กาแฟดำ

สุทธิชัย หยุ่น

 

ว่าด้วยพ่อ, แม่และเมีย

ของ ‘ตัวตลก’ เซเลนสกี

เรื่องราวของวลาดิมีร์ เซเลนสกี ประธานาธิบดียูเครนที่กำลังทำศึกสงครามกับรัสเซีย, ยืนยันสัจธรรมข้อหนึ่งว่า ชีวิตเป็นดั่งละคร

เพราะใครจะเขียนสคริปต์ภาพยนตร์ให้น่าตื่นตาตื่นใจเพียงใดก็สู้การก้าวกระโดดจากนักแสดงตลกที่เล่นบทเป็นประธานาธิบดีในซีรีส์กลับมาเป็นประธานาธิบดีในชีวิตจริงไม่ได้

แม้จะเป็นผู้นำทางการเมืองที่ไม่ได้โดดเด่นอะไรมากนัก แต่พอประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูติน ส่งทหารเข้าบุกยูเครนเท่านั้นแหละ เซเลนสกีก็กลายเป็น “พระเอก” ตัวจริงขึ้นมาอีกวาระหนึ่ง

เกร็ดชีวิตของเซเลนสกีที่ยังไม่เป็นที่รู้จักกันมากนักก็คือ ปูตินและเซเลนสกีมีชื่อต้นเหมือนกัน

“วลาดิมีร์” และ “โวโลดิมีร์” ตามลำดับ

ทั้งสองมาจากรากภาษาสลาฟเดียวกัน แต่วลาดิมีร์เป็นภาษารัสเซีย และโวโลดิมีร์เป็นภาษายูเครน

สองคำนี้มีความหมายว่า “อำนาจ”

แต่สามารถตีความได้หลายแง่มุมเหมือนกัน

แปลว่า “ผู้ปกครองโลก” ก็ได้

แปลว่า “ผู้ปกครองสันติภาพ” ก็ได้เช่นกัน

ที่ไม่ตลกนักก็คือทั้งสองคนไม่ได้กำลังทำหน้าที่ปกครองแบบสันติภาพ หากแต่กำลังทำสงครามกันอยู่

บางคนอาจจะบอกว่าปูตินต้องการครองโลกตามชื่อต้นของตัวเอง

ขณะที่เซเลนสกีอาจจะอ้างว่าเขาทำตามความหมายของชื่อตัวเองอีกด้านหนึ่งด้วยการพยายามปกครองยูเครนที่สงบสุข

ใครที่ติดตามหาอ่านรายละเอียดชีวิตของเซเลนสกีตั้งแต่วัยเด็กก็จะเห็นว่าเขาไม่ได้มีความใฝ่ฝันอยากเป็นนักการเมืองเลย

เขามักจะบอกเพื่อนว่าสิ่งที่อยากทำคือทำให้คนอื่นหัวเราะเท่านั้นแหละ

พออายุได้ 17 ขวบ เขาก็ทำตามความฝันด้วยการเข้าร่วมการแข่งขันแสดงตลก

และเมื่อชนะการแข่งขันก็พอจะรู้ว่าตัวเองมีพรสวรรค์ด้านนี้

แต่เขาไม่หยุดเพียงเท่านี้ หนุ่มหน้าตายคนนี้ตัดสินใจร่วมกับเพื่อนที่มีความมุ่งมั่นด้านนี้เหมือนกันก็ตัดสินใจทำ “ธุรกิจขายหัวเราะ”

ไม่ใช่เพียงแค่จะหาเงินเท่านั้น

แต่ต้องการจะทำให้ผู้คนยิ้ม

และต้องเป็นยิ้มอย่างมีความสุขและสะใจ

ซึ่งบางครั้งก็ต้องใส่เรื่องเสียดสีประชดประชันการเมืองทันยุคทันสมัยเข้าไปด้วย

ทุกอย่างเริ่มต้นเหมือนนิยาย เมื่อเซเลนสกีเปิดตัวซีรีส์โทรทัศน์ Servant of the People (“ผู้รับใช้ประชาชน”)

โดยที่ตัวเองเล่นล้อเลียนเป็นประธานาธิบดียูเครน

เนื้อหาของซีรีส์ให้ครูคนหนึ่ง (เซเลนสกี) ที่โวยวายเกี่ยวกับการคอร์รัปชั่นในแวดวงผู้มีอำนาจบนโซเชียลมีเดีย

