วางบิล/เรืองชัย ทรัพย์นิรันดร์     

เมื่อ ‘โผ’ พลิกกลางอากาศ

 

หนังสือพิมพ์มติชนออกจำหน่าย 2 กรอบ คือกรอบกรุงเทพมหานครและปริมณฑล กับกรอบต่างจังหวัด โดยกรอบต่างจังหวัดลงวันที่ล่วงหน้า ส่วนกรอบกรุงเทพมหานครและปริมณฑลวางแผงลงวันที่ตรงวัน ดังหนังสือพิมพ์ฉบับออกเช้าพฤหัสบดีวันที่ 14 กันยายน 2521 คือฉบับที่พาดหัวข่าวใหญ่ดำตัวขาวว่า

ด่วน! เปิดเผย “เซอร์ไพรส์” ของเกรียงศักดิ์ :

โปรดเกล้าฯ นิรโทษ 6 ตุลาคม / ครม.ลงมติส่งสภาศุกร์นี้

คือก่อนที่ พล.อ.เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ นายกรัฐมนตรี นำส่งให้สภานิติบัญญัติแห่งชาติพิจารณาในวันศุกร์ที่ 15 กันยายน 2521 ข่าวดังกล่าว นายสมภพ โหตระกิตย์ รองนายกรัฐมนตรี เปิดเผย “มติชน” กรณีที่ พล.อ.เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ นายกรัฐมนตรีกล่าวว่า ในคดี 6 ตุลาคมนั้นรัฐบาลจะทำให้ “เซอร์ไพรส์” หรือประหลาดใจแก่คนทั่วไปว่า รัฐบาลจะเสนอร่างพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมคดี 6 ตุลาคม ทั้งหมดต่อสภานิติบัญญัติแห่งชาติในวันศุกร์ที่ 15 กันยายนศกนี้ เชื่อว่ากฎหมายดังกล่าวจะผ่านสภาแน่นอน

ทั้งนี้ เป็นการยกโทษเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นนักศึกษา ตำรวจที่ออกปฏิบัติการ ลูกเสือชาวบ้าน และกลุ่มการเมืองต่างๆ ที่เคลื่อนไหวครั้งนั้น

 

ห้วงเดือนกันยายน เป็นห้วงแห่งการเกษียณของข้าราชการ ที่น่าสนใจคือการโยกย้ายแต่งตั้งนายทหารจากกองทัพบก มติชนกรอบต่างจังหวัดประจำวันที่ 1 กันยายน 2521 พาดหัวข่าว

กองทัพบกย้ายครั้งใหญ่พลิกล็อก / ดัน “อาทิตย์” เป็นแม่ทัพภาค 2 / สุรินทร์ ผลประไพ คุมภาค 3

โปรยข่าวว่า “เผยโฉมย้ายแม่ทัพภาคพลิกล็อก อาทิตย์ กำลังเอก เป็นแม่ทัพภาคที่ 2 แทน แสวง จามรจันทร์ สมศักดิ์ ปัญจมานนท์ เป็นผู้ช่วย ผบ.ทบ. ให้สุรินทร์ ผลประไพ รั้งตำแหน่งแม่ทัพภาคที่ 3 แทน เปรม ติณสูลานนท์ เลื่อนขึ้นเป็น รอง ผบ.ทบ.”

