‘สื่อสาร’

 

เสือเป็นสัตว์ผู้ล่า ซึ่งได้รับการออกแบบร่างกายรวมทั้งได้รับทักษะมาอย่างเหมาะสมกับงานที่ได้รับมอบหมาย

นอกจากอุ้งตีนที่อ่อนนุ่ม สามารถเก็บเล็บได้ช่วยให้การเดินย่องเข้าหาเหยื่อทำได้โดยไม่เกิดเสียง และอีกหลายๆ ส่วนอันช่วยให้พวกมันทำงานอย่างได้ผล

อีกสิ่งหนึ่งที่เสือได้รับการออกแบบมาคือ พวกมันมีกล่องเสียง จึงทำให้เมื่อส่งเสียงคำราม เสียงจะดังก้องกังวาน

เล่ากันว่า เมื่อเสือคำรามในป่า คล้ายจะกลบความเคลื่อนไหวและเสียงอย่างอื่นได้หมด

นกหยุดร้องเพลง แมลงชะงักการกรีดเสียง แม้กระทั่งลมก็สะดุด ใบไม้ไม่เคลื่อนไหว

หลายคนเรียกว่า เสียงสั่งป่า

นี่ดูเหมือนเป็นเรื่องเล่าต่อๆ กันมา เรื่องเล่าที่ทำให้ “ภาพ” เสือ น่ากลัว ลึกลับ เป็นสัตว์อันตราย

หลายครั้งผมพบว่า เมื่อเสือคำราม หรือปรากฏตัว มันจะมาพร้อมกับเสียงเซ็งแซ่ของบรรดานกต่างๆ รวมทั้งกระรอกที่ส่งสัญญาณเตือนเพื่อนๆ ว่า เสือเข้ามาใกล้

เสือคำรามเพื่อบอกอาณาเขต ขู่ผู้บุกรุก เป็นเรื่องปกติ เสือตัวเมียใช้การร้องคำรามเพื่อแจ้งให้ตัวผู้รับรู้ถึงความพร้อมรับการผสม นอกจากกลิ่นฉี่ที่พ่นไว้ตามลำต้นไม้

นี่คือการสื่อสารอย่างสันติ

นอกเสียจากว่า ผู้บุกรุกจะไม่ยอมรับกติกา

เสียงคำรามเป็นลักษณะเฉพาะตัวของเสือ แต่ใช่ว่าเสือทุกตัวจะคำรามได้ มีเสือขนาดใหญ่เพียงสี่ชนิดเท่านั้นที่ทำได้ นั่นคือ เสือโคร่ง, เสือดาว, เสือจากัวร์ และสิงโต

 

สายฝนโปรยละอองพัดเข้าใต้ฟลายชีต เปลวไฟไหววูบวาบ เสียงคำรามดังไม่ไกล ห่างจากแคมป์ราว 100 เมตร มีด่านที่มุ่งตรงสู่ลำห้วย ผมกับนิพนธ์ คนงานจากหน่วยพิทักษ์ป่า อยู่ในระหว่างการเดินสู่จุดหมาย อันเป็นโป่งใหญ่แห่งหนึ่ง ซึ่งตัองใช้เวลาเดินจากหน่วยพิทักษ์ป่า สองวัน

กระแสลมอ่อนพัดโชย นำพากลิ่นเน่าของซากสัตว์มาถึง เสือคงทำงานสำเร็จ และเหยื่อของมันอยู่ไม่ไกลจากที่นี่

มันรับรู้ว่าผมอยู่ที่นี่

 

เช้ามืด เราเดินทางต่อ สองฝั่งลำห้วยค่อนข้างรกทึบ เราเลือกวิธีเดินไปตามลำห้วย ห่างแคมป์มา 20 นาที กลิ่นเน่าทวีความรุนแรง ริมฝั่งมีรอยลากเป็นทาง

เสือเมื่อฆ่าเหยื่อได้ มันจะลากไปกินในจุดที่คิดว่าปลอดภัย บางทีมันลากไปในระยะไกลกว่า 100 เมตร

“แวะเข้าไปดูไหมครับ” นิพนธ์ที่เดินข้างหน้าหันกลับมาถาม เขาหมายถึง การเข้าไปดูผลงานของเสือ ผมส่ายหน้า

เสียงคำรามที่ได้ยินเมื่อคืน เป็นการสื่อสารอย่างสันติ ไม่ควรเข้าใกล้เหยื่อของมัน และเป็นสิ่งที่ผมรับฟัง

เราผ่านร่องรอยการทำงานของเสือ เดินทวนน้ำไปอีกร่วมชั่วโมง มีด่านด้านซ้ายมือ เมื่อได้เดินบนพื้นดินแทนการลุยน้ำ และทรายที่ยุบตัว การเดินสบายขึ้น

เหงื่อซึม เพิ่มความแสบบริเวณแขน เดินผ่านดงพงที่ใบแหลมคม ย่อมเลี่ยงไม่พ้นที่จะพบกับบาดแผล

เราหยุดพักใต้ดงไม้ ผมมองไปที่ต้นไม้ใหญ่ที่นิพนธ์เรียกต้นกะเหรี่ยง มีรังผึ้งหลายสิบรังอยู่บนกิ่งสูงลิบ

“ซื้อรถวิบากได้คันหนึ่งเลยนะครับนั่น” นิพนธ์พูดพลางมวนยาเส้น ก่อนจุดพ่นควันโขมง

เขาหมายถึง รังผึ้งขนาดใหญ่บนต้นกะเหรี่ยงที่ผมกำลังมอง

“เมื่อก่อนผมช่วยพ่อขึ้นตีผึ้งเอาไปขายเยอะ” นิพนธ์เล่า เป็นอาชีพหลักของเขาก่อนเข้าทำงานป่าไม้ ลูกป่าอย่างเขา เจริญรอยตามบรรพบุรุษ การตีผึ้งไม่ใช่เรื่องง่าย นอกจากประสบการณ์แล้ว ดูเหมือนว่า ต้องมีวิชา และคาถา ประกอบด้วย