ไม่ช้าไม่นานคลิปเหล่านั้นก็กลายเป็นไวรัลมีการแชร์กันกระจายอย่างรวดเร็ว

จากปี 2015 ถึงปี 2019 เขาโด่งดังในฐานะนักแสดงตัวตลกที่ผู้คนชื่นชอบที่สุดในประเทศ

นักวิจารณ์บางคนเรียกซีรีส์นี้ว่าเป็น “การเสียดสีการเมืองยูเครนที่ถ่ายทำมาอย่างดีและจริงใจ โดยกล้าที่จะจินตนาการถึงชายผู้ดีที่มีพื้นฐานอยู่เก้าอี้แห่งอำนาจ”

อีกด้านหนึ่งของชีวิตเซเลนสกีที่น่าสนใจคือคุณพ่อและคุณแม่ Oleksandr Zelensky และ Rimma Zelenska Oleksandr คุณพ่อเป็นศาสตราจารย์และหัวหน้าภาควิชา Cybernetics and Computing Hardware ที่สถาบันเศรษฐศาสตร์ Kryvyi Rih อีกทั้งยังเป็นนักวิทยาศาสตร์ด้านธรณีวิทยาและการสำรวจด้วย

คุณแม่มีอาชีพเป็นวิศวกรที่ประสบความสำเร็จไม่น้อย

พ่อแม่แต่งงานกันมากว่า 40 ปี

พ่อแม่พูดทั้งภาษายูเครนและรัสเซีย…และเป็นปู่ย่าตายายของลูก 2 คนของเซเลนสกีกับภรรยาชื่อ Olena

ที่น่าสนใจคือพ่อของ Oleksandr ชื่อ Simon เป็นทหารผ่านศึกสงครามโลกครั้งที่สอง

เข้าร่วมสงครามโลกครั้งที่สองภายใต้กองทัพแดงของรัสเซีย

สงครามเริ่มปี 1939 และจบปี 1945 หรือสองปีปีก่อนพ่อของเซเลนสกีเกิดในปี 1947

ปู่ของเซเลนสกีรอดชีวิตจากสงครามที่คร่าชีวิตผู้คนราว 70-80 ล้านคน

ต่อมาได้ยศพันเอกและเสียชีวิตในยูเครนหลังจากได้รับอิสรภาพจากสหภาพโซเวียต

ครอบครัวนี้มีประวัติถูกนาซีเยอรมันตามไล่ล่าด้วยเพราะมีเชื้อชาติยิว

ระหว่างสงคราม การสังหารหมู่ชาวยิวโดยนาซีเยอรมันที่เรียกว่า The Holocaust (Shoah) นั้น บิดาของ Simon Zelensky ถูกสังหาร

เป็นส่วนหนึ่งของประวัติครอบครัวเซเลนสกีที่เด็กชายโวโลดิมีร์คงจะได้รับการบอกเล่ามาตั้งแต่เยาว์วัย

ในทำนองเดียวกัน ปูตินก็มีคุณพ่อที่เข้าร่วมรบในสงครามโลกครั้งที่สองและรอดชีวิตจากการสู้รบเช่นเดียวกัน

ส่วนสุภาพสตรีหมายเลขหนึ่งของยูเครน Olena ก็มีส่วนช่วยเสริมบทบาทของสามีได้อย่างช่ำชอง

อีกทั้งยังสร้างฐานแฟนประจำก่อนที่จะมามีบทบาทระดับแถวหน้าของยูเครนด้วยซ้ำ

ปัจจุบัน IG ของเธอมีผู้ติดตาม 2.6 ล้านคน และเติบโตอย่างรวดเร็ว

ชื่อเดิมเธอ Olena Kiyashko เกิดที่ Kryvyi Rih แม่เป็นหัวหน้าวิศวกรโรงงาน และพ่อสอนการก่อสร้างที่มหาวิทยาลัยเทคนิค

ตัวเธอเองเรียนทางด้านสถาปัตยกรรมที่มหาวิทยาลัยแห่งชาติ Kryvyi Rih

ต่อมาในปี ในปี พ.ศ.2003 เธอได้กลายเป็นนักเขียนบทให้กับ Kvartal 95 โดยทำงานเป็นส่วนหนึ่งของทีมออกแบบการแสดงให้เซเลนสกีและทีมงานก่อนที่จะแต่งงานกันด้วยซ้ำไป

