วัดถ้ำผาหมากฮ่อ อยู่ที่ ต.ศรีสงคราม อ.วังสะพุง จ.เลย ครับ เป็นหนึ่งในแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัด เพราะมีทั้งวัดและมีทั้งลิง ที่พระท่านเมตตานำข้าวปลาอาหาร ผลไม้มาเลี้ยงดูพวกมันทุกเช้า จนกลายเป็นตัวดึงดูดนักท่องเที่ยว ที่นิยมซื้อกล้วยซื้ออะไรๆ มาล่อให้ลิงออกมาให้ชม

ลิงที่วัดถ้ำผาหมากฮ่อ เป็น “ลิงวอก” ครับ ชื่อสามัญภาษาอังกฤษเรียกว่า rhesus macaques หรือเรียกกันง่ายๆ ว่า “ลิงมาค้ากหางยาว” ส่วนชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Macaca mulatta ตัวไม่ใหญ่ แต่อ้วน หางยาว ตัวสูงราวๆ ครึ่งเมตร มีหางยาวถึง 20 เซนติเมตรเศษ

ผมเอาเกร็ดเล็กๆ น้อยๆ ของลิงวอกมาเกริ่นไว้ เพราะว่าเมื่อ 26 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา เดอะ การ์เดียน สื่อสัญชาติอังกฤษ เพิ่งเผยแพร่บทความของรีเบคกา แรตคลิฟฟ์ ผู้สื่อข่าวประจำภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เกี่ยวกับลิงวอกที่วัดแห่งนี้

รีเบคกาบอกว่า ลิงวอกที่วัดนี้เริ่ม “หายไป” จนสังเกตได้ในช่วงสองสามเดือนที่ผ่านมา จากที่เคยเห็นมารับนักท่องเที่ยวเป็นฝูง หลงเหลือแค่ตัวสองตัว

ประชา แสนกลาง นายอำเภอวังสะพุง บอกกับรีเบคกาว่า เจ้าหน้าที่กำลังสอบสวนกรณี “ลิงหาย” นี้อยู่ มันอาจหายไปตามธรรมชาติ เพราะช่วงโควิดระบาด นักท่องเที่ยวไม่มี อาหารก็ไม่มี ลิงจึงหดหายไป หรือไม่ก็อาจเป็นไปได้ว่าเป็นการอพยพถิ่นหากินของฝูงลิงตามธรรมชาติก็ได้เช่นกัน

แต่ เอ็ดวิน วิค ผู้ก่อตั้งมูลนิธิเพื่อนสัตว์ป่าแห่งประเทศไทย (ดับเบิลยูเอฟเอฟที) กลับไม่คิดอย่างนั้น เขาเชื่อว่า ฝูงลิงวอกถูก “ทำให้หายไป” ด้วยการลักพาตัวพวกมันส่งข้ามแดนไป “ขาย” ทำเงิน

 

ทําไมอยู่ๆ “ลิงวอก” ถึงเป็นที่ต้องการขึ้นมา?

คำตอบก็คือ เพราะตั้งแต่เริ่มมีการแพร่ระบาดของโควิด-19 ในจีน มีการ “ระงับ” การส่งออกสัตว์ป่ารวมทั้งลิงพวกนี้ มาตั้งแต่เดือนมีนาคม 2020 ผลก็คือ ห้องทดลองในสหรัฐอเมริกาเกิดขาดแคลนลิงทดลอง

ค่าตัวของพวกมันที่เคยอยู่ที่ตัวละ 20-30 ดอลลาร์ (ราว 700-1,000 บาท) พุ่งพรวดขึ้นเป็นระหว่าง 20,000 ถึง 24,000 ดอลลาร์ ในปี 2023 นี้ ตามรายงานของหนังสือพิมพ์ไฟแนนเชียล ไทม์ส เมื่อเดือนธันวาคมที่ผ่านมา

ผลก็คือ ระดับการล่าและดักลิงวอกป่าเพิ่มขึ้น “อย่างที่ไม่เคยพบเห็นกันมาก่อน” เมื่อผสมผสานกับปัญหาการขาดหายไปของป่าที่เป็นถิ่นที่อยู่อาศัยมากขึ้นเรื่อยๆ ทำให้สหภาพสากลว่าด้วยการอนุรักษ์ธรรมชาติ (ไอยูซีเอ็น) ปรับสถานะของลิงวอกจากสัตว์ป่าในกลุ่มเปราะบาง เป็นสัตว์ป่าในกลุ่มเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์

