วันที่ 24 สิงหาคม 2564 นายอภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล หรือเจ้ย ผู้กำกับเจ้าของรางวัลปาล์มทองคำ ได้เขียนจดหมายเปิดผนึกถึงนายวิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรี นายอิทธพล คุณปลื้ม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม และผู้บริหารกระทรวงวัฒนธรรม โดยจดหมายดังกล่าวมีรายละเอียดว่า

“24 สิงหาคม 2564
จดหมายเปิดผนึก ถึง นายวิษณุ เครืองาม รองนายกรัฐมนตรีในฐานะประธานกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ
นายอิทธิพล คุณปลื้ม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม
นางยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม
นายประสพ เรียงเงิน รองปลัดกระทรวงวัฒนธรรม
ผู้บริหารกระทรวงวัฒนธรรม
คณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ

ผมติดต่อท่านมา ณ ที่นี้เพื่อแจ้งความกังวลเกี่ยวกับการที่คณะกรรมการฯ มีมติในการประชุมวันที่ 19 ส.ค.2564 ยกเลิกการประกาศยกย่องเชิดชูเกียรติ นายสุชาติ สวัสดิ์ศรี ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ พ.ศ.2554

การดึงใครบางคนออกจากเกียรติที่รัฐเคยมอบให้เพราะเขาแสดงความคิดเห็นโดยชอบ ท่านได้ใช้อำนาจของท่านในทางที่ขัดกับหลักการพื้นฐานของสังคมประชาธิปไตย ท่านปฏิเสธสิทธิของบุคคลที่จะคิดต่างโดยปราศจากการข่มขู่จากรัฐ เป็นแบบอย่างของการเกื้อหนุนการกำจัดหรือลงโทษผู้ที่เห็นต่าง ซึ่งนำไปสู่สงครามระหว่างประชนชนด้วยกันเอง ทำให้ความมั่นคงในชาติสั่นคลอน มติของท่านสร้างบรรยากาศแห่งความกลัวซึ่งไม่ต่างจากรูปแบบการควบคุมความคิดประชาชนของรัฐเผด็จการในหลายประเทศ

การตัดสินใจของท่านถือเป็นก้าวที่ตกต่ำในการพัฒนาวัฒนธรรมของประเทศไทย อย่างไรก็ตาม ผมหวังว่าการพิจารณาในครั้งนี้ทำด้วยดุลยพินิจของท่านเอง ซึ่งเป็นผลมาจากทัศนคติส่วนตัวเกี่ยวกับคำว่า “ศิลปิน” และ “เสรีภาพในการแสดงออก” ว่ามีความหมายต่อท่านอย่างไร ซึ่งเราจะต้องหารือเกี่ยวกับบทบาทของรัฐที่เหมาะสมในสังคมประชาธิปไตย เกี่ยวกับสิ่งที่เราคาดหวังจากบุคลากรที่ปรึกษาทางวัฒนธรรมผู้มีรายได้จากภาษีของประชาชน

แต่หากการตัดสินใจของท่านเกิดขึ้นเพราะมีการแทรกแซงจากอำนาจเบื้องบน นั่นหมายความว่าท่านเต็มใจที่จะปล่อยให้ความซื่อสัตย์ของท่านถูกบดขยี้ด้วยความกลัวและความขลาด ท่านถูกข่มขู่ให้ยอมจำนนและส่งมอบการข่มขู่นี้ไปยังนายสุชาติ สวัสดิ์ศรี และต่อมายังสาธารณชน

จดหมายฉบับนี้เป็นเพียงมุมมองหนึ่ง หากคำนึงถึงหลักการและความหนักหนาของมตินี้แล้ว ควรจะมีการตั้งเวทีสาธารณะเพื่อให้ประชาชนได้แสดงความคิดเห็นต่อประเด็นนี้อย่างจริงจัง ในขณะที่เราอยู่ท่ามกลางโรคระบาด ผมขอแนะนำให้ท่านเปิดพื้นที่ออนไลน์สำหรับการสนทนาสด ด้วยจิตวิญญาณของความโปร่งใสและหวังไปพร้อมกันว่าเราจะพัฒนาภูมิทัศน์ทางวัฒนธรรมของเราให้ดียิ่งขึ้นไป
ด้วยความเคารพในเสียงที่ต่างกันของเพื่อนมนุษย์
อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล
———
• ศิลปินรางวัลศิลปาธรประจำปี 2548 สาขาภาพยนตร์
• ศิลปินเครื่องราชอิสริยาภรณ์ Ordre des Arts et des Lettres ชั้น Commandeur ประเทศฝรั่งเศส 2560
• ศิลปินรางวัล The Prince Claus Awards ประเทศเนเธอร์แลนด์ 2559
• ศิลปินรางวัลฟูกูโอกะ สาขาศิลปะและวัฒนธรรม ประเทศญี่ปุ่น 2556
• ศิลปินรางวัล Sharjah Biennial Prize สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ 2556