อัญเจียแขฺมร์

อภิญญา ตะวันออก

 

‘จวนน์-ชุณหะวัณ’-คนรุ่นที่ 3

กับความฝันคนรุ่นใหม่

 

การได้ฟังคลิปบทสัมภาษณ์ของเธอ ทำให้ฉันตกตะลึงไปกับเด็กสาวหน้าตามีอัตลักษณ์เฉพาะตนคนนั้น เธอคือ ขวัญตา หรือ “สิริจรรยา ชุณหะวัณ” แห่งตระกูล “ราชครู” ที่บ่งถึง ที่มาของความ

หลานสาวอดีตนายกรัฐมนตรีผู้มีสีสันมากคนหนึ่งของไทย พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ บุตรสาวแอ็กติวิสต์เก่าผู้มีชีวิตที่เต็มไปด้วยไลฟ์สไตล์ทางสังคม อาจารย์โต้ง-ไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ และหลานย่าของท่านผู้หญิงบุญเรือนผู้มีคลาสงามทางแฟชั่นและการทูต

เธอเป็นลูกไม้ใต้ต้นรุ่นที่ 3 ของตระกูลอีลิต (Elite) พวกผู้ดีชั้นสูงแถวหน้าของไทย เช่นเดียวกับพี่สาว-แก้วตา ธิษะณา ที่ผู้คนจดจำ – “ชุณหะวัณ” แต่มากกว่าตัวตนในแบบฉบับและผนวกกับสไตล์ของชาวเจนซี (Z) ที่ร่วมขับเคลื่อนของศตวรรษนี้ มันคือมรดกวิถีในแบบสไตล์ที่ต่างออกไปเดิมๆ

เพิ่มเติมคือ “ขบถ” ในลุคนางแบบสุดมั่น โดยเฉพาะการสร้างตัวตนให้เป็นสิ่งที่เห็น “น้อย” แต่ “มาก” สำหรับประเทศนี้

“แบบสร้างศิลปะป๊อปอาร์ตบนเรือนร่างของขวัญตา อาจดูเหมือนกับว่า ‘จะแรง’ และไม่เข้ากับลุคของอีลิตผู้ดีเก่า แต่เชื่อไหม มันกลับผลักดันให้ฉันกลับไปค้นหา ‘ความหมาย’ ในความเป็นลูกคนดังของ ‘อีลิต’ ตระกูลหนึ่งในกัมพูชา”

คือ “จวนน์” รุ่นที่ 3 เหมือนชุณหะวัณรุ่นนี้ เพียงแต่สี่พี่น้องตระกูล “จวนน์” ดูจะเป็นเจเนอเรชั่นของกัมพูชาที่ดูจะมาก่อน “ชุณหะวัณ”

ในแง่บทบาททางการเมืองนั้น ของกงล้อที่เรียกกันว่า “ปีศาจ” แห่งการเปลี่ยนแปลงที่เธอเขาทิ้งไว้ ได้ทำให้เรา-ถอดบทเรียน

หลานปู่ เจ้าฟ้าเวียง (จวนน์) แห่งตระกูลจวนน์ทั้งสี่ : จวนน์ เจือง, จวนน์ มุนน์, จวนน์ มมม์ และ จวนน์ ประสิทธิ์ ที่เคียงคู่มากับสังคมชั้นสูงยุคอินโดจีนกัมพูชา ตั้งแต่รัชสมัยพระบาทนโรดมจนถึงยุคต้นพระบาทสีหนุ โดยเจ้าฟ้าเวียงจวนน์นั้นรับใช้บารัง-ราชสำนักยาวนานถึง 3 รัชกาล คือ พระบาทนโรดม, พระบาทสีสุวัตถิ์ และพระบาทสีสุวัตถิ์ มุนีวงศ์

ก่อนการเรียกร้องเอกราชหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 จนกระแสปลดแอกกลุ่มประเทศอาณานิคมได้กลายเป็นสัญลักษณ์การต่อสู้ของศตวรรษที่ 20 ที่ผลิตหนุ่มสาวปฏิวัติชนจำนวนมาก

และดูจะขนบจารีตของการเรียกร้อง “เอกราช” ของหนุ่มสาวสมัยนั้น จะมาสู่ “คลื่นค้นหา” เดียวกัน เพียงแต่คนรุ่นใหม่ของศตวรรษนี้ ช่างเปี่ยมซ่านไปด้วยอัตลักษณ์เชิงปัจเจกที่มีอาวุธแห่งจลนาหรือการขับเคลื่อนคือวิถีของวัฒนธรรม “ป๊อปคัลเจอร์” มากกว่าคนรุ่นพ่อของศตวรรษที่ 20