หนังสือพิมพ์รายวันนำเสนอข่าววันต่อวัน บางวันข่าวอาจนำเสนอต่อเนื่อง บางวันกระโดดข้ามไปข่าวใหม่ เช่น ข่าวการโยกย้ายทหาร หนังสือพิมพ์มติชนมักมีข่าวก้าวหน้ากว่าใคร บางวันยังสลับนำข่าวอื่นพาดหัว แต่ไม่ทิ้งข่าวที่เกี่ยวเนื่อง เช่น ต่อมาอีกหลายวัน เสนอข่าว “ระบุ ‘ปืน’ ปราบคอมฯ ไม่หมด เปลี่ยนทัศนะทหารกันปฏิวัติ” ระหว่างนั้นมีข่าวผู้นำเวียดนาม นายกรัฐมนตรี ฟาม วัน ดง มาเยือนประเทศไทย ทั้งยังมีข่าว “แลกทูตไทย-เขมรผ่านปักกิ่ง” เกี้ยว “ไกรสร” มากรุงเทพฯ เป็นห้วงที่นายกรัฐมนตรี พล.อ.เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์ เร่งรัดเปิดสัมพันธ์กับประเทศกลุ่มอินโดจีนที่เป็นประเทศสังคมนิยมไปแล้ว

แล้วอีกสัปดาห์ต่อมา พาดหัวข่าวว่า “นายกฯ เร่งรัดคดี 6 ตุลา เผยอยากปล่อยให้หมด”

ขณะที่อีกวันต่อมา พาดหัวข่าวกลับไปที่ “เผย 6 ข้อตกลง – ถกญวนอพยพเดือนหน้า เจรจาสำเร็จออกแถลงร่วม ญวนรับปาก ไม่ต้องห่วง ผกค.”

 

ขณะสารคดีเรื่อง “จากฮานอยถึงโฮจิมินห์ซิตี้” ที่ไพสันต์ พรหมน้อย ได้รับเชิญพร้อมนักหนังสือพิมพ์ไทยอีกห้าหกคนไปเยือน ยังไม่จบ จำได้ไหมครับว่า เมื่อตอนแรกๆ ผมเขียนถึงเรื่องนี้แล้วครั้งหนึ่ง เว้นไว้ว่า “โฮจิมินห์ซิตี้” เดิมเป็นเมืองหลวงของเวียดนามใต้ชื่อ…แล้วเว้นว่างไป ว่าจะมาเติมในวันรุ่งขึ้น แล้วเลยตามเลยไม่ได้เติม มานึกขึ้นได้อีกหลายวันต่อจากนั้นว่า ชื่อ “ไซ่ง่อน” จึงมาบอกกล่าวครั้งนี้ โปรดเข้าใจตามนี้

ที่สุด “ฟาม วัน ดง” ตื้นตัน น้ำตาซึม รับผู้อพยพเฉพาะคนสมัครใจ (เกรียงศักดิ์ยกให้นายกฯ ญวนเป็นพี่ชาย)

ปัญหาเวียดนามกับไทยุติอีกเปลาะหนึ่ง

 

ระหว่างข่าว 6 ตุลาฯ ข่าวทหารเริ่มแซงขึ้นมาอยู่หน้า 1 อีกครั้ง “แม่ทัพบก-เรือ เข้าพบด่วนนายกฯ ถกเครียดกว่า 3 ช.ม. เมื่อวันที่ 17 กันยายน 2521 คือ พล.อ.เสริม ณ นคร ผู้บัญชาการทหารบก กับ พล.ร.อ.อมร ศิริกายะ ผู้บัญชาการทหารเรือ ที่บ้านพักนายกรัฐมนตรี หลักสี่ บางเขน อีกวันมติชนพาดหัวย่อยว่า “ผบ.สูงสุดรู้ผลพุธนี้ เจริญอมยิ้มไม่ตอบ” พูดได้คำเดียวว่า “ไม่ทราบ” หลังจากนั้นพาดหัวข่าวว่า “ผบ.สูงสุดเสร็จเรียบร้อย” นายกฯ ร้องเพลงอำลาชีวิตทหาร

ข่าวการโยกย้ายนายทหารเริ่มกระชับเข้ามาเมื่อใกล้ปลายเดือนกันยายน 2521 “มติชน” พาดหัวบนสุดว่า “แจกประวัติ-รูปถ่าย ‘เสริม’” พร้อมพาดหัวข่าวว่า เกรียงศักดิ์เผย “ผมไม่ใช่ดิคเตเตอร์” ตามด้วยพาดหัวใหญ่ “เปรม” เป็นรอง ผบ.ทบ.แทนยศ แม่ทัพ 1 ขึ้นรั้งผู้ช่วย

ยิ่งใกล้สิ้นเดือนกันยายน 2521 ชลิต กิติญาณทรัพย์ ผู้สื่อข่าวเศรษฐกิจ 6 กระทรวง ผู้ให้ความสนใจข่าวการโยกย้ายทหารเป็นพิเศษ ตามข่าวการโยกย้ายแต่งตั้งนายทหารเข้ามาส่งให้โต๊ะข่าวหน้า 1 ทุกเย็น “เสริม” ลอยลำรั้ง ผบ.สูงสุด “แจกประวัติ-รูปถ่าย” ใน กรป.กลาง รับตำแหน่ง ผบ.ทหารสูงสุดคนใหม่ เปรม (ติณสูลานนท์) รั้ง รอง ผบ.ทบ. เมื่อวันที่ 23 กันยายน 2521

อีกวันเป็น “ข่าวสะพัด-เปลี่ยนแม่ทัพอากาศ? เสธ.ทบ. “ผมยังเป็นลูกผีลูกคน” ลือ พล.อ.อ. “พะเนียง” ถูกย้าย คำรณคืนถิ่นเป็นแม่ทัพฟ้า

ที่สุด “ต้องแก้ประกาศตั้งทหารใหม่ เกรียงศักดิ์ “ผมเสียดายที่สุด” เพราะ

ตัวเก็ง “แม่ทัพฟ้า พล.อ.อ.คำรณ พลาดตำแหน่ง-ตายกะทันหัน”

 

แล้วจึงมาถึง “เสริมยิ้มร่ารับสองตำแหน่ง ‘เปรม’ พลาดรอง” เป็นข่าวที่ชลิต กิติญาณทรัพย์ ได้มาจากวัดพระศรีมหาธาตุฯ บางเขน ในงานศพ พล.อ.อ.คำรณ ลีละศิริ พบ พล.อ.เสริม ณ นคร และนายทหารจำนวนหนึ่ง จึงเข้าไปสัมภาษณ์เรื่องที่จะรับตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุดและผู้บัญชาการทหารบก ปรากฏว่า พล.อ.เสริมไม่ตอบคำถาม ได้แต่ยิ้มรับ ตอบว่า “ไม่ทราบ” แล้วหัวเราะ

ต่อมาผู้สื่อข่าวไปที่บ้านพักนายกรัฐมนตรี บางเขน เวลา 21.15 น. พบนายอาคม มกรานนท์ รองโฆษกรัฐบาล บอกผู้สื่อข่าวที่มารอกันกว่า 20 คนว่าวันนี้ไม่มีการประกาศ ผมสั่งงดไปแล้ว ท่านนายกฯ บอกกับผมว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงขอรายชื่อไปแล้ว พรุ่งนี้จะประกาศทางวิทยุ 7 โมงเช้า”

ข่าวนี้มีการตรวจสอบแล้วตรวจสอบอีก ปรากฏว่าแหล่งข่าวยืนยันต้องตรงกัน

ครั้นรุ่งเช้าวันเสาร์ที่ 30 กันยายน 2521 ข่าวจากประกาศวิทยุแห่งประเทศไทยคือ พล.อ.เสริม ณ นคร เป็นผู้บัญชาการทหารสูงสุด พล.อ.เปรม ติณสูลานนท์ เป็นผู้บัญชาการทหารบก

ทำให้ชาวมติชนได้รับการล้อเลียนจากเพื่อนนักข่าว ไหนว่า “เสริมยิ้มร่า” แล้วไง กลายเป็น “กิ้งกือตกท่อจนได้” พวกเราตอบกลับว่า เคยได้ยินโผพลิกกลางอากาศไหม นั่นแหละเหตุการณ์เมื่อคืนนี้เป็นอย่างงั้น