วลี “ชังชาติ” ถูกหยิบยกมาใช้สร้างความเกลียดชังในสังคมไทยมาโดยตลอด ทุก ๆ ครั้ง ที่ประชาชนชาวไทยออกมาใช้สิทธิและเสรีภาพตามหลักการประชาธิปไตยเพื่อต่อต้านเผด็จการ ไม่ว่าจะเป็นการประโคมข่าวของสื่อ การแต่งเพลง (หนักแผ่นดิน) เพื่อลดทอนคุณค่าของการต่อสู้เพื่อประชาธิปไตย
.
และล่าสุด วลีดังกล่าวก็ออกมาอีกครั้ง จากปากของพลเอก อภิรัชต์ คงสมพงษ์ ผบ. ทบ. ที่ได้สอน (?) นักเรียนนายร้อย จปร. ว่า “โควิดฯ เป็นแล้วหายรักษาได้ แต่โรคชังชาติ เป็นแล้วไม่หาย”
.
นั่นแสดงให้เห็นว่า ความเข้าใจในเรื่องความเป็นชาติของคนระดับ ผบ. ทบ. รวมถึงของคนอีกหลายคนในสังคม ยังคงผิดเพี้ยน และคับแคบเป็นอย่างมาก
.
นำมาสู่การตั้งประเด็นคำถามที่ว่า “ชาติคืออะไร?”
.
แอร์เนสต์ เรอนอง (Ernest Renan) นักปรัชญาชาวฝรั่งเศส ได้เขียนเรื่องนี้เอาไว้ในหนังสือ “QU’EST-CE QU’UNE NATION?” ว่า…
.
“ชาติ คือหลักการทางจิตวิญญาณที่หลอมรวมความแตกต่างของผู้คนเอาไว้ด้วยกัน ผ่านการรำลึกถึงความรุ่งเรืองที่เคยมีในอดีตร่วมกัน และเจตจำนงที่ต้องการจะสืบทอดความรุ่งเรืองนั้นต่อไป ซึ่งความเป็นชาตินี้มิได้เกี่ยวข้องกับสถาบันพระมหากษัตริย์ ราชวงศ์ เชื้อชาติ ศาสนา หรือภาษา หากแต่เกิดขึ้นมาจากการจัดการศึกษาจากส่วนกลางและความรู้ทางประวัติศาสตร์”
.
จากนิยามดังกล่าว ประชาชนทุกคนที่มีส่วนร่วมกับความเป็นชาตินั้น ๆ ต้องมีโอกาสอย่างเท่าเทียมในการกำหนดความเป็นไปของชาติ รวมถึงการทบทวนคุณค่าความเป็นชาติต้องสามารถเกิดขึ้นโดยประชาชนได้เสมอในทุกช่วงเวลา
.
เมื่อพิจารณาแนวคิดของเรอนอง ก็จะสามารถอธิบายได้ว่า “ชาติไทย คือ คนไทยทุกคน” และ “คนไทยทุกคนเป็นเจ้าของชาติไทย” ประชาชนไทยทุกคนย่อมสามารถที่จะมีสิทธิและเสรีภาพอย่างเท่าเทียมกันในการร่วมกันกำหนดความเป็นไปของชาติ และสามารถตั้งคำถามและวิพากษ์วิจารณ์คุณค่าต่าง ๆ ที่สะท้อนความเป็นชาติได้อย่างเสรี โดยปราศจากการ ดูถูก คุกคาม และกีดกัน
.
การตั้งแง่ และตราหน้าประชาชนผู้ลุกขึ้นมาใช้สิทธิและเสรีภาพในการตั้งคำถาม วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาล และคุณค่าความเป็นชาติว่าเป็น “พวกชังชาติ” คนเหล่านั้นจึงไม่ใช่ “พวกรักชาติ”
.
แต่เป็น “พวกเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตน จิตใจคับแคบ ที่เอาแต่ผูกขาดความเป็นชาติไว้เฉพาะกลุ่มของตน” ซึ่งคนเหล่านี้นั่นเองที่ต้องการใช้วลี “ชังชาติ” เป็นเครื่องมือทางการเมือง เพื่อกีดกัน ลดทอน และสร้างความชอบธรรมให้กับพวกพ้อง
.
ถึงเวลาแล้วหรือยัง ? ที่เราจะไม่ให้คุณค่ากับวลี “ชังชาติ” นี้ แล้วปล่อยให้เป็นเพียงเครื่องมือที่ล้าสมัยของเผด็จการ
.
เพราะชาติ ก็คือเราทุกคน ประชาชนผู้ทรงสิทธิ์อย่างแท้จริง