ซึ่งมีฉบับพกพาในแบบของตนคือ ลัทธิสัจนิยม เฉกเช่นจวนน์พี่น้องทั้งสี่ที่ไม่ยี่หระในความมั่งคั่ง แต่กลับรังเกียจอภิสิทธิ์ชนวิถีที่ติดตัวมากับตนว่า น่ารังเกียจสำหรับสังคมองค์รวม

ไม่ว่าจะชาติตระกูล การศึกษาและฐานะทางสังคม ทั้งสี่ไม่เคยเรียนรู้ความยากลำบากในผู้คนร่วมชาติ ขนบของอีลิตชนชั้นสูงกัมพูชาคือส่งลูกหลานไปศึกษาในโรงเรียนฝรั่งเศสอินโดจีนที่เวียดนามและปารีส และชาวอีลิตไม่กี่ตระกูลเหล่านี้ ที่มั่งคั่งร่ำรวย พรั่งพร้อมไปด้วยข้าทาสบริวารและรื่นรมย์ไปกับชีวิตในแบบชาวทุนนิยมจนแทบไม่เคยเรียนรู้เลยว่า นอกรั้ววิลล่าของตนนั้น ยังมีคนยากไร้อีกจำนวนมาก

ขณะนั้นบรรพบุรุษของตนที่ใกล้ชิดราชสำนักและมีบทบาททางการเมือง กลับพยายามถอดห่างจากวิถีผู้คนและสังคมเขมรแบบดั้งเดิม และนั่นคือสิ่งที่จวนน์รุ่นที่ 3 ไม่อาจทนได้

พวกเขารู้สึกรังเกียจ “คอนเน็กชั่น” ของอีลิตที่นับวัน “ประหลาด” และทำลาย “ฐานราก” ความเป็นสังคมคนส่วนใหญ่ และดูเหมือนไม่ว่าจะอย่างไร การสลัดทิ้งอิทธิพลของปู่-เจ้าฟ้าเวียงจวนน์ ก็ดูจะไม่เคยหมดไป ในอำนาจวาสนาแบบเจ้าขุนมูลนาย

ก็เป็นเรื่องที่ไม่แปลกเลยว่า เจ้าคุณปู่ของตระกูลจวนน์รุ่นที่ 3 ซึ่งเป็นหลานทั้ง 4 นั้นจะยิ่งใหญ่ขนาดไหน?

แต่เชื่อไหมสำหรับจวนน์ทั้งสี่พี่น้องแล้ว มันกลับเป็นชนักปักหลังที่ตนต้องการปลดแอกออกจากวรรณะกระฎุมพีที่ติดตัวตนมานั่น ด้วยการหันไปบูชาลัทธิสังคมนิยม/คอมมิวนิสต์อย่างยึดมั่นและเป็นอุดมการณ์ พี่น้องทั้งสี่เชื่อว่า นี่คือหนทางของการเปลี่ยนแปลงประเทศและเพื่อไปสู่สังคมใหม่ที่ดีกว่า

ถ้าความจริงข้อเดียวที่สาวหนุ่มศตวรรษก่อนเห็นพ้องคือ ลัทธินิยมอำนาจเก่าที่เป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาความเจริญของประเทศแล้ว มุมมองของเจน-Z ยุคนี้ ก็มีพิมพ์นิยมเดียวกัน

คุ้นๆ มั้ย? มันไม่น่ามาสู่ระนาบเดียวกันได้ใช่มั้ย? สำหรับ “สัจนิยม” กับ “ป๊อปคัลเจอร์”? และนั่น ทำไมว่าสองสาวสกุลชุณหะวัณ ขวัญตา-แก้วตา ที่กลายเป็นผลิตผลของคนรุ่นที่ 3

ไม่ว่าคุณจะเป็นอีลิตหรือชนชั้นใด? สำหรับโลกวันนี้แล้ว “ความเฟก-ลวง และเรียล-จริง” คือขั้วเหรียญเดียวกันที่จะถูกตรวจสอบเสมอ

สําหรับอาชีพนางแบบของขวัญตาที่เธออาศัยทำมาหากินและสร้างคอนเทนต์แบบสไตลิสต์ในโลกโซเชียลที่ฉันเองแทบจะจินตนาการไม่ออกเลยว่า แค่การแต่งตัวของเธอ กลับทำให้เราแปรเป็นหัวข้อของ “อีลิตรุ่นที่ 3” ที่ผลาญเวลาของเราไปกับการค้นหา

ระหว่างความเป็น “แกะดำ” ของคนรุ่นนี้ ดังเช่นพี่น้องทั้งสี่ของตระกูลจวนน์ที่เคยตั้งคำถามเดียวกันนี้เมื่อ 65 ปีก่อน

“เราควรมีอภิสิทธิ์กันจริงๆ เหรอวะ? แบบมันควรมีจริงๆ เหรอ? มันควรภูมิใจเหรอ บอกตรงๆ นะ บางทีคนก็อายน่ะ…มันไม่ใช่เรื่องที่น่าภูมิใจเลย…คือแบบ มันยังมีอีกหลายคนมากที่เขายังไม่ได้รับโอกาสแม้แค่เสี้ยวหนึ่งแบบเรา” (ขวัญตา/เอ็กคลูซีฟวอยส์/สัมภาษณ์/Voice TV/5 กุมภาพันธ์ 2565)

ถ้าย้อนเวลาไปราวปี พ.ศ.2500 ที่พี่น้องตระกูลจวนน์ ซึ่งถือเป็นคนรุ่นเดียวหรือก่อนหน้าบิดาของเธอ (อาจารย์โต้ง) แต่เล็กน้อย

เราจะเห็นว่า พวกเขาต้องทลายกรอบของขนบอีลิตในยุคนั้นอย่างมาก จนถึงขั้นต้องทำงานใต้ดินลับๆ ให้กับพรรคคอมมิวนิสต์และลัทธิสังคมนิยมที่ตนยึดมั่นและเป็นอุดมการณ์ อันเป็นคนละขั้วกับชนชั้นนายทุนกระฎุมพีที่ตนถือกำเนิดมา

ฉันใดก็ฉันนั้น เช่นเดียวกับคนรุ่นขวัญตาที่ป่าวประกาศว่า ระบอบอีลิตในคราบลัทธิรัฐประหารคือเหลือบของสังคมและไม่อาจประนีประนอมได้ด้วยระบอบเผด็จการรัฐประหาร

“เชี่ย! มันได้ด้วยเหรอวะ?”

เชี่ย/สารภาพตามตรง กับชีวิตบางด้านที่สัมผัสพวกสัจนิยม ความจริงจังอันแข็งกร้าวของพวกเขาที่ท่วมบ่าและเหลือทน

ในบางครั้ง ฉันก็บอกตนเองว่า หรือมันคือความรุ่มร้อนที่อ่อนไหว?

ถ้าเช่นนั้น ความล้มเหลวของพวกสัจนิยมรุ่นก่อนคืออะไร?

ครั้งแล้วครั้งเล่าที่ความผิดหวังบอกเรื่องราว พ่ายแพ้และบอบช้ำ อ่อนแอและหนักอึ้ง-เหลือทนกว่านั้น คือโดดเดี่ยวเสมอมาเมื่อตกเป็นจำเลยทางสังคม

กว่าจะหลุดพ้นเหล่านั้นได้ เวลาก็ผ่านไป หรือบ้างก็หมดลมหายใจแล้ว

แต่มันคงไม่เป็นเช่นนั้นเสมอไปหรอก สำหรับกฎการเคลื่อนที่ของพวกจลนานิยมในคนรุ่นใหม่ยุคนี้-ที่อาจมีปัจจัยด้านอื่น ซึ่งอาจมีแรงโน้มถ่วงบางด้านเป็นตัวแปรสำคัญ

สำหรับโลกแบบนั้น เราจึงไม่แปลกใจที่วิถีป๊อปในคนรุ่นใหม่ ทำไมจึงกลายจลนาและอาวุธในการเคลื่อนไหวทางการเมือง?

ทั้งที่เธอเขาเพียงแค่เดินถนน แคปชั่นอารมณ์ แชร์และยั่วล้อผู้นำ ใครจะคิดว่า สิ่งเหล่านั้นมันจะกลายเป็นเครื่องมือของคนรุ่นใหม่ในการเปลี่ยนแปลงสิ่งที่เธอเขาเห็นต่าง และไม่มีใครรู้หรอกว่ากฎเคลื่อนที่ของ “จลนา” แบบไทยที่อยู่ในชุณหะวัณรุ่น 3 จะเดินไปสู่ทิศทางไหน?

บางทีผลพวงของจลนา-สัจนิยมแบบจวนน์ อาจหนักอึ้งเหลือทนจนเกินไปสำหรับอีลิตเขมรรุ่นใหม่ที่ช่างตื่นตัวน้อยมาก แต่มิพักในเมืองไทย

จลนาแบบนั้น-จวนน์รุ่น 3 ยังคงเพิ่ม-เติมต่อไป

cr : @kwanta.ch