เธอเคยขึ้นปกนิตยสาร Vogue ฉบับภาษายูเครน

ในบทสัมภาษณ์เธอพูดถึงกิจกรรมที่อาจไม่มีใครเคยรับรู้มากมายนัก

นั่นคือโครงการปฏิรูปโภชนาการในโรงเรียนในยูเครน

การปรับปรุงคุณภาพอาหารสำหรับเด็กๆ เริ่มต้นด้วยเมนูโรงเรียนใหม่ที่พัฒนาโดยเชฟ Ievgen Klopotenko แห่ง CultFood

โครงการนี้ไม่ใช่เรื่องง่ายเลย

เป็นการปฏิรูปที่ค่อนข้างซับซ้อน เริ่มจากการปรับปรุงคุณภาพ โภชนาการของอาหาร และความปลอดภัยของอาหาร ไปจนถึงการจัดหางบประมาณให้กับโรงเรียน

สุดท้ายไปจบที่เมนูโรงเรียนที่ปรับปรุงใหม่ถึง 160 รายการ

ซึ่งมีทั้งอาหารยูเครนแบบดั้งเดิมและอาหารยอดนิยมจากอาหารที่แตกต่างกันของโลก

 

ทันทีที่รัสเซียบุกยูเครน Olena ก็หายไปจากภาพสาธารณะทันที

เธอเก็บตัวเงียบกับลูกสองคนของเธอขณะที่สามีบัญชาการรบอยู่ที่ทำเนียบประธานาธิบดีที่กรุงเคียฟเมืองหลวง

เธอกลายเป็นเป้าการล่าสังหารอันดับสองรองลงจากสามีของฝ่ายตรงกันข้ามทันที

ในช่วงสองสามเดือนแรกของสงคราม Zelenska ยังคงพยายามไม่ทำตัวเป็นข่าว

เธอได้ปรากฏตัวต่อหน้าสาธารณชนเป็นครั้งแรกนับตั้งแต่การบุกรุกเริ่มขึ้นเมื่อสุภาพสตรีหมายเลขหนึ่งของสหรัฐอเมริกา Jill Biden เดินทางไปยูเครนอย่างไม่คาดฝันเมื่อต้นเดือนพฤษภาคม

“ฉันอยากจะขอบคุณสำหรับการกระทำที่กล้าหาญมาก” โอเลน่ากล่าวกับจิลล์ ไบเดน ในระหว่างการเยือนของเธอ

“เพราะเราเข้าใจดีว่าสตรีหมายเลขหนึ่งของสหรัฐ จะต้องเสี่ยงกับการมาที่นี่ในช่วงสงครามอย่างไร เมื่อมีปฏิบัติการทางทหารเกิดขึ้นทุกวัน โดยที่เสียงไซเรนของอากาศเกิดขึ้นทุกวันแม้กระทั่งทุกวันนี้”

หลังจากนั้น สุภาพสตรีหมายเลขหนึ่งจากกรุงเคียฟก็เริ่มมีบทบาทในที่สาธารณะมากขึ้น

และเธอก็สร้างความประหลาดใจให้กับผู้คนพอสมควรเมื่อเธอบินเงียบไปสหรัฐอเมริกาตามคำเชิญของจิลล์ ไบเดน

Olena บอกว่า “สุภาพสตรีหมายเลขหนึ่งของสหรัฐไปเยือนยูเครนเมื่อเดือนพฤษภาคมเพื่อดูและสื่อสารกับผู้ที่สูญเสียบ้านและคนที่รักเนื่องจากสงคราม ตอนนี้ถึงตาฉันที่จะพูดในสหรัฐอเมริกาเกี่ยวกับความต้องการของยูเครนในการต่อต้านและต่อสู้กับผู้รุกราน”

ว่าแล้วเธอก็ไปยืนกล่าวปราศรัยให้สมาชิกรัฐสภาของอเมริกาฟังอย่าง “หญิงแกร่งในภาวะสงคราม”

อย่างที่ไม่เคยคาดคิดมาก่อนจะต้องเล่นบทระดับโลกเช่นนี้

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022