำให้เป็นตุ๊กตา ทำเศษโลหะให้เป็นพระปฏิมา

ฉันใดก็ฉันนั้นแหละครับ

วินัยนับว่าเป็นแบบที่ทำคนให้มีคุณค่า

วินัยนี่แหละที่ทำพลเรือนให้เป็นทหาร

วินัยนี่แหละที่ทำให้เด็กลูกหลานชาวบ้านเป็นเณรเป็นพระ

แม้คนเหล่านี้จะมีอายุน้อยปูนลูกปูนหลาน ญาติโยมแก่ๆ ยังยกมือไหว้ อย่าว่าแต่สามัญชนเลย แม้องค์พระมหากษัตริย์ก็ยังทรงเคารพ

นี่มิใช่อิทธิพลของวินัยดอกหรือ

อยากเป็นคนดีมีคุณค่าและประสบความสำเร็จในชีวิตก็จงทำตนให้มีระเบียบวินัยเถอะครับ พระก็รักษาวินัยของพระ คฤหัสถ์ก็รักษาวินัยของคฤหัสถ์ อย่าให้ผิดเพศภาวะเข้าก็แล้วกัน