เอ็ดวิน วิค บอกกับรีเบคกาว่า ได้รับรายงานการลักพาลิงวอกอย่างน้อย 1 ครั้งในทุกๆ 2-3 สัปดาห์

พ.ต.ท.เอนก นาคธร รองผู้กำกับฯ ประจำกองบังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (บก.ปทส.) ยอมรับว่า ทางกองบังคับการได้รับรู้เรื่องนี้ และมีรายงานเข้ามาอย่างน้อย 10 คดีแล้วนับตั้งแต่โควิดเริ่มระบาด

ดังนั้น วัดที่มีลิง ไม่ว่าจะเป็นแหล่งท่องเที่ยวหรือไม่ก็ตาม ถูกจัดไว้ในรายชื่อสถานที่ที่ต้อง “เฝ้าระวัง” ของ บก.ทปส.อยู่แล้ว

ล่าสุดมีคดีที่นครสวรรค์เมื่อสัปดาห์สองสัปดาห์ที่ผ่านมา พบผู้ต้องสงสัยพยายามใช้ยาสลบและอาหารล่อเพื่อจับลิง 9 ตัว จนลิงตัวหนึ่งถึงตาย

 

เอ็ดวิน วิค ระบุว่า ลิงจะถูกเก็บไว้ในกรง หรือไม่ก็ในกระสอบ 2-3 วันจนกว่าจะได้จำนวนครบตาม “ใบสั่ง” ซึ่งอยู่ระหว่าง 50-100 ตัวในแต่ละครั้งแล้วก็ลักลอบนำข้ามแดน ปกติจะข้ามไปกัมพูชา ซึ่งเป็นแหล่งป้อนลิงสำหรับห้องทดลองแหล่งสำคัญไปยังสหรัฐอเมริกา

เมื่อเดือนพฤศจิกายน ในสหรัฐมีการจับกุมคนร้าย 8 คน หนึ่งในจำนวนนั้นเป็นเจ้าหน้าที่ป่าไม้กัมพูชา ถูกตั้งข้อกล่าวหาว่า ลักลอบจับลิงมาค้ากจากป่า ป้อนให้กับฟาร์มเพาะเลี้ยง เพื่อปลอมใบอนุญาตการส่งออกไปยังห้องทดลองในสหรัฐ

แพทย์หญิง ลิซา โจนส์-เองเกล นักไพรเมตวิทยา ซึ่งเป็นที่ปรึกษาวิทยาศาสตร์อาวุโสของเพต้า องค์กรเพื่อการอนุรักษ์ ระบุว่า การจับลิงวอกออกจากป่าเพื่อขายให้กับห้องทดลอง นอกจากจะเสี่ยงต่อการก่อให้เกิดการแพร่ระบาดของเชื้อโรคครั้งใหม่ขึ้นมาแล้ว ยังเป็นการทำลายสิ่งแวดล้อมอย่างสำคัญ

เธอบอกว่าในธรรมชาติ ลิงเป็นทั้งผู้ล่า เป็นทั้งเหยื่อ แถมยังเป็นผู้นำพาเมล็ดพันธุ์พืชให้กระจายไปในที่ต่างๆ และมีความสำคัญทางด้านสุขอนามัยของมนุษย์ เพราะทำหน้าที่เป็นเหมือน “กันชน” โดยธรรมชาติให้กับมนุษย์เรา

รีเบคกาบอกว่า คดีลิงหายที่วัดผาหมากฮ่อ ยังคงดำเนินไปในเวลานี้ นายอำเภอประชาบอกว่า เมื่อกลางเดือนกุมภาพันธ์ มีผู้พบชาย 3 คนเข้ามาในวัดพยายามจับลิง 5 ตัวไป จน 2 ตัวตายลงเพราะเหตุนี้

ข้ออ้างของคนร้ายที่เข้ามอบตัวก็คือ อยากได้ไปเลี้ยงเล่นเพราะเห็นลิงพวกนี้ “น่ารัก”

ผมแถมข้อมูลให้เล็กน้อยว่า ลิงวอกเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองตามพระราชบัญญัติสัตว์สงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ.2535 แต่คนสามารถขออนุญาต “เลี้ยง” ได้ ส่วนหนึ่งถึงได้มีการเลี้ยงไว้เก็บมะพร้าวกัน

แต่ต้องระวังกันให้ดี เพราะนิตยสารสารคดีเคยตั้งคำถามไว้นานแล้วเหมือนกันว่า ลิงวอกที่วัดถ้ำผาหมากฮ่อ อาจเป็น “ลิงวอกป่าฝูงสุดท้าย” ของประเทศไทยเราครับ

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022