ในโลกปัจจุบันคงแทบไม่มีใครไม่รู้จักแมคโดนัลด์ในฐานะฟาสต์ฟู้ดที่มีสาขาอยู่ทั่วโลก

แต่เบื้องหลังของกำเนิด ความเป็นมาและความเป็นไปของแมคโดนัลด์นั้น คงแทบไม่มีใครรู้กันมากนัก และเราจะหาคำตอบที่แจ่มแจ้งและมีสีสันได้จากหนัง The Founder นี้เอง

สมัยผู้เขียนเรียนอยู่อเมริกาในต้นทศวรรษ 1970 แมคโดนัลด์มีชื่อเสียงอยู่แล้วในฐานะธุรกิจที่แปลอย่างแดกดันว่า ร้านอาหารแดกด่วน ซึ่งหารับประทานได้ง่าย รวดเร็วทันใจ แถมที่สำคัญที่สุดคือเป็นมิตรต่อกระเป๋าสตางค์แฟบๆ

สมัยนั้นจำได้ว่าแฮมเบอร์เกอร์มาตรฐานราคา 39 เซ็นต์ (เทียบได้กับเงินไทยประมาณแปดบาท อย่าลืมว่าสมัยนั้นหนึ่งดอลลาร์เท่ากับราวยี่สิบบาทเอง) แต่ผู้เขียนชอบฟิเลต์โอฟิช ซึ่งแพงกว่าหน่อย รวมสั่งเครื่องดื่ม สั่งเฟรนช์ฟราย รวมๆ กันแล้วทั้งมื้อก็เป็นเงินไทยไม่ถึงยี่สิบบาทค่ะ

อิ่มท้องสบายกระเป๋า แถมประหยัดเวลาในการกินไปเยอะแยะเลย เวลาไปเที่ยวไหนๆ

ก็ไม่ได้กินทุกวันหรอกค่ะ เฉพาะเวลาไปเที่ยวไหนๆ พอเห็น “โค้งสีทอง” ก็นึกดีใจว่าไม่อดแล้วเรา

ไม่เคยรู้เลยว่ากว่าจะมาเป็นเครือข่ายฟาสต์ฟู้ด ที่มีอยู่ทั่วไปแบบนี้ “ผู้ก่อตั้ง” ลำบากยากเย็นมาอย่างไร

ชื่อหนังที่ว่า “ผู้ก่อตั้ง” นี้เป็นคำแดกดันอยู่ในที

เรย์ คร็อก (ไมเคิล คีตัน) เจ้าของธุรกิจรายย่อยและเซลส์แมนขายเครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ กำลังตกอยู่ในภาวะผันผวนและขายสินค้าไม่ค่อยดี

เขาเป็นเซลส์แมนที่มีความทะเยอทะยานหรือที่เรียกว่า “ความฝันแบบอเมริกัน” ซึ่งในฐานะนักการละคร ก็อดไม่ได้ที่จะนึกไปถึงบทละครคลาสสิคอเมริกันเรื่องแรกๆ เรื่อง Death of a Salesman ของ อาร์เธอร์ มิลเลอร์

ค.ศ.1954 ขณะธุรกิจกำลังฝืด เขาได้รับคำสั่งซื้อเครื่องปั่นมิลค์เชคจากรายเดียวถึงหกเครื่อง ยามเมื่อจะเสนอขายให้ร้านอาหารธุรกิจคล่องๆ สักเครื่องก็ยังยากเย็น และโดนปฏิเสธซ้ำซาก

เรย์สะดุดใจกับคำสั่งซื้อนี้ถึงขั้นขับรถข้ามทวีปไปยังเมืองซานเบอร์นาดิโนทางใต้ของแคลิฟอร์เนีย คำสั่งซื้อมาจากร้านอาหารเล็กๆ ริมถนนชื่อร้านแมคโดนัลด์ ซึ่งเป็นของสองพี่น้องชื่อ ดิค แมคโดนัลด์ (นิค ออฟเฟอร์มัน) กับ แมค แมคโดนัลด์ (จอห์น แคร์โรล ลินช์)

เรย์ไปสำรวจตลาดด้วยตัวเองโดยทำตัวเป็นลูกค้าทั่วไปก่อน ต้องเข้าแถวรอยาวเหยียดกว่าจะได้สั่ง และแถวก็เคลื่อนไปอย่างรวดเร็ว อีกทั้งยังได้รับบริการที่รวดเร็วเหลือเชื่อ

สมัยนั้น ร้านอาหารริมทางที่เสิร์ฟเมนูง่ายๆ แบบนี้มักเป็นร้านประเภทไดรฟ์อิน จอดรถในที่จอด ก็จะมีบริกรมารับคำสั่ง แล้วหายไปนานกว่าจะแบกถาดอาหารแบบมีขายึด เอามาติดไว้กับหน้าต่างด้านข้างคนขับ

ร้านแบบนี้ในกรุงเทพฯ สมัยก่อน ถ้ามีรถ ก็ขับไปกินได้ตอนดึกๆ แถวราชวงศ์ แต่เดี๋ยวนี้สงสัยหาไม่ได้แล้วค่ะ

ดังนั้น เรย์จึงรู้สึกทึ่งกับบริการอันรวดเร็ว และ “แฮมเบอร์เกอร์ที่อร่อยที่สุดที่เคยกิน” แม้จะต้องปรับตัวกับวิธีการกินแบบใหม่ ซึ่งสมัยนี้จะเรียกกันว่า “สตรีตฟู้ด” หรืออาหารข้างทาง

ไม่มีจานชามช้อนส้อมให้ต้องเก็บต้องล้าง แต่ทุกอย่างเป็นกระดาษและพลาสติกที่ทิ้งถังขยะไปได้หมดเมื่อกินเสร็จ

เจ้าของร้าน ดิคกับแมค ยินดีพาเขาเข้าชมกิจการในร้านเล็กๆ ซึ่งออกแบบอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุดด้วยการค้นคว้าและทดลอง เพื่อประหยัดแรงงาน เวลาในการให้บริการและคุณภาพของอาหาร

ไอเดียใสแจ๋วผุดขึ้นในหัวของเรย์เหมือนมีเสียงดัง “ปิ๊ง”

นั่นคือ “แฟรนไชส์”

ขณะที่สองพี่น้องแมคโดนัลด์ไม่เต็มใจเนื่องจากกลัวว่าจะไม่สามารถควบคุมคุณภาพสินค้าได้ หากธุรกิจขยายใหญ่เกินไป

เรย์กล่อมจนสองพี่น้องยอมเซ็นสัญญาที่แน่นหนาแข็งแกร่งเหมือนเหล็กกล้า ที่ให้สิทธิขาดแก่เจ้าของลิขสิทธิ์ และให้ผลตอบแทนแบบที่เรย์ยอมตกเป็นเบี้ยล่าง

ใส่ความฝันถึง “โค้งสีทอง” ในนิมิตของพี่น้องแมคโดนัลด์ ที่จะผุดขึ้นทั่วอเมริกา และกลายเป็นสถาบันใหม่ของคนอเมริกัน

นั่นคือกำเนิดของ “จักรวรรดิฟาสต์ฟู้ด” ที่แพร่ไปสู่ระดับชาติ ระดับนานาชาติ และในเมืองใหญ่ๆ ทั่วโลกอย่างรวดเร็ว

จวบจนถึงขั้นที่ “ผู้ก่อตั้ง” ตัวจริงถูกเขี่ยไปให้พ้นทาง จนถึงขั้นที่ธุรกิจอาหารที่ก่อตั้งมากับมือต้องเลิกกิจการไป จากการแข่งขันอันดุเดือดในวงการธุรกิจ

นี่คือเหตุที่ชื่อหนังแฝงนัยประชดหรือแดกดันในธุรกิจแดกด่วนอันเป็นนวัตกรรมใหม่ในช่วงครึ่งหลังของคริสต์ศตวรรษที่ 20 นี้เอง

บทบาทอันมีสีสันจากฝีมือของ ไมเคิล คีตัน (ตามต่อจากผลงานอันเลื่องลือใน Birdman เมื่อไม่กี่ปีมานี้) สร้างภาพของความทะเยอทะยาน ชีวิตส่วนตัว และจริยธรรมในแวดวงธุรกิจ ซึ่งสอนกันต่อๆ มาว่า “ธุรกิจคือสงคราม”

ในสงครามและในธุรกิจ ไม่มีความปรานีและความตะขิดตะขวงใจใดๆ ทุกอย่างเป็นไปเพื่อ “ความสำเร็จ” ของธุรกิจ

 

หนังเริ่มและจบด้วยประโยคที่กลายเป็นคาถาประจำใจที่ เรย์ คร็อก ท่องอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน นั่นคือ Persistence is everything แปลเป็นไทยๆ ได้ความว่า “ตื๊อเท่านั้นที่ครองโลก”

ผู้ก่อตั้งตัวจริงถูกเขี่ยทิ้งไปอย่างชวนให้ใจหาย

แต่สิ่งที่น่าคิดอีกด้าน คือถ้าไม่มี เรย์ คร็อก ก็จะไม่มีอาณาจักรฟาสต์ฟู้ดแมคโดนัลด์ อย่างที่ทั่วโลกรู้จัก “แมคโดนัลด์” ก็จะยังคงเป็นกิจการร้านอาหารเล็กๆ ในครอบครัว เป็นที่รู้จักกันในท้องถิ่นเท่านั้นเอง

หนังน่าดูนะคะ แม้จะไม่ใช่หนังใหญ่โตระดับรางวัล แต่ก็ให้ภาพอันมีสีสันและความเข้าใจในกลไกที่ขับเคลื่อนโลกปัจจุบันของเรานี้

THE FOUNDER

กำกับการแสดง
John Lee Hancock

นำแสดง
Michael Keaton
Nick Offerman
John Carroll Lynch
Laura Dern