ตีพิมพ์ครั้งแรกใน คอลัมน์ อังกฤษนอกคอก โดย ส.นพพร มติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 14 พ.ค. – 20 พ.ค. 2544

ในภาษาไทยฤกษ์ผานาที บางทีใช้วรรณยุกต์ว่า ฤกษ์พานาที สำนวนนี้เกี่ยวกับเวลา เป็นรากคำมาจากโหราศาสตร์เกี่ยวข้องกับฤกษ์และเป็นส่วนหนึ่งของวิชาคำนวณ

ฤกษ์นั้น ภาษาอังกฤษพูดว่า auspicious (ออสพิเซิส) มาจากภาษาละตินว่า auspicum คำข้างหน้าแปลว่า นก ส่วนข้างหลังคือ ดู รวมความว่า “ดูนก” ทั้งนี้ ก็เพราะชาวโรมันชอบดูนกว่า “บินได้สง่างาม” พระและหมอดูฝรั่งดูว่านกร้องเพลงตลอดจนพิจารณาไส้ในของนกว่าสามารถทำนายอนาคตได้ หากทายออกมาดี ก็พูดว่าสัญลักษณ์ดี

ในภาษาไทย ฤกษ์หมายถึง คราวหรือเวลาเหมาะ ในทางโหราศาสตร์มีด้วยกัน 9 ฤกษ์ เช่น การพบปะกันครั้งแรกระหว่างนันทรัตน์กับพิทักษ์นั้นฤกษ์ไม่ดี สองคนมัวแต่เถียงกัน

Nantarat”s first meeting with Pitak was not auspicios-they had a lot of debate. (คำว่า debate ไม่ต้องเติม s ลงท้าย)

ฤกษ์ผานาทีตรงกับ auspicios moment เช่น ตอนที่นันทรัตน์ขึ้นบ้านใหม่ เธอต้องคำนวณฤกษ์ผานาที

When Natarat had a house-warming party, she had to calculate the auspicios hour.

คราวที่มาณวิกาแต่งงานนั้น ได้ฤกษ์ดีตอนเช้า

During Manvika”s marriage, the propitius time was in the morning.

คำว่า propitius (พรอบพิเชิส) แปลว่า ฤกษ์หรือลางที่ดี

ส่วนคำว่า ชะตา ในภาษาไทยหมายถึง เกณฑ์กำหนดชีวิตของคนหรือสัตว์ หรือบ้านเมืองดังที่เรียกว่า ชะตาราศี เช่น

คุณนันทรัตน์ครับ ชะตาคุณดีจริงๆ

Khun Nantarat, your horoscope has been favorable.

คําว่า horoscope (ฮอโรสโคพ) แปลว่า ดวงชะตาหรือดวงโหราศาสตร์ ความจริงคำนี้มาจาก hour หรือชั่วโมง แต่ในภาษากรีก แปลว่า ฤดู, ระดู, ระยะเวลามาจาก hora และกลายเป็นละตินว่า horce ฝรั่งเศสเก่าเรียกว่า hore อังกฤษเรียก hour ความหมายคือ 60 นาที คำว่า horoscope มาจากภาษากรีกว่า horoscopos แปลว่า ผู้สังเกตการเกิด

เช่น ดวงของพิทักษ์กำลังตก

Pitak is down on luck.

พิทักษ์กับนันทรัตน์ไม่ถูกชะตากัน

Pitak and Nantarat do not click.

คำว่า ดวง หมายถึง แบบรูปราศีเป็นวงกลม โหรได้คำนวณชะตาของสิ่งสำคัญหรือคนไว้ เช่น ดวงของมาณวิกาขาด

Manvika”s horoscope in near the end.

วรชาติผูกดวงให้จารุรัช

Vorachat cast Jarurat”s horoscope.

บางทีก็พูดว่า nativity (เนทิฟวิทิ) แปลว่า ดวงหรือเวลาเกิด คำนี้เป็นรากเดียวกับ nation ประเทศชาติ แปลตรงตัวว่าการเกิด และ ชาตะ ก็เป็นต้นตอของ ชาติ ในภาษาอังกฤษมาจาก nasci แปลว่า เกิด nativity แปลว่า วันเกิดพระเยซู ก็ได้

birth-chart หรือ เวลาในการเกิด มาจาก charta แปลว่ากระดาษ ละตินกลับหมายถึง แผนที่ และกลายเป็น charter หรือกฎบัตร ในภาษาอังกฤษ

ascendant (แอสเซนดันท) ก็แปลว่า ดวง เหมือนกัน (นอกจากแปลว่า บรรพบุรุษในความหมายทั่วไป)

เช่น ไผ่กำลังมีโชคช่วย

Pai is in the ascendant.

ถ้าดวงไม่ดีอาจพูดว่า

สาวิกุลกำลังดวงตกหรือดวงจู๋ ก็กล่าวว่า

Savikul is down on her fortune.

คําว่า ราศี นั้น ในภาษาไทยมักพูดว่าบุญราศี แปลว่า กองราศี คนเราเกิดมามี 12 ราศี เหมือนของฝรั่งโดยขึ้นอยู่กับเดือนที่เกิด นอกจากนั้นราศียังแปลว่า ความสง่าหรือผิวพรรณน้ำนวล แสดงความมีบุญวาสนาของตน ภาษาอังกฤษพูดว่า aura (ออรา) เช่น

คุณสาวิกุลและคุณไผ่เป็นคนมีราศีจะเป็นใหญ่เป็นโต

Savikul and Pai have the aura of greatness about them.

ปกติราศีมักพูดว่า a sign of zodiac คำ zodiac ในทางนิรุกติศาสตร์ มาจากสัตว์ตัวเล็ก กรีกเรียกว่า zoidian คำนี้กลายเป็น zoo ในภาษาอังกฤษ

นอกจากนี้ ยังมี ดวงชะตาราศีของบ้านเมือง ภาษาอังกฤษพูดว่า oracle (อ่อเรเคิล) เดิมใช้ในกรีกทำนายโดยพระผู้หญิง สมมติกันว่าเป็นคำพูดลี้ลับของเทพ

เช่น สาวิกุลกับไผ่ปรึกษากับดวงชะตาราศีของบ้านเมือง

Savikul and Pai consulted the oracle.

คำว่า โฉลก ในภาษาไทย หมายถึงโชค เช่น

มาณวิกาถูกโฉลกกับไผ่ แต่ไม่ยักกะถูกกับสาวิกุล

Manvika hits off with Pai but doesn”t seem to click with Savikul

เซียมซี เป็นขนบประเพณีของจีน เป็นการทำนายอนาคตอย่างหนึ่ง เช่น

มาณวิกาเสี่ยงเซียมซีเลยคิดจะเดินทางท่องเที่ยวไปยุโรป

Manvika cast lots of prophesying (พรอฟิซีอิง) and decided that se would travel to Europe.

การทำนาย หรือ ทำนายทายทัก ในที่นี้พูดถึงดวงจึงมีลักษณะแบบ prediction หรือการทาย เช่น มาณวิกาทำนายดวงได้แม่นกว่าทำนายม้าเสียอีก

Manvika could predict the horoscope far better than foretell the outcome of the horse race.

พยากรณ์ มักใช้คำว่า prophecy แต่พยากรณ์อากาศใช้ weather forecast (โฟร์แคสท) เช่น นักพยากรณ์ทำนายว่าโลกจะวิบัติ

The prophets said the world would be doomed.

คำว่า ลาง ตรงกับภาษาอังกฤษว่า omen และ persage (พริซิจ) หมายถึงเค้า หรือ สัญญาณที่ส่งให้เห็นล่วงหน้า มักเป็นลางไม่ดีมากกว่า ถ้าเป็นสิ่งที่ดีมักพูดว่า ฤกษ์ เช่น

ไผ่เป็นคนที่ถือโชคลาง

Pai is a believer in omens.

สาวิกุลมีลางสังหรณ์ว่าจะได้ชัยชนะ

Savikul has a persage of victory.

โหร นั้น เก่งเรื่องต่างๆ อย่างที่คิดไม่ถึงมาก่อนได้ ภาษิตของยิดดิชได้บอกว่า Heaven and hell can be had in this world.

ฟังแล้วนึกถึงภาษิตไทยที่บอกว่า สวรรค์อยู่ในอก นรกอยู่ในใจ