CPTPP คืออะไร?

ตอบอย่างสั้นๆ คือ TPP หรือ Trans-Pacific Partnership ดั้งเดิมที่เป็นข้อตกลงการบริหารเศรษฐกิจในยุคใหม่ แต่ไม่ได้คืบหน้าอะไร เพราะประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐอเมริกาซึ่งเคยหาเสียงว่า หากเขาชนะการเลือกตั้งได้เป็นประธานาธิบดีของสหรัฐอเมริกา เขาจะให้สหรัฐอเมริกาถอนตัวออกจาก TPP ทั้งๆ ที่สหรัฐอเมริกาเป็นตัวตั้งตัวตีในการก่อตั้งข้อตกลงนี้ แล้วประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ก็ทำตามสัญญาที่ให้ไว้

ดังนั้น จึงเกิด CPTPP อันเป็นข้อตกลงการค้าอันใหม่ที่เพิ่มโควต้านำเข้าสินค้าเพิ่มมากขึ้น

 

พัฒนาการ

ตอนที่ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา โดนัลด์ ทรัมป์ ลงนามคำสั่งผู้บริหาร เพื่อยกเลิกข้อตกลงทางการค้า Trans-Pacific Partnership นักวิเคราะห์หลายฝ่ายเชื่อว่า ข้อตกลงทางการนี้ได้จบสิ้นลงแล้ว

นายกรัฐมนตรีญี่ปุ่น นายชินโสะ อาเบะ (Shinzo Abe) ยอมรับอย่างจริงใจว่า TPP ที่ไม่มีประเทศสหรัฐอเมริกาจะ ไม่มีความหมายอะไรเลย

แต่นายกรัฐมนตรีประเทศออสเตรเลีย นายมัลคอม เทินบูล (Malcolm Turnbull) ได้ตอบโต้โดยผลักดันข้อตกลงทางการค้านี้ต่อไป

รวมทั้งแม้กระทั่งได้เชิญชวนให้สาธารณรัฐประชาชนจีนเข้าร่วมในข้อตกลงทางการค้านี้ด้วย (แต่สาธารณรัฐประชาชนจีนได้ปฏิเสธอย่างสุภาพ)

แต่ในวันนี้ เกิดสิ่งที่ตรงกันข้ามจากแนวความคิดว่า ข้อตกลงทางการค้าเดิมได้ตายไปแล้ว กลายเป็นว่า ประเทศสมาชิกที่ 11 ประเทศได้ประกาศตกลงการก่อตั้งข้อตกลงทางการค้าคือ Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership-CPTPP)

ในเวลาเดียวกัน นายกรัฐมนตรีแคนาดา นายจัสติน ทรูโด (Justin Trudeau) ผู้ที่ยืนยันว่า มันเป็น “สิ่งที่ก้าวหน้า” ข้อตกลงทางการค้านี้สัญญาให้มีการออกอารัมภบท (preamble) อันสละสลวย (แต่ยังไม่ได้มีการเผยแพร่ออกมา) และเป็นข้อตกลงที่อ่อนข้อลงให้กับหลายสิ่งหลายอย่างมากขึ้น

CPTPP ได้ลงนามหนึ่งปีกับหนึ่งวันหลังจากประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ได้เข้าโจมตี TPP ดั้งเดิม อันจะทำให้ TPP เป็นบางอย่างมากกว่า ข้อตกลงการค้ารูปแบบเก่า TPP ดั้งเดิมเป็นข้อตกลงด้านการจัดการทางเศรษฐกิจในช่วงยุคสมัยต่อไป CPTPP ได้เพิ่มโควต้าการนำเข้าเนยแข็ง

ชาติสมาชิก TPP ทั้ง 11 ประเทศทำได้เพียงทำการตกลงเชิงสัญลักษณ์ใน CPTPP โดยการยกเลิกร่างของข้อตกลง 20 รายการของทั้งหมด รวมทั้งสิ่งเหล่านี้ด้วย

– การยุติข้อขัดแย้งระหว่างนักลงทุนกับรัฐ (investor-state dispute settlement (ISDS)

– การปกป้องทรัพย์สินทางปัญญาทางดิจิตอล

– การขยายและการเข้ากันได้ (harmonization) ของลิขสิทธิ์ (copyright)

– การขยายและการเข้ากันได้ของสิทธิบัตร (patent)

– การเปิดเสรีของภาคเภสัชกรรม (pharmaceutical)

– การเปิดเสรีของการบริการไปรษณีย์ (postal services)

– การเปิดตลาดโทรคมนาคม (telecoms markets)

– การจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ (government procurement)

เมื่อพิจารณาดูแล้ว ยังมีอะไรเหลืออีกไหม? ช่วงขณะนี้ ยังไม่มาก เพียงแต่เป็นการยากทีเดียวที่จะบอกให้มีความแน่ใจ จนกระทั่งประเทศต่างๆ เผยแพร่เอกสารข้อตกลงออกมา

หากทว่า ดูจากในอดีตย้อนกลับไป ออสเตรเลีย บรูไน แคนาดา ชิลี ญี่ปุ่น สหพันธรัฐมาเลเซีย เม็กซิโก เปรู สาธารณรัฐสิงคโปร์ สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนามและนิวซีแลนด์ ข้อตกลงจะมีผลให้ยกเลิกภาษีทั้งหมดของสินค้าอาหารทะเล ไวน์ เนื้อแกะ ใยฝ้ายและสินค้าหัตถอุตสาหกรรมต่างๆ ของทั้ง 11 ชาติสมาชิก

 

ข้อสังเกตเบื้องต้น

ช่างย้อนแย้งเหลือเกิน ข้อตกลงทางการค้าที่ผลักดัน TPP ย้อนกลับไปในที่จุดเริ่มต้นคือ ข้อตกลงทางการค้าของภูมิภาคเล็กๆ ในกลุ่มเศรษฐกิจฝั่งทวีปแปซิฟิกชั้น 2 ชัยชนะใหญ่สำหรับ CPTPP คือประเทศญี่ปุ่นที่ได้เข้าร่วมในข้อตกลงนี้แล้ว ญี่ปุ่นได้นำสินค้าเกษตรบางส่วนเข้าสู่ตลาดออสเตรเลีย แคนาดาและนิวซีแลนด์

อีกทั้งญี่ปุ่นยังค่อยๆ ลดภาษีสินค้าหัตถอุตสาหกรรมระดับล่างเป็นการตอบแทน

ความจริงพื้นฐานคือ TPP เป็นเพียงความทะเยอทะยานอย่างมากเพราะสหรัฐอเมริกาได้เสนอการปรับการเข้าตลาดขนาดใหญ่แลกกับการเปลี่ยนแปลงอันมหาศาลในทางด้านการค้าและการลงทุนระหว่างประเทศ โดยมีการจัดการบริหารข้ามภูมิภาค

ผลกระทบจาก TPP คือเป้าหมายสูงสุดในความพยายามของสาธารณรัฐประชาชนจีนเข้าสุ่การจัดการระบบเศรษฐกิจที่มีแนวทางสันติ บทพื้นฐานของความสัมพันธ์ฉันมิตรกับบรรษัทและนักลงทุนสหรัฐอเมริกา

สาธารณรัฐประชาชนจีนไม่ได้เป็นสมาชิกของ TPP แต่สักวันหนึ่งสาธารณรัฐประชาชนจีนต้องเข้าร่วมกับ TPP และถ้าสาธารณรัฐประชาชนจีนได้เข้าร่วมแล้ว ประเทศจีนจะเข้าร่วมในเงื่อนไขของสหรัฐอเมริกา

ในทางตรงกันข้าม CPTPP เป็นอากัปกิริยาสำคัญที่อนุญาตให้ผู้นำภูมิภาคอย่างนายกรัฐมนตรีออสเตรเลีย มัลคอม เทินบูล และนายกรัฐมนตรีของแคนาดา จัสติน ทรูโด (Justin Trudeau) อ้างความผูกพันของพวกเขาต่อระเบียบโลกเสรีนิยม การจัดการระบบพหุภาคีและระบบการค้าเสรี ในขณะที่พวกเขาได้ตอบแทนน้อยมาก การเปิดตลาดและการเปิดเสรีด้านการลงทุนได้นำขึ้นสู่โต๊ะเจรจา

ผู้บริโภคชาวญี่ปุ่นจะไม่มีข้อโต้แย้งในความพอใจต่อการปรับการเข้าถึงตลาดเนยแข็งของออสเตรเลีย แต่อย่าคาดหวังมากว่าระบบเศรษฐกิจโลกจะตื่