เอเมอรัล เฟนเนล โด่งดังจากความสำเร็จดังสนั่นจากหลายเวทีประกวดภาพยนตร์ด้วย Promising Young Woman (แครี่ มัลลิแกน แสดงนำ) ในฐานะผู้กำกับฯ และนักเขียนบทมือใหม่

Saltburn เป็นผลงานเรื่องใหม่ของเธอผู้นี้ ในแนวหนังตลกร้าย (ที่ร้ายกาจยิ่งขึ้นกว่าเดิม) ภายใต้แก่นเรื่องของการเสียดสีสังคมและชนชั้นอภิสิทธิ์ที่ใช้ชีวิตหรูหราเลิศลอยและปิดกั้นตนจากโลกของคนสามัญ

หรืออย่างน้อยหนังก็ดูเหมือนจะวางแนววิพากษ์สังคมไว้แบบนั้น จวบจนในตอนท้าย หนังกลับลำพลิกหงายหักมุมเปลี่ยนวิถีไปอีกทาง

ซึ่งในความเห็นของผู้เขียนคอลัมน์นี้ ลดทอนความน่าสนใจของตัวละครเอก โดยไม่ได้ทิ้งปริศนาอันกำกวมไว้ให้ตีความหรือคิดต่อ

ค.ศ. 2006 โอลิเวอร์ ควิก (แบร์รี่ คีโอแกน จากบทบาทน่าจับตาใน The Killing of the Sacred Deer และ The Banshee of Inisherin) เป็นเด็กเนิร์ด เป็นนักเรียนทุนที่เพิ่งก้าวเข้าสู่รั้วมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ดอันน่าเกรงขามเป็นปีแรก

เห็นได้ชัดว่า เขาเข้าออกซ์ฟอร์ดได้ด้วยมันสมองอันเฉลียวฉลาดและความขยันหมั่นเพียรจากความพยายามถีบตัวขึ้นสูงในสังคม เขาแตกต่างจากนักศึกษาอื่นๆ ที่ดูเหมือนมาจากครอบครัวของอภิสิทธิ์ชน

มหาวิทยาลัยชั้นนำแห่งนี้ไม่ใช่ที่ทางที่เขาคุ้นเคย เขาจึงวางตัวไม่ถูกในสังคมภายในรั้วมหาวิทยาลัยเก่าแก่และเป็นของอภิสิทธิ์ชนในอังกฤษมาตั้งแต่ไหนแต่ไร

เพื่อนคนแรกที่เปิดปากคุยกับเขาเป็นหนุ่มเนิร์ดสวมแว่นที่ออกจะเพี้ยนๆ เป็นอัจฉริยะด้านคณิตศาสตร์ และไม่มีใครอยากคบค้าสมาคมเช่นกัน

เสียงเล่าเรื่องของโอลิเวอร์ตั้งแต่ตอนเปิดเรื่อง สารภาพว่าเขาหลงรักฟีลิกซ์ (เจค็อบ เอลอร์ดี) ตั้งแต่แรกเห็น ฟีลิกซ์เป็นหนุ่มหล่อแบบกระชากใจสาว เปลี่ยนแฟนเป็นว่าเล่นเหมือนเปลี่ยนเสื้อผ้า แถมมาจากครอบครัวฐานะมั่งคั่ง มีเงินทองใช้สอยปาร์ตี้กับเพื่อนฝูงได้อย่างไม่ขาดมือ

วันหนึ่งโอลิเวอร์ถีบจักรยานไปเจอฟีลิกซ์กำลังปลุกปล้ำกับจักรยานล้อแบนข้างทาง ถามไถ่ได้ความว่าฟีลิกซ์กำลังรีบและทำท่าจะไปเรียนไม่ทันอีกแล้ว โอลิเวอร์จึงใจดีเสนอให้ยืมจักรยานของเขาเนื่องจากเขาไม่มีธุระร้อนตอนนั้น

นั่นคือจุดเริ่มต้นของมิตรภาพระหว่างมิตรภาพของสองหนุ่มผู้มีพื้นเพแตกต่างกันราวฟ้าสูงแผ่นดินต่ำ

เมื่อโอลิเวอร์เล่าให้ฟังว่าพ่อเขาตายลงอย่างกะทันหัน และตอนปิดเทอมเขาไม่มีที่จะไปเพราะไม่อยากกลับไปอยู่กับแม่ที่ติดยา ฟีลิกซ์ก็เอื้อเฟื้อด้วยการชวนโอลิเวอร์ไปพักกับครอบครัวของเขาในช่วงปิดเทอม

โอลิเวอร์เดินทางไปถึงคฤหาสน์อัครฐานชื่อ “ซอลต์เบิร์น” อันห้อมล้อมด้วยที่ดินในชนบท เขาลงจากรถเช่า ลากกระเป๋าเดินไปเคาะประตูคฤหาสน์อันน่าเกรงขาม และมีหัวหน้าคนใช้มาเปิดรับ

เช่นเดียวกับพ่อบ้านของตระกูลขุนนาง ดันแคนวางตัวเย่อหยิ่งหัวสูงยิ่งกว่าเจ้านายเสียอีก กล่าวตำหนิแขกโดยไม่เกรงใจในเรื่องที่เสียมารยาทมาถึงก่อนกำหนดเวลา

ทันใดนั้นฟีลิกซ์ก็เดินมาต้อนรับเพื่อนอย่างอบอุ่นและพาไปห้องพัก โดยนำชมคฤหาสน์อันโอ่โถงประดับประดาด้วยภาพเขียนและงานศิลปะล้ำค่า รวมทั้งเล่าให้ฟังว่าดั้งเดิมที่นี่เคยเป็นที่ประทับของพระเจ้าเฮนรี่ที่ 8 มาก่อน

เซอร์เจมส์ (ริชาร์ด อี. แกรนต์) กับเลดี้เอลส์เพธ (โรซามันด์ ไพค์) ยังคงขนบธรรมเนียมดั้งเดิมของอังกฤษที่แต่งตัวเต็มยศมานั่งโต๊ะอาหารมื้อค่ำ พร้อมฟีลิกซ์ ลูกชาย เวนิเชีย (แอลิสัน โอลิเวอร์) ผู้เป็นลูกสาว ฟาร์ลีย์ (อาร์ชี มาเดคเว) ญาติใต้อุปการะ และพาเมลา (แครี่ มัลลิแกน) แขกที่ทำตัวเป็นทากเกาะกินโดยมาพำนักนานนับปี

ความสนใจของเจ้าของบ้านเริ่มหันมาสู่แขกหน้าใหม่ผู้ที่ดูเหมือนมาจากครอบครัวคนละชนชั้น แต่ไม่นานโอลิเวอร์ก็เริ่มทำตัวกลมกลืนไปตามวิถีชีวิตของเจ้าของบ้านและทำท่าจะไม่อยากจากไปไหนอีกเหมือนกัน

เกิดเรื่องใหญ่ขึ้นในวันเกิดของโอลิเวอร์ ซึ่งเลดี้เอลส์เพธกำลังจะจัดงานปาร์ตี้แฟนซี เชิญแขกสองร้อยคนมาร่วมงาน โดยกำหนดธีมงานเป็นบทละครของเช็กสเปียร์ Midsummer Night’s Dream

ช่วงวันนั้น ฟีลิกซ์ตั้งใจจะเซอร์ไพรส์โอลิเวอร์ด้วยการขับรถพาไปเยี่ยมแม่ของโอลิเวอร์ แต่การณ์กลับตาลปัตรไปหมด เพราะปรากฏว่าพ่อแม่ของโอลิเวอร์ไม่ได้เป็นอย่างที่เขาบอกเลย

เรื่องที่โอลิเวอร์เล่าเกี่ยวกับครอบครัวของเขาเป็นเรื่องโกหกทั้งเพ

นี่คือจุดขาดสะบั้นระหว่างมิตรภาพของคนทั้งสอง ฟีลิกซ์ยอมให้โอลิเวอร์อยู่จนหลังงานปาร์ตี้วันเกิดที่ตระเตรียมการไว้แล้วเท่านั้น มิไยโอลิเวอร์จะอ้อนวอนและแก้ตัวอย่างไร

ทว่าวันรุ่งขึ้น มีการพบศพของฟีลิกซ์นอนตายอยู่แทบเท้าของรูปปั้นตัวไมโนทอร์ สัตว์ครึ่งคนครึ่งกระทิง ณ ใจกลางของแนวพุ่มไม้ที่ตัดแต่งวกวนเป็นเขาวงกต

ตลกร้ายที่เจ็บแสบมากตอนหนึ่งคือ เมื่อพบศพลูกชายคนเดียวของตระกูลในตอนเช้า และตำรวจกำลังเดินทางมาชันสูตรพลิกศพ เลดี้เอลส์เพธประกาศว่าถึงเวลาอาหารกลางวันแล้ว ไปนั่งโต๊ะได้แล้ว

นี่คงจะเป็นการวิพากษ์ชนชั้นผู้ดีอังกฤษที่ยึดมั่นในขนบประเพณีโดยไม่ยอมให้อะไรมารบกวนเปลี่ยนแปลงชีวิต ทุกอย่างต้องเดินไปตามกำหนด ไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้น และปิดกั้นตัวเองไว้จากโลกของความเป็นจริง หรือหลับหูหลับตาซ่อนตัวให้พ้นจากความจริงอันไม่น่าปรารถนา

นี่เป็นความเย็นชาไร้หัวจิตหัวใจที่เจ็บแสบที่สุด

จริงๆ แล้ว การระวังไม่ให้เป็นสปอยเลอร์ทำให้เขียนอะไรมากไม่ได้ในเรื่องของพล็อต แต่คงต้องอธิบายเล็กน้อยในการตั้งหัวข้อเรื่องไว้ข้างต้น เนื่องจากมีการใช้สัญลักษณ์ของนานาสารพัดสัตว์จากคำสนทนาบ้าง จากคำพาดพิงอ้างอิงบ้าง จากการกระทำและการแต่งกายของตัวละครบ้าง

ตัวละครหลักถูกเปรียบหรือเปรียบตัวเองเป็นงู แวมไพร์ แมงมุม ผีเสื้อกลางคืน (หรือถ้าพูดด้วยสำนวนไทยก็คือแมลงเม่าที่บินเข้าหากองไฟ) กวางตัวผู้ ฯลฯ

นอกจากนั้นยังมีการใช้สัญลักษณ์อีกมากมาย ด้วยการวางตัวละครที่แปลกประหลาดพิลึกพิลั่น ความหมกมุ่นและความฟุ่มเฟือยเหลือล้นในการใช้ชีวิต

หนังอาจดูพิสดาร หรือเว่อร์เกิน และเป็น art film ไปสักนิดสำหรับรสนิยมคนดูหนังทั่วไป แต่ก็มีสัญญะและความประณีตในองค์ประกอบของเรื่องที่สะดุดตาสะดุดใจ…

…และทำให้แบรี่ คีโอแกน ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลใหญ่ๆ อีกครั้ง… •

SALTBURN

กำกับการแสดง

Emerald Fennell

แสดงนำ

Barry Keoghan

Jacob Elordi

Rosamund Pike

Richard E. Grant

Alison Oliver

Archie Madekwe

Carey Mulligan

ภาพยนตร์ | นพมาส แววหงส์

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022