วางบิล/เรืองชัย ทรัพย์นิรันดร์        

รอยต่อ 6 ตุลา 19 ถึง 20 ตุลา 20

 

หนังสือพิมพ์เข็มทิศ ฉบับประจำวันที่ 12-15 พฤศจิกายน 2520 หน้า 11 ล้อมกรอบมุมล่างขวา เป็นปฏิทินแจ้งว่า “9 มกราคม 2521” ในปฏิทินมีวงกลมล้อมวันที่ 9 มีตัวพิมพ์สีอ่อน “ด่วน”

ด้านล่างปฏิทิน บอกไว้ว่า

คอยอ่านหนังสือพิมพ์รายวันฉบับใหม่ โดยทีมหนังสือพิมพ์

(รวม) ประชาชาติ ชุดเก่า – โลโก้หัวหนังสือพิมพ์รวมประชาชาติ

อดใจรอ รายละเอียดและความคืบหน้าของเรา

แต่แน่นอน – เราเป็นเพียงผู้อาสา ท่าน (อ่าน) เป็นผู้ตัดสิน

ล้อมกรอบโฆษณาชิ้นเดียวกันลงตีพิมพ์อีกสองสามฉบับ แล้วจึงเปลี่ยนข้อความใน “เข็มทิศ” ฉบับประจำวันที่ 26-29 พฤศจิกายน 2520 หน้า 8 ว่า

นิ้วทุกนิ้ว เคยสัมผัสข่าวสาร ข้อเท็จจริงมาแล้ว

คอยอ่านหนังสือพิมพ์รายวันฉบับใหม่ โดยทีมหนังสือพิมพ์

(รวม) ประชาชาติ – ชุดเก่า

หนังสือพิมพ์เข็มทิศฉบับประจำวันที่ 14-16 ธันวาคม 2520 หน้า 11 มีล้อมกรอบโฆษณาว่า

เราเป็นผู้อาสา ผลงานเป็นเครื่องพิสูจน์ ประชาชนเป็นผู้ตัดสิน

กลางกรอบโฆษณาเป็นภาพฝ่ามือข้างขวาหงาย ตรงกลางฝ่ามือเป็นสัญลักษณ์หัวหนังสือพิมพ์

มติชน (ในวงแคปซูล)

ข้อความด้านล่าง บอกไว้ว่า

หนังสือพิมพ์รายวันฉบับใหม่ ขนาดคอมพิวเตอร์

จัดทำโดยทีม

(รวม) ประชาชาติ – ชุดเก่า วางจำหน่าย 9 ม.ค. 21

เข็มทิศฉบับประจำวันที่ 21-23 ธันวาคม 2520 หน้า 11 ล้อมกรอบโฆษณาว่า

ขรรค์ชัย บุนปาน พงษ์ศักดิ์ พยัฆวิเชียร

นำทีมหนุ่มสาวผู้มีผลงานอันลือลั่น จาก

ประชาชาติ เข็มทิศ

มาพบกับคุณผู้อ่านในผลงานชิ้นใหม่

มติชน (ในวงรอบแคปซูล มีข้อความบนแคปซูลว่า “ตลาดหลักทรัพย์”)

หนังสือพิมพ์รายวันฉบับเช้า 9 มกรา เดินหน้าเต็มตัว แน่นอน

เราเป็นผู้อาสา ท่านเป็นผู้ตัดสิน และภาพ “หนูจุกพนมมือไหว้” เป็นเอกลักษณ์

 

หนังสือพิมพ์เข็มทิศใช้ชื่อนี้ในฉบับประจำวันที่ 31 ธันวาคม 2520 – 3 มกราคม 2521 เป็นฉบับสุดท้าย ไม่มีคำโฆษณาอื่นใดหรือคำกล่าวลาแต่อย่างใด ด้วย “เข็มทิศ” จะเป็นหนังสือพิมพ์รายวันต่อเนื่องตั้งแต่ฉบับที่ 1 ปีที่ 1 ประจำวันที่ 9 มกราคม 2521 ในชื่อ เข็มทิศ ตัวขนาดเล็กบนหัว “มติชน” บรรจุในแคปซูล

มีเพียงแจ้งในข่าวสังคม “แวดวงธุรกิจ” “รุ้ง แฝดน้อย” ปิดท้ายข่าวไว้ว่า O “มติชน” หนังสือพิมพ์รายวันฉบับใหม่มีกำหนดวางตลาดแน่นอน 9 มกราคม…O