น้ำผึ้งจากป่าแถบนี้มีมูลค่าสูง เทียบได้กับมอเตอร์ไซค์วิบากดีๆ

เหงื่อชุ่มเสื้อ เรียกผึ้งให้เข้ามาบินวนเวียน เกาะตามตัว

 

ด่านเตียนๆ มีร่องรอยสัตว์ป่าใช้มาก ช่วยให้เราทำเวลาได้ดีขึ้น ทางสบายๆ มีแค่ช่วงเดียว ด่านก็พาลงลำห้วย บนฝั่งรกทึบเกินจะฝ่าไป

หลังเลี้ยวตามโค้งลำห้วย ด้านซ้ายและด้านขวาสองครั้ง ภูเขายอดแหลมที่ผมจำได้ก็ปรากฏในสายตา จุดหมายที่ตั้งใจมา อยู่เชิงเขายอดแหลมนั่น

“ไปพักตรงโน้นเถอะครับ บนตลิ่งน่าจะมีที่ราบๆ จากนี่เดินไปถึงโป่งไม่เกินชั่วโมง” ผมพยักหน้าเห็นด้วย

นิพนธ์เดินช้าๆ เก็บผักกูดที่ขึ้นริมห้วยติดมือไปกำใหญ่

บนฝั่งเป็นดงไม้ทึบ พื้นล่างค่อนข้างโล่ง

นิพนธ์วางเป้ลงพื้น เขาเป็นเพื่อนร่วมทางที่คล่องแคล่ว ผ่านการฝึกอบรมงานลาดตระเวนเชิงคุณภาพมาสองครั้งแล้ว ใช้จีพีเอสและอ่านแผนที่ชำนาญ

หลังผูกเปลเสร็จ ผมรวบรวมฟืนแห้ง ซึ่งเป็นกิ่งไม้หักหล่นมาได้กองใหญ่

เป็นนิสัยไปแล้วที่ผมจะใช้เท้าดันไม้แห้งพวกนั้นให้พลิกก่อนหยิบขึ้นมา บรรดาสัตว์เลื้อยคลานอย่างงู แมงป่อง หรือตะขาบ ชอบอาศัยอยู่ใต้ไม้ผุ

พลาดพลั้งถูกงูพิษกัด ในที่ห่างไกลเช่นนี้ ทำได้อย่างเดียวคือหาร่มไม้ดีๆ นอนพักรอเวลา การจะเดินกลับหน่วยพิทักษ์ป่า สองวันเพื่อออกไปรักษาที่โรงพยาบาล เป็นเรื่องสุดวิสัย

มีหลายสิ่งมาพร้อมกับงานที่ทำ ทั้งสิ่งที่ดี เละสิ่งที่ไม่อยากรับ

“ข้าวผมหุงแบบใส่น้ำเยอะหน่อยนะครับ” นิพนธ์บอกยิ้มๆ เป็นอันเข้าใจ เขาไม่ต้องพูดต่อว่า ข้าวนิ่มๆ เหมาะกับคนแก่

เขาเก็บลูกมะเดื่อมาเพื่อใส่ในต้มยำปลากรอบ หากมีเวลาไม่เร่งรีบ เราจะพิถีพิถันกับการประกอบอาหาร

 

ดวงจันทร์เกือบเต็มดวงโผล่พ้นขอบฟ้า ต้มยำปลากรอบกับผัดผักกูดเสร็จ เรานั่งกินข้าวข้างกองไฟที่ส่งแสงวับแวม

เสร็จจากกินข้าว ผมเอาหม้อสนามไปล้าง ลำห้วยตื้นๆ กระแสน้ำไหลไปตามโค้ง สะท้อนแสงจันทร์เป็นเงาระยับ ภูเขายอดแหลม เห็นเป็นเงาตะคุ่ม

ผมนอนลงกลางลำห้วย ปล่อยกระแสน้ำไหลผ่านตัว เอิบอิ่มกับการอาบแสงจันทร์นวล

 

ท่ามกลางความเงียบสงัด นอกจากเสียงนกตบยุงหางยาว และเสียงน้ำไหลรินๆ

มีเสียงคำรามของเสือดังขึ้น

ในความเงียบเช่นนี้ เสียงมันก้องกังวาน

ไม่ใช่เสียงของการขู่คุกคาม บางทีมันกำลังนอนแช่น้ำ อิ่มเอมกับการอาบแสงจันทร์

 

ในวันที่คล้ายการสื่อสารของคนจะไร้ขีดจำกัด เราติดต่อสื่อสารกันได้ ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน เราส่งข้อความมหาศาล ทั้งภาพและเสียงถึงกัน

แต่เราต่างรู้ดีว่า การไร้ขีดจำกัด และความรวดเร็วของการสื่อสาร ไม่ได้ทำให้คนเข้าใจกันมากขึ้น

เสียงคำรามของเสือในป่า ไม่ได้ทำให้ทุกสิ่งหยุดนิ่ง

กับชีวิตนักล่าที่ถือสันโดษ

เสียงคำราม อาจเป็นวิธี “สื่อสาร” หนึ่งที่ช่วยให้ไม่เปลี่ยวเหงาเกินไป ขณะนอนแช่น้ำ อิ่มเอิบกับการอาบแสงจันทร์นวลอยู่เพียงลำพัง… •

 

หลังเลนส์ในดงลึก | ปริญญากร วรวรรณ

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022