สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงห่วงใยเรื่องภาวะโภชนาการของเด็กนักเรียนและเยาวชนในชนบทและพื้นที่ห่างไกล  จึงทรงริเริ่มโครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวัน ในปี 2523 นำร่อง 3 โรงเรียนในสังกัดกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดนที่จังหวัดราชบุรี กาญจนบุรี และประจวบคีรีขันธ์  เพื่อแก้ปัญหาเด็กนักเรียนขาดสารอาหาร  สร้างเสริมภาวะโภชนาการและสุขภาพของเด็กที่อยู่ในถิ่นทุรกันดาร  โดยมุ่งเน้นให้ครู ผู้ปกครอง และนักเรียน ร่วมกันทำการเกษตรในโรงเรียน เพื่อนำผลผลิตที่ได้มาประกอบเป็นอาหารกลางวัน รวมทั้งนักเรียนได้รับความรู้และทักษะด้านการเกษตรแผนใหม่ ก่อนจะขยายพื้นที่การดำเนินงานไปยังโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนทั่วประเทศ 

มูลนิธิเจริญโภคภัณฑ์พัฒนาชีวิตชนบท ซึ่งก่อตั้งโดยผู้บริหารและพนักงานของเครือเจริญโภคภัณฑ์  ได้น้อมนำแนวพระราชดำริ ฯ แก้ปัญหาโภชนาการของเด็กนักเรียนและเยาวชน  มาดำเนินงานในรูปแบบ “โครงการเลี้ยงไก่ไข่เพื่ออาหารกลางวันนักเรียน” จากจุดเริ่มต้นเมื่อปี 2532 เพื่อมีส่วนเสริมสร้างโภชนาการที่ดีแก่เด็กและเยาวชนในชนบททุกภาคของประเทศไทย  ผ่านกิจกรรมการเลี้ยงไก่ไข่  และนำผลผลิตไข่ไก่ มาประกอบอาหารกลางวันสำหรับนักเรียน   ผลผลิตไข่ไก่อีกส่วนหนึ่งที่เกินจากการนำมาเป็นอาหารกลางวัน ถูกนำมาบริหารจัดการด้วยการจำหน่ายให้แก่ชุมชน มีรายได้จากการจำหน่ายไข่ไก่นำกลับมาหมุนเวียนเพื่อให้สามารถดำเนินโครงการไปได้อย่างต่อเนื่อง     

นอกจากผลผลิตไข่ไก่ที่เด็กๆได้รับประทานตลอดช่วงเปิดเทอมแล้ว  มูลนิธิฯ วางโมเดลระบบบริหารจัดการโครงการฯ เพื่อให้แต่ละโรงเรียนสามารถดำเนินโครงการได้อย่างยั่งยืน  และยังเป็นเสมือน“ห้องเรียนสังคม” หรือ Social Lab ให้เด็ก ๆ ได้เรียนรู้ ทั้งด้านการผลิต การจัดการการเลี้ยงไก่ไข่ในเชิงอาชีพ  การเลี้ยงไก่ไข่ที่ถูกหลักวิชาการ  เรียนรู้เรื่องของการจัดการผลผลิต  การทำบัญชี ระบบสหกรณ์ รวมไปถึงการสร้างทักษะอาชีพ จุดประกายและสร้างแรงบันดาลใจให้เด็ก ๆ  นำไปเป็นทางเลือกอาชีพได้ในอนาคต โดยมีพี่ ๆ สัตวบาลจาก บมจ.เจริญโภคภัณฑ์อาหาร หรือ ซีพีเอฟ ช่วยเป็นพี่เลี้ยงให้คำแนะนำ ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับครูและนักเรียน    

มูลนิธิฯ ดำเนินโครงการเลี้ยงไก่ไข่เพื่ออาหารกลางวันนักเรียน  จากการสนับสนุนโครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวันในโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน ภายใต้การดูแลของสำนักงานโครงการส่วนพระองค์ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี  ขยายผลไปยังโรงเรียนในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน หรือ สพฐ. และสังกัดอื่น ๆ  จนถึงปัจจุบัน เข้าสู่ปีที่  33   มีโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการ ฯ  880 โรงเรียน  อยู่ในพื้นที่ภาคเหนือ 231 โรงเรียน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 342 โรงเรียน  ภาคกลาง 138 โรงเรียน ภาคตะวันออก 56 โรงเรียน และภาคใต้ 113 โรงเรียน โดยมีซีพีเอฟเป็นภาคีเครือข่ายร่วมสนับสนุนโครงการ  และหอการค้าญี่ปุ่น-กรุงเทพฯ หรือ JCC-B (Japanese Chamber of Commerce -Bangkok)  บมจ.สยามแม็คโคร หรือ Makro  เน้นช่วยเหลือโรงเรียนในทุกภูมิภาคที่มีเด็กนักเรียนและเยาวชนมีปัญหาทุพโภชนาการ    

ภายใต้หลักการในการบริหารจัดการโครงการ มีมูลนิธิเจริญโภคภัณฑ์พัฒนาชีวิตชนบท เป็นผู้บริหารจัดการโครงการและงบประมาณ อาทิ  การสนับสนุนทุนก่อสร้างโรงเรือนเลี้ยงไก่ไข่ อุปกรณ์การเลี้ยง พันธุ์สัตว์ อาหารสัตว์ และปัจจัยการผลิต และร่วมกับซีพีเอฟคัดเลือกโรงเรียนถ่ายทอดองค์ความรู้ เทคนิควิชาการการเลี้ยงไก่ไข่  พร้อมทั้งติดตามประสิทธิภาพการเลี้ยงของแต่ละโรงเรียน เพื่อร่วมแก้ปัญหาได้อย่างทันท่วงที     

 

ตลอด 32 ปีที่ผ่านมาของโครงการเลี้ยงไก่ไข่เพื่ออาหารกลางวันนักเรียน   ส่งเสริมเด็กและเยาวชน 180,000 คน เข้าถึงโปรตีนคุณภาพ ได้บริโภคไข่ไก่เป็นอาหารกลางวันอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 มื้่อ  โรงเรียนฯ มีกองทุนสะสมเพื่อใช้หมุนเวียนในโครงการฯ เกิดความร่วมมือระหว่าง ครู นักเรียน  และผู้ปกครอง   ชุมชนมีแหล่งเรียนรู้อาชีพเกษตรธุรกิจ รวมทั้งผลผลิตจากโครงการเอื้อประโยชน์ให้สมาชิกของ 1,972 ชุมชนรอบโรงเรียน สามารถเข้าถึงอาหารโปรตีนคุณภาพจากไข่ไก่สด สะอาดและปลอดภัย ในราคาที่เหมาะสม  และการเลี้ยงไก่ไข่ยังเป็นอาชีพทางเลือกสำหรับนักเรียนและผู้ปกครองด้วย

โครงการเลี้ยงไก่ไข่เพื่ออาหารกลางวันนักเรียน  ช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตเด็กและเยาวชน ชุมชน  เป็นโครงการที่มีโอกาสขยายผลไปสู่การสร้างเป็น Social Enterprise  และสอดรับกับเป้าหมายเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน หรือ SDGs (Sustainable Development Goals) ของสหประชาชาติ  ในข้อ  2 – Zero Hunger ขจัดความหิวโหย  และ ข้อ 3  Good health and well-being สร้างหลักประกันการมีสุขภาวะที่ดี  และส่งเสริมความเป็นอยู่ที่ดีสำหรับทุกคนในทุกช่วงวัย