อ่านเป็นภาษาล้านนาว่า สะหล่ามองโอสด

“สล่ามองโอสถ” เป็นร้านขายยาแผนโบราณ ตั้งอยู่บริเวณถนนท่าแพ เชียงใหม่ เปิดมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2480 สล่า ภาษาล้านนา แปลว่า ช่างหรือผู้ชำนาญเฉพาะทาง เจ้าของคือ นายมอง อินทารักษ์ ซึ่งเป็นผู้ที่มีความชำนาญในการปรุงยาแผนโบราณ คำว่า สล่ามอง จึงเป็นที่มาของชื่อร้าน ปัจจุบันมีผู้สืบทอดคือลูกชาย นายสมพงษ์ อินทารักษ์

ไม่ว่าใครที่เดินทางผ่านหน้าร้าน จะได้กลิ่นหอมของสมุนไพรอย่างชัดเจน นับเป็นเสน่ห์หนึ่งของร้านขายยาแผนโบราณ ที่นับวันจะหาได้ยากยิ่ง และเมื่อตำรับยาต่างๆ เป็นที่นิยมของลูกค้ามากขึ้น จากเดิมที่ทำกันภายในครัวเรือน ทำให้ต้องตั้งโรงงานผลิตยาขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2527 ที่ อ.สันทราย จ.เชียงใหม่ เพื่อให้มีจำหน่ายเพียงพอกับความต้องการ

ตำรับการปรุงยาต่างๆ สล่ามองผู้ก่อตั้งร้าน ได้นำมาจากเมืองต่องกี ประเทศเมียนมา โดยเฉพาะตำรับยาแก้ไอ ที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง มีลักษณะเป็นผง อมให้ละลายในปากและคอ ช่วยลดเสมหะ ทำให้อาการไอลดลงอย่างชัดเจน

สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เคยเสด็จฯ เยี่ยมโรงงานผลิต ทางร้านสล่ามองโอสถได้มีโอกาสถวายยาแก้ไอตำรับดังกล่าวแก่พระองค์ และพระองค์ได้ตรัสว่า ให้รักษาสูตรยาไว้ให้ดีเพราะเป็นยาที่มีคุณภาพและเป็นยาแผนโบราณที่ควรค่าแก่การรักษา

คราวหนึ่งในภาพพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้าฯ กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงวางขวดยาแก้ไอไว้ใกล้พระองค์ ยาแก้ไอดังกล่าวเป็นยาแก้ไอสล่ามอง เมื่อภาพเผยแพร่ออกไป มีผลทำให้ยาแก้ไอสล่ามองขาดตลาดทันที จนทางร้านต้องหยุดจำหน่ายไประยะหนึ่งเพื่อเพิ่มกำลังการผลิต

นอกจากยาแก้ไอแล้ว ที่ร้านยังมียาอีกหลายชนิด อาทิ ยาจรุงใจ เป็นยาบำรุงหัวใจ แก้ลมวิงเวียน ยาผงแดง บำรุงโลหิต แก้ลมหน้ามืด ตาลาย เหมาะกับสตรี ยาเทพไทย แก้ลมดันขึ้น วิงเวียนศีรษะ ยาอายุตีมะ ช่วยระบายท้อง ยาแก้ปากเปื่อยลิ้นแตก ใช้กวาดลิ้น แก้ปากเปื่อย ลิ้นขาว และยาจ่าติแหว่งกะ เป็นยาแก้เบื่ออาหาร จุกเสียดท้อง ท้องอืดท้องเฟ้อ โดยยาทุกขนานได้รับการรับรองจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เรียบร้อยแล้ว

นอกจากนี้ ยังมียาธาตุเย็นที่เป็นน้ำ ดื่มได้ที่หน้าร้าน มีส่วนผสมของขิงและสมุนไพรอื่นๆ เช่น พริกไทย ดีปลี ไพล ฯ มีรสชาติหวานเผ็ด มีสรรพคุณช่วยแก้ร้อนใน บำรุงธาตุ แก้ปวดกล้ามเนื้อ ราคาขายเพียงแก้วละ 5 บาทเท่านั้น

สุดท้ายยังมียาตลับเป็นสีผึ้ง ชื่อยา นวดปู่คาด ที่เป็นยาใช้ภายนอก มีสรรพคุณแก้แมลงสัตว์กัดต่อย ใช้ทาริมฝีปากในฤดูหนาว ช่วยให้ชุ่มชื้น ตลอดจนทาแก้ผดผื่นคันจากการแพ้ต่างๆ นับว่าเป็นยาทาที่ควรมีไว้ทุกครอบครัว เพราะใช้ได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่

ในเดือนพฤษภาคม 2566 มีข่าวออกมาว่าทางร้านสล่ามองโอสถจะปิดกิจการ จึงเกิดคำถามมากมายจากลูกค้าที่เคยอุดหนุนยาตำรับต่างๆ มาอย่างยาวนาน จนทางร้านต้องชี้แจงว่ายังไม่ปิดกิจการ แต่จะหยุดผลิตและหยุดจำหน่าย ตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2566 เป็นต้นไป แต่หากมีการเปลี่ยนแปลงใดๆ ทางร้านจะแจ้งให้ทราบ แต่จากข่าวนี้ก็ทำให้ลูกค้าได้เดินทางไปซื้อยาตำรับต่างๆ ที่มีขาย เพื่อเก็บไว้ใช้เป็นจำนวนมาก

นับได้ว่าร้านสล่ามองโอสถ เป็นร้านขายยาแผนโบราณที่ได้รับความนิยม และอยู่คู่ชาวเชียงใหม่มาอย่างยาวนาน นับเป็นตำนานทางวัฒนธรรมอีกเรื่องหนึ่งเลยทีเดียว •

 

ล้านนาคำเมือง | ชมรมฮักตั๋วเมือง

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022