ห้วงรอยต่อระหว่าง 6 ตุลาคม 2519 ถึง 20 ตุลาคม 2520 จะเรียกว่าจุดมืดบอดแห่งยุคสิทธิเสรีภาพ โดยเฉพาะของการประกอบวิชาชีพโดยสุจริตของกลุ่มที่ทำหนังสือพิมพ์เป็นอาชีพชอบ “ประชาชาติ” ก็ได้ หากแต่ในเวลาจากนั้น ขรรค์ชัย บุนปาน มิได้อยู่นิ่งเฉยโดยไม่ทำงาน กลับพยายามจัดหางานที่ยึดเป็นอาชีพมาตลอด คือการเขียนหนังสือ เพื่อให้มีรายได้มาหล่อเลี้ยงชีวิตกับเพื่อนร่วมงานที่ยังปฏิบัติหน้าที่กันอยู่

โรงพิมพ์พิฆเณศเริ่มงานด้วยการรับจ้างจัดพิมพ์หนังสือเหมือนเมื่อแรกก่อตั้งกับสุจิตต์ วงษ์เทศ และหุ้นส่วนบางคน เมื่อเกิดเหตุการณ์ 6 ตุลา 19 ความระส่ำระสายที่เกิดขึ้นทางการเมือง ทำให้ต้องชะงักงันไปสักพักหนึ่ง เมื่อรัฐบาลมิได้ปิดโรงพิมพ์ ขรรค์ชัยจึงกลับมาเริ่มหางานพิมพ์หนังสือเข้ามาเป็นรายได้เลี้ยงบรรดาคนงาน ช่างเรียง ช่างพิมพ์ และผู้เคยปฏิบัติหน้าที่ในโรงพิมพ์พิฆเณศ

 

ระหว่างที่ผมไปอุปสมบท เมื่อหนังสือพิมพ์เข็มทิศออกจำหน่าย มีโฆษณาหลายชิ้นที่ขรรคชัยรวบรวมเพื่อนนักข่าวนักเขียนมาร่วมในนิตยสาร “พาที” และจัดทำหนังสือชื่อ “เข็มทิศยาตรา” ใช้โฆษณาหลายข้อความ หนึ่งคือ “ทั้งผู้ให้ ผู้รับสมถวิล” อธิบายว่า

ยาตรา คือการเดินรุดหน้าอย่างไม่หยุดยั้ง เดินอย่างเป็นขบวนและเป็นขบวน

เข็มทิศยาตรา จึงเพียบพร้อมด้วยเนื้อหาสาระที่ผู้อ่านจะได้รับบริบูรณ์ เหตุการณ์ตั้งแต่หลังปฏิรูปการปกครองแผ่นดิน ถึงปฏิวัติรัฐบาลปฏิรูป ด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง ประมวลไว้กระชับแน่น วันต่อวัน

ของขวัญคริสต์มาสและปีใหม่ จะมีอะไรดีกว่าหนังสือ และหนังสือเล่มนั้นคือ เข็มทิศยาตรา วางตลาด 20 ธันวาคม

พร้อมกันนั้นยังมีหนังสือออกมาอีกเล่มหนึ่ง รวมคอลัมน์ของ “นายหนุนยัน” กับ “หมู่ขัน อารมณ์ดี” ในชื่อ “สามเดือนสุดท้าย” ปรากฏว่าขายดิบขายดีถึงกับมี “แถลงการณ์” ในหน้า 11 เข็มทิศฉบับประจำวันที่ 24-27 ธันวาคม 2520 ความว่า

“ตามที่ปรากฏในท้องตลาดหนังสือทั่วไปว่า หนังสือสามเดือนสุดท้าย โดยนายหนุนยัน หมู่ขัน อารมณ์ดี ขาดตลาดนั้น สำนักพิมพ์ขอยืนยันว่า ยังขาดตลาดอยู่อีก แม้จะจัดพิมพ์เป็นครั้งที่ 3 แล้วก็ตาม

“แต่เพื่อเป็นการสนองคุณท่านผู้เป็นสมาชิกหนังสือพิมพ์เข็มทิศธุรกิจ โดยเฉพาะ ทางสำนักพิมพ์โดยคำขอร้องของหนังสือพิมพ์เข็มทิศธุรกิจ จึงกันหนังสือสามเดือนสุดท้ายไว้ส่วนหนึ่ง เพียงแต่ท่านผู้เป็นสมาชิกเข็มทิศ จะแจ้งความจำนงไปที่

คุณประพันธ์ เตชะธาดา

สำนักพิมพ์ประพันธ์สาส์น ข้างโรงภาพยนตร์ลิโด้ สยามสแควร์ กรุงเทพฯ

แล้วธนาณัติหรือส่งตั๋วแลกเงินในราคาหนังสือเล่มละ 10 บาท ท่านก็จะได้รับหนังสือสามเดือนสุดท้ายทันที ค่าส่งหนังสือนั้น สำนักพิมพ์ยินดีออกให้

ประกาศมา ณ วันเสาร์ที่ 24 ธันวาคม 2520 ตรงกับวันขึ้น 14 ค่ำ เดือนอ้าย