สุจิตต์ วงษ์เทศ

ชนชาติไทย เชื้อชาติไทย

มรดกเจ้าอาณานิคมยุโรป สร้างใหม่ประวัติศาสตร์ไทย

ชนชาติ เชื้อชาติ เป็นแนวคิดใหม่ของฝรั่งยุโรปเจ้าอาณานิคม ที่ไทยเพิ่งรับมาเมื่อช่วงหลังแผ่นดิน ร.5 แล้วสร้างใหม่ว่าชนชาติไทย เชื้อชาติไทย

คนไทยเป็นใคร? มาจากไหน? ถิ่นกำเนิดอยู่ที่ไหน? ฯลฯ มีคำอธิบายหลายกระแสจากหลายประสบการณ์ โดยเฉพาะคำอธิบายกระแสหลักผูกติดแนบแน่นเรื่องชนชาติ และ/หรือเชื้อชาติตามคำนิยามของชาวยุโรป

แต่ไม่เคยพบหลักฐานว่าชนชาติไทยเชื้อชาติไทยมีจริงตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ถึงยุคทวารวดี กระทั่งยุคอยุธยา

อย่างนี้เท่ากับยกปัจจุบันไปครอบหรือกำหนดอดีต ซึ่งผิดปกติ

คนไทยของรัฐราชการ

รัฐราชการไทย ได้แก่ กระทรวงวัฒนธรรม และกระทรวงศึกษาธิการ เชื่อถือตามแนวคิดอาณานิคม ว่า ไทย, คนไทย เป็นชนชาติหรือเชื้อชาติมีถิ่นกำเนิดเดียวกันที่ใดที่หนึ่ง แล้วภายหลังได้อพยพแยกย้ายไปที่ต่างๆ

พบในหนังสือ ประวัติศาสตร์ชาติไทย ของ กระทรวงวัฒนธรรม (พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.2558 หน้า 36-40) และ ประวัติศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ของกระทรวงศึกษาธิการ (พิมพ์ครั้งที่ 5 พ.ศ.2557 หน้า 95-99)

มีความโดยสรุปว่า “กลุ่มคนไทเหล่านี้ ในอดีตน่าจะเคยมีรากเหง้าถิ่นกำเนิดเดียวกันมาแต่เดิม และต่อมาภายหลังได้อพยพเคลื่อนย้ายไปอยู่อาศัยตั้งถิ่นฐานในดินแดนต่างๆ”

ไต-ไท, ไทย ชื่อของวัฒนธรรม

ไทย, คนไทย มีรากเหง้าจากคำว่าไต-ไท เป็นชื่อของวัฒนธรรมตั้งแต่ยุคดั้งเดิมดึกดำบรรพ์หลายพันปีมาแล้ว จึงไม่ใช่ชื่อของชนชาติหรือเชื้อชาติ ที่เพิ่งมีตามนโยบายทางการเมืองของเจ้าอาณานิคมยุโรปหลังแผ่นดิน ร.5

ก่อนสมัย ร.5 หรือก่อน พ.ศ.2400 ไต-ไท ไม่ใช่ชื่อของชนชาติ หรือเชื้อชาติ แต่เป็นชื่อของวัฒนธรรม หมายถึง ชื่อของสิทธิหรืออภิสิทธิ์ทางการเมือง, เศรษฐกิจ, สังคม

ชนชาติไทย เชื้อชาติไทย เป็นแนวคิดใหม่ในการจัดหมวดหมู่คนตามทฤษฎีเชื้อชาติของฝรั่ง ซึ่งเข้ามาจัดการสังคมของคนไต-ไท-ลาว ด้วยการสำรวจประชากรภายใต้รัฐบาลอาณานิคมของตน

[สรุปจากหนังสือ ความไม่ไทย ของคนไทย ของ นิธิ เอียวศรีวงศ์ สำนักพิมพ์มติชน พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.2559 หน้า 47]

คน, ชาว

ไตลื้อ, ไตเขิน, ไตขาว, ไตยวน ฯลฯ ไม่ใช่ชนชาติไทย, เชื้อชาติไทย (ตามคำนิยามแบบเจ้าอาณานิคมที่หนังสือประวัติศาสตร์ของรัฐราชการอ้างเป็นหลักฐาน) แต่พวกเขาเป็นคน (ชาว) ลื้อ, คน (ชาว) เขิน, คน (ชาว) ขาว, คน (ชาว) ยวน ฯลฯ

ไต-ไท หมายถึง คน, ชาว มาแต่ดั้งเดิมดึกดำบรรพ์หลายพันปีมาแล้ว โดยเน้นว่าเป็นคนทางสังคมที่อยู่เป็นหลักแหล่ง เป็นหมู่พวก ได้แก่ คนเมือง, ชาวเมือง มิใช่คนทางธรรมชาติ [มีคำอธิบายเป็นรายละเอียดอีกมากในหนังสือ ความเป็นมาของคำสยามไทย, ลาว และขอม ของ จิตร ภูมิศักดิ์ โครงการตำราฯ พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.2519 หน้า 546-562]

ไต-ไท แปลว่า คน มีใช้ในกลุ่มชนหลายกลุ่ม รวมถึงกลุ่มมอญ-เขมร (ไม่จำกัดเฉพาะพวกคนไทย) มีคำอธิบายของพระยาอนุมานราชธน (เมื่อ พ.ศ.2482) ดังนี้

“จะเป็นคนภาษาใด ชาติใด ก็เรียกไทยได้ แต่มักเรียกวนเวียนอยู่ในหมู่ชนชาติที่อยู่ใกล้เคียงกัน ซึ่งโดยมากเป็นพวกในตระกูลมอญ-เขมร มีพวกข่า เป็นต้น”

“ทางอีสานถ้าจะยกย่องพวกอื่นว่าเป็นคน ก็มักใช้ไทยนำหน้าชื่อชาติ เช่น ไทยแสก กระทำให้หลงผิดไปว่าแสกเป็นไทยพวกหนึ่ง แต่แสกเป็นเชื้อชาติข่าในตระกูลมอญ-เขมร”

[จากหนังสือบันทึกเรื่องความรู้ต่างๆ เล่ม 3 ของ สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ กับพระยาอนุมานราชธน มูลนิธิเสฐียรโกเศศ-นาคะประทีป พิมพ์ครั้งที่สาม พ.ศ.2552 หน้า 81]

ไต หมายถึง ผู้หญิง ซึ่งหมายถึงคน แต่เป็นคนเพศหญิง และมีฐานะทางสังคมต่ำลง (ในหมู่ชาวเขมรที่มีอำนาจสถาปนาเป็นรัฐ) ในภาษาเขมรโบราณใช้เป็นคำนำหน้าทาสผู้หญิง เช่น ไตกันเซียม (พบในศิลาจารึกพิมาย) แปลว่าผู้หญิงชื่อกันเซียม หรือ อีสยาม ฯลฯ

คนไม่ไทย กลายเป็นไทย

คนไม่ไทยทั้งในและนอกประเทศไทยกับอุษาคเนย์ กลายตัวเองเป็นไทยเมื่อมีหลักแหล่งอยู่บริเวณลุ่มน้ำเจ้าพระยา พบหลักฐานตรงๆ ราวหลัง พ.ศ.2000 แต่พบร่องรอยนานแล้วก่อนนั้น

การกลายตัวเองเป็นคนไทยของคนไม่ไทย มีคำอธิบายทางวิชาการตรงไปตรงมาอย่างยิ่งในหนังสือ ความไม่ไทย ของคนไทย โดย นิธิ เอียวศรีวงศ์

คนไทยมาจากไหน?

คนไทยมาจากไหน? มีคำอธิบายล่าสุดว่าคนไทยไม่ได้มาจากไหน เพราะบรรพชนคนไทยล้วนมาจากคนไม่ไทย ทั้งในและนอกประเทศไทย โดยมีหลักฐานวิชาการรอบด้านสนับสนุนแน่นนับคับคั่ง ทั้งประวัติศาสตร์, โบราณคดี, มานุษยวิทยา, ภาษา, วรรณคดี, ดนตรีและนาฏศิลป์, อาหารการกิน, ขนบธรรมเนียมประเพณี, และวิถีชีวิตประจำวัน กิน ขี้ ปี้ นอน จนถึงพิธีศพ

ประวัติศาสตร์แห่งชาติของไทย ติดกับดักคำว่า ชนชาติไทย และเชื้อชาติไทย ที่ไม่เคยมีอยู่จริงทั้งในไทยและในที่อื่นๆ แต่เป็นคำเพิ่งประกอบสร้างขึ้นใหม่หลังสมัย ร.5 โดยรับแนวคิดเพื่อการเมืองขยายอำนาจล่าเมืองขึ้นจากฝรั่งเจ้าอาณานิคมยุโรป ซึ่งเป็นมโนล้วนๆ เพราะไม่มีหลักฐานวิชาการใดๆ สนับสนุน

ความเป็นมาของคนไทย มีปัญหาไม่จบไม่สิ้น เพราะรัฐราชการไทยเลือกเชื่อแนวคิดแบบอาณานิคมที่เต็มไปด้วยมโน แต่ไม่มีหลักฐาน