อ่านเป็นภาษาล้านนาว่า “วัดเจียงหมั้น”

หมายถึงวัดเชียงมั่น

วัดเชียงมั่นเป็นวัดเก่าแก่ในเชียงใหม่ มีประวัติความเป็นมาคู่กับประวัติศาสตร์เมืองเชียงใหม่

เป็นที่รู้กันว่าพระยามังรายพบกับฟานเผือกแม่ลูกกำลังต่อสู้กับฝูงหมาบริเวณลอมคา หรือป่าหญ้าคาแห่งหนึ่ง และหมาไม่อาจเอาชนะฟานสองตัวนั้นได้ พระยามังรายเห็นเป็นนิมิตหมายอันดี จึงถือเอาตำแหน่งนี้สร้างเมืองขึ้นมาใหม่

ขณะพระยามังราย พระยางำเมือง และพระยาร่วงกำลังควบคุมการสร้างเมืองนพบุรีศรีนครพิงค์ เชียงใหม่ ทั้งสามกษัตริย์พำนักอยู่บริเวณป่าที่ปะกับฟานเผือกนั้นเองหรือที่เรียกว่า “เหล่าคาสวนขวัญ” โดยขนานนามที่ประทับแห่งนั้นใหม่ว่า “เวียงเหล็ก” แปลว่าสถานที่มั่นคงแข็งแรง ส่วนลอมคา จุดที่พบกับฟานเผือกนั้น โปรดให้สร้างเป็นหอนอนของพระยามังราย

เมื่อสร้างเมืองเชียงใหม่เสร็จแล้วในปี 1839 สามกษัตริย์โปรดให้สร้างเจดีย์ขึ้นตรงหอนอนแห่งนั้น เจดีย์สี่เหลี่ยมผสมทรงกลม หรือทรงปราสาท ฐานมีซุ้มช้างล้อม คล้ายกับเจดียที่ศรีสัชนาลัย แล้วสร้างวัดขึ้นเป็นพระอารามหลวงแห่งแรกของเมืองเชียงใหม่ ให้ชื่อว่า “วัดเชียงมั่น”

โดยพระยามังรายแปรพระราชฐานไปอยู่ที่คุ้มเวียงแก้ว

วัดเชียงมั่นได้รับการบูรณะหลายครั้ง ครั้งแรกในสมัยพระเจ้าติโลกราช เมื่อองค์เจดีย์พังลงมา ครั้งที่สองสมัยที่พม่าครองเมืองเชียงใหม่ และเจ้าฟ้ามังทราผู้มีศรัทธาในพระพุทธศาสนา สร้างเจดีย์ วิหาร อุโบสถ หอไตร ธัมมเสนาสนะ กำแพง และประตูโขง ถึงสมัยพระยากาวิละก็ได้ทำการบูรณะวัดเชียงมั่นขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง

วัดเชียงมั่นจึงมีความเกี่ยวโยงกับประวัติศาสตร์เมืองเชียงใหม่ เป็นสถานที่รวบรวมโบราณวัตถุจำนวนมาก ที่สำคัญได้แก่

พระพุทธเสตังคมณี หรือ พระแก้วขาว เป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองเชียงใหม่ แกะจากผลึกหินสีขาวขุ่น เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะทวารวดี สร้างเมื่อ พ.ศ.1100-1600 หน้าตักกว้าง 4 นิ้ว สูง 6 นิ้ว เป็นพระพุทธรูปที่พระนางจามเทวีนำมาประดิษฐานที่หริภุญชัย เมื่อ พ.ศ.1204 มาก่อน ในพิธีสืบชะตาเมืองจะมีการอัญเชิญพระแก้วขาวเข้าร่วมด้วย

พระศิลา ปางปราบช้างนาฬาคีรี แกะจากหินชนวนดำ (บางตำนานว่าเป็นหินแดง) เป็นฝีมือของช่าปาละของอินเดีย ตามตำนานกล่าวว่าพระยามังรายได้รับมอบจากพระเถระชาวสิงหล 4 รูปตั้งแต่ครั้งเมื่ออยู่เวียงกุมกาม

และ องค์เจดีย์ของวัด ในแบบแผนศิลปกรรมอาจนับได้ว่าเป็นสิ่งก่อสร้างที่มีอายุเก่าแก่ที่สุดในเชียงใหม่ แม้ว่าจะได้รับการบูรณะมาอีกหลายครั้งก็ตาม

วัดเชียงมั่น นับเป็นวัดในตำนาน และอยู่คู่กับเมืองเชียงใหม่เสมอมา