อุทยานแห่งชาติ คาซิลังกา แคว้นอัสสัม ประเทศอินเดีย

แสงแดดอ่อนๆ ของยามเย็น ครอบคลุมทั่วบริเวณทุ่งหญ้ากว้าง ถนนดินราบเรียบทอดยาวคดเคี้ยว รถจี๊ปขนาดเล็กสีขาวมอๆ จอดนิ่ง

ฝั่งซ้ายของถนนเป็นบึงน้ำ นกกระสาคอดำก้าวเดินช้าๆ ส่วนทางด้านขวาซึ่งห่างออกไปสักร้อยเมตร ช้างตัวโต งาสีขาวคล้ำเดินคลอเคลียช้างตัวเมียที่มีขนาดย่อมกว่า

ด้านหลังช้างทั้งคู่ รางๆ อยู่ในพงหญ้าที่สูงจนท่วมหลัง คือ ควายป่าฝูงหนึ่ง

ชีวิตต่างๆ ดำเนินไปตามวิถี เป็นเรื่องปกติของที่นี่

แต่เย็นวันนี้ ผมรู้สึกได้ถึงความโชคดี ช้างหนุ่มสร้างบรรยากาศให้ท้องทุ่งอบอวลไปด้วยกลิ่นอายความรัก

ผมลดกล้องสองตากำลังขยาย 10 เท่า ที่แนบตาลง เมื่อช้างหนุ่มพาตัวเมียหลบหายเข้าไปในป่าทึบ

เหตุการณ์ต่อไปไม่ใช่เรื่องที่ผมจะอยู่รบกวน ชายหนุ่มหน้าเข้ม หนวดเฟิ้ม ติดเครื่องรถจี๊ป เคลื่อนที่ต่อไปบนทางคดเคี้ยว

สายลมเย็นปะทะใบหน้า ขอบฟ้าด้านตะวันตกเริ่มเป็นสีส้ม นกตะกรุม เกาะบนกิ่งไม้แห้ง

แรดนอเดียวร่างทะมึน เดินนำลูกตัวเล็กไปช้าๆ และหันมาดู หยุดเดินอย่างเตรียมพร้อม เมื่อได้กลิ่นคนและรถ

ชีวิตในท้องทุ่งดำเนินเช่นนี้มาเนิ่นนาน ครั้งหนึ่ง ในที่ที่ผมจากมา ที่ซึ่งผมเรียกว่าบ้าน ก็มีบรรยากาศไม่แตกต่าง

ใช้เวลาเดินทางบนอากาศมาไม่กี่ชั่วโมง ก็ดูคล้ายกับว่า ผมย้อนเวลากลับมาอยู่ในบรรยากาศอันผ่านมาแล้วกว่า 70 ปี ที่นั่นก็เคยมีบรรยากาศแห่งความสุข

 

อุทยานแห่งชาติ น้ำตกซีโป

เรากำลังเดินขึ้นภูเขา หลังจากผ่านดงทึบมาไม่นาน มีเสียงหักไม้โครมคราม ผมดึงแขนชายหนุ่มผิวคล้ำที่เดินข้างหน้าให้หยุดเมื่อเห็นช้างตัวหนึ่งยืนขวางทางอยู่ มันยืนนิ่ง ชูงวงสูง อยู่ในอาการเตรียมพร้อมเข้าโจมตีผู้ที่จะเข้ามาใกล้เกินระยะอนุญาต

ป่าแห่งนี้อยู่ในระหว่างการจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ มีสภาพเป็นหย่อมป่าขนาดย่อม ที่ถูกตัดขาดจากหย่อมป่าแห่งอื่น

นอกจากลานนกหว้า และร่องรอยหมูป่า เราไม่พบรอยสัตว์อื่นๆ

“พ่อบอกว่า เมื่อก่อนตอนแกยังหนุ่มขึ้นเขา ที่นี่ สัตว์ที่เจอมากที่สุด คือ บาเดาะ ซูมู” ชายหนุ่มผิวคล้ำ หมายถึงสมเสร็จ

ทิวเขาป่าดิบฝนเป็นที่อยู่ของสัตว์หน้าตาแปลกๆ อย่างสมเสร็จ แต่การขึ้นเขาครั้งนี้ หลายวันในป่าทึบเราไม่พบร่องรอยของสมเสร็จเลย

ผมพยักหน้ากับชายหนุ่มผิวคล้ำ เราค่อยๆ ถอยห่างออกมา เพราะด้วยอาการเช่นนั้นของช้าง หากเดินเข้าไปอีกสักก้าว การโจมตีอาจเกิดขึ้น

 

ป่าถูกเปลี่ยนสภาพเป็นสวนยาง สวนผลไม้ อย่างทุเรียน ลองกอง รวมทั้งมังคุด

สวนผลไม้ เป็นพื้นที่อาศัยของช้างด้วย การกระทบกระทั่งจึงเป็นเรื่องที่เลี่ยงไม่พ้น

ตอนเดินขึ้นมา ผมผ่านต้นทุเรียน ต้นลองกอง กิ่งก้านฉีกขาด ล้มระเนระนาด

“บนเขามีช้างอาละวาดอยู่ ระวังตัวด้วย” ชาวบ้านเชิงเขาบอกกับผม

ถึงตอนนี้ ผู้ชายบางคนเมื่อเดินขึ้นเขาจะสะพายปืน และจะยิงทันทีเมื่อเจอช้าง และช้างเมื่อเห็นคน มันก็ไม่รีรอที่จะเข้าโจมตี

ผมเดินถอยหลังช้าๆ สบสายตาช้าง มองผ่านสายตามันเข้าไปถึงข้างใน

ดูเหมือนมันกำลังเผชิญกับสภาวะสงคราม

สงครามนี้เกิดขึ้นเพราะเหตุใด ผมพอเข้าใจ

ด้านขวามือ มีความเคลื่อนไหว เสียงเดิน และเสียงแหลมเล็กของลูกช้าง เป็นเรื่องปกติ ที่ช้างซึ่งทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงจะดูแลช้างน้อยอย่างแข็งขัน อีกทั้งการพบเจอคนในบรรยากาศซึ่งไม่มีความเป็นมิตรเหลืออยู่แล้ว

หากมีการโจมตี ทุกอย่างจะเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วภายในเสี้ยววินาที

ร่างทะมึนนั่น จะขยับเข้าหาผู้บุกรุกได้อย่างรวดเร็ว

วันหนึ่ง ในป่าด้านตะวันตก มีเหตุการณ์ที่ผมจำได้ดี จำวินาทีที่กระแสลมจากงวงที่คว้าพลาดผ่านลำตัว วันนั้นผมเข้าไปใกล้ช้างตัวหนึ่ง ใกล้เกินระยะอนุญาต

ในป่า ความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นแล้ว ปัญหาต่างๆ ที่เหล่าสัตว์ป่าพบเจอ ความเครียดสะสม ถูกจำกัดพื้นที่อาศัย เส้นทางเดินหากินตามฤดูกาลโดนตัดขาด

หลายพื้นที่ไม่มีสัตว์ผู้ล่าผู้อยู่บนสุดอย่างเสือโคร่ง ไร้ผู้ทำหน้าที่ควบคุมปริมาณประชากรเพิ่มจำนวน ถูกบุกรุก แก่งแย่งที่อาศัย แหล่งอาหาร จนกระทั่งจนมุม ไม่มีเหตุผลใดที่จะไม่ยืนหยัดเพื่อตอบโต้

มันคือสัญชาตญาณที่มีอยู่ในทุกชีวิต

 

ผมมีโอกาสได้สบสายตากับช้างในระยะใกล้บ่อยๆ ในวันที่สภาพการณ์เปลี่ยนแปลงไปแล้ว ในวันที่สถานการณ์ระหว่างสัตว์กับคน ทวีความรุนแรง โศกนาฏกรรมเกิดขึ้นเสมอ

อยู่ใกล้ๆ เห็นแววตาอันบอกเรื่องราว

เป็น “แววตา” ที่บอกให้รู้ว่า ครั้งหนึ่ง พวกมันเคยมีความสุข

เป็นความสุขที่อาจไม่มีวันหวนคืน •

 

หลังเลนส์ในดงลึก | ปริญญากร วรวรรณ

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022