คนของโลก : แจ๊ก หม่า

นักธุรกิจผู้โด่งดังกับการหายตัวปริศนา

ในรอบหลายปีที่ผ่านมาในแวดวงนักธุรกิจของประเทศจีน ไม่มีใครที่โด่งดังและเป็นที่รู้จักในระดับนานาชาติได้เท่ากับ “แจ๊ก หม่า” ผู้ก่อตั้งบริษัทอีคอมเมิร์ซ ยักษ์ใหญ่อย่าง “อาลีบาบา” อีกแล้ว แต่เวลานี้หม่ากลับหายตัวไป ยิ่งกว่านั้น ไม่มีใครรู้ว่าเขาอยู่ที่ไหนกันแน่

อดีตครูสอนภาษาอังกฤษวัย 56 ปี มักจะปรากฏตัวอย่างสม่ำเสมอในที่ประชุมเศรษฐกิจระดับโลกอย่าง “เวิลด์ อีโคโนมิก ฟอรัม” เคยแต่งตัวเป็น “เอลตัน จอห์น” รวมถึง “ไมเคิล แจ๊กสัน” ขึ้นแสดงใน “อีเวนต์” ใหญ่ๆ ที่อาลีบาบาจัดขึ้นในหลายปีที่ผ่านมา

ไม่เว้นแม้แต่การพบปะกับดาราดังระดับโลกอย่างทอม ครูซ, แดเนียล เครก, เควิน สเปซีย์ และนิโคล คิดแมน รวมถึงผู้นำโลกอย่างอดีตประธานาธิบดีบารัค โอบามา และนายกรัฐมนตรีอังกฤษ เดวิด คาเมรอน หม่าก็เคยร่วมโต๊ะมาแล้ว

คำถามถึงการหายตัวไปเกิดขึ้นหลังจาก “หม่า” ไม่ปรากฏตัวในรายการ “แอฟริกา บิสซิเนส ฮีโรส์” รายการที่เขาเป็นผู้ก่อตั้งขึ้นและร่วมเป็นกรรมการตัดสินเมื่อเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา

หม่าเป็นคนพูดจาอย่างเปิดเผยตรงไปตรงมาในแบบมหาเศรษฐีชาวอเมริกัน จนกระทั่งเมื่อเดือนตุลาคมที่ผ่านมา หม่าวิพากษ์วิจารณ์ธนาคารของรัฐและหน่วยงานกำกับดูแลด้านการเงินของประเทศจีน ในการประชุมที่เมืองเซี่ยงไฮ้

“วันนี้ระบบการเงินกลายเป็นมรดกตกทอดจากยุคอุตสาหกรรม” หม่าระบุ

และว่า “เราต้องสร้างระบบใหม่สำหรับคนรุ่นใหม่และคนอายุน้อยๆ เราต้องปฏิรูประบบที่เป็นอยู่เสียใหม่”

นอกจากนี้ หม่ายังวิจารณ์ธนาคารของรัฐด้วยว่ามี “แนวคิดแบบโรงรับจำนำ”

หลังการแสดงความเห็นครั้งนั้น “แจ๊ก หม่า” ถูกตัดปีกในทันที “แอนต์กรุ๊ป” ฟินเทค ที่เป็นบริษัทลูกของอาลีบาบา ที่กำลังจะเปิดขายหุ้นไอพีโอ เตรียมสร้างสถิติระดมทุนได้มากที่สุดในโลก ถูกทางการจีนสั่งระงับ

หม่าและผู้บริหาร “แอนต์กรุ๊ป” ถูกเรียกไปสอบสวน “อาลีบาบา” ถูกทางการจีนกล่าวหาว่าดำเนินธุรกิจที่มีพฤติกรรมผูกขาดการค้า ทำลายคู่แข่งในตลาด ละเมิดสิทธิผู้บริโภค ส่วนแอนต์กรุ๊ปถูกกล่าวหาว่าดำเนินธุรกิจละเมิดหลักการระบบดูแลด้านการเงินของจีนด้วยการปล่อยสินเชื่อดอกเบี้ยต่ำ

การหายตัวไปของหม่าถูกวิพากษ์วิจารณ์ไปต่างๆ นานา สื่อในสหรัฐถึงกับรายงานว่า การวิพากษ์วิจารณ์รัฐดังกล่าวส่งผลให้หม่าต้องถูกจับตัวไปโดยคำสั่งของประธานาธิบดีสีจิ้นผิงโดยตรง เพื่อสั่งสอนให้รู้จักระวังคำพูด

และอย่าทำตัวยิ่งใหญ่กว่าธนาคารกลางจีน

หม่า อดีตครูสอนภาษาอังกฤษ ที่ก่อตั้ง “อาลีบาบา” จากในอพาร์ตเมนต์เล็กๆ ในเมืองหางโจว ก่อนที่ปัจจุบันจะก้าวเป็นบริษัทอีคอมเมิร์ซที่ใหญ่ที่สุดในโลก ปัจจุบันไม่ได้เป็นผู้บริหาร หรือสมาชิกบอร์ดบริหารอาลีบาลา รวมถึงแอนต์กรุ๊ปแล้ว แต่หม่ายังคงเป็นผู้ถือหุ้นที่ใหญ่ที่สุดของอาลีบาบา ด้วยมูลค่าหุ้น 25,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ

การหายตัวไปของหม่าเวลานี้ก็ยังคงไม่มีคำตอบ บางส่วนมองว่า หม่าอาจต้องการเก็บเนื้อเก็บตัวเพื่อให้คนที่มีหน้าที่ทำงานในอาลีบาบาได้ร่วมมือกับหน่วยงานรัฐอย่างเต็มที่ และไม่มีเหตุผลอะไรที่ทางการจีนจะควบคุมตัวหม่าเอาไว้

แต่อีกมุมหนึ่งก็ไม่ใช่เรื่องใหม่ที่รัฐบาลจีนจะจัดการกับมหาเศรษฐีรวมถึงคนดังชาวจีนให้อยู่ในร่องในรอยที่รัฐบาลต้องการ อย่างที่เคยเกิดขึ้นกับดาราดังอย่างฟ่านปิงปิง ที่หายตัวไปเช่นกัน จนสุดท้ายก็มีการเปิดเผยว่าถูกควบคุมตัวจากข้อหาเลี่ยงภาษี และถูกกักตัวอยู่ที่รีสอร์ตแห่งหนึ่งในเมืองเจียงซู

แต่ในกรณีของหม่า เวลานี้ก็ยังไม่มีคำตอบว่าหม่าไปอยู่ที่ไหน บ้างก็มีข่าวลือว่าอาจถูกทางการจีนไปกักขังทรมาน บ้างก็ลือว่าเวลานี้หม่าไปอยู่ในประเทศสิงคโปร์

ด้านปีเตอร์ นาวาร์โร ผู้อำนวยการด้านนโยบายการค้าและอุตสาหกรรมการผลิตของทำเนียบขาว ผู้เขียนหนังสือที่ตีพิมพ์ในปี 2011 ในชื่อ “ความตายจากจีน : การเผชิญหน้ากับมังกร”

โจมตีหม่าว่าเป็นอันธพาลผู้ก่อตั้งอาลีบาลา ด้วยการขโมยเทคโนโลยีของ “อีเบย์” ในสหรัฐสร้างความร่ำรวยให้กับตัวเอง

และว่า หม่าลืมตัวว่าตนเองมาจากไหนจนทำให้รัฐบาลจีนต้องสั่งสอนด้วยการ “เชือดไก่ให้ลิงดู” และหลังจากนี้ นาวาร์โรเดาว่า หม่าจะกลับมาอีกครั้ง

แต่จะสงบปากสงบคำมากขึ้นและก้มหน้าก้มตาทำงานต่อไป

ปรากฏตัวเป็นครั้งแรกในการพบปะกับครูชนบท 100 คน ผ่านการประชุมระบบวิดีโอคอนเฟอเรนซ์ ในช่วงเช้าของวันที่ 20 มกราคม หลังจากหายตัวไปอย่างไร้ร่องรอยตั้งแต่เดือนตุลาคมปีที่ผ่านมา

การกลับมาปรากฏตัวต่อหน้าสาธารณะของนายหม่าว่ายังอยู่ดี ยังส่งผลดันให้ราคาหุ้นของอาลีบาบาในตลาดหุ้นฮ่องกงพุ่งขึ้นไปถึงมากกว่า 6% เมื่อเทียบกับดัชนีหั่งเส็งที่ปรับขึ้น 0.64%

เว็บข่าว เถียนมู่นิวส์ ของเจ้อเจียงออนไลน์ ซึ่งเป็นของรัฐบาลท้องถิ่นมณฑลเจ้อเจียง เป็นสื่อเจ้าแรกที่รายงานว่านายหม่าได้พบปะพูดคุยกับครูชนบทในการประชุมระบบวิดีโอคอนเฟอเรนซ์ในวันพุธ (20 ม.ค.) นี้

ขณะที่มูลนิธิแจ๊ก หม่า เปิดเผยว่า นายหม่าได้ร่วมงานครูชนบทประจำปีที่จัดทางออนไลน์ ซึ่งกลุ่มอาลีบาบาออกมายืนยันเช่นกันว่านายหม่าเข้าร่วมงานประชุมที่จัดทางออนไลน์นี้ด้วย

ในวิดีโอความยาว 50 วินาที แสดงให้เห็นนายหม่าสวมเสื้อสีน้ำเงิน ขณะพูดต่อหน้ากล้องจากห้องที่ผนังด้านหลังเป็นหินอ่อนสีเทา ซึ่งยังไม่มีความชัดเจนทั้งจากวิดีโอนี้หรือรายงานของเถียนมู่นิวส์ว่านายหม่านั้นยืนพูดมาจากที่ใด

โดยนายหม่าได้กล่าวกับครูที่ได้รับรางวัลครูชนบทแจ๊กหม่าที่เมื่อหลายปีก่อนนายหม่าได้ร่วมพิธีมอบรางวัลดังกล่าวด้วยที่จัดโดยมูลนิธิแจ๊ก หม่าที่เมืองซานย่าว่า “เราไม่สามารถพบกันที่เมืองซานย่าได้เนื่องจากโรคระบาด เมื่อเหตุระบาดสิ้นสุดลงเราจะต้องหาเวลาให้ทุกคนเดินทางมาที่ซานย่า แล้วเราจะได้พบกันอีก” นายหม่ากล่าว โดยไม่ได้ระบุว่าตัวเขาอยู่ที่ไหน

ทั้งนี้นายหม่าไม่ได้ปรากฏตัวต่อสาธารณชนมาตั้งแต่วันที่ 24 ตุลาคมปีที่ผ่านมา หลังจากนายหม่ากล่าวโจมตีกฎระเบียบควบคุมของทางการจีน จนทำให้บริษัท แอนท์กรุ๊ป ของกลุ่มอาลีบาบา ไม่สามารถนำหุ้นของแอนท์กรุ๊ปเข้าไปขายในตลาดหลักทรัพย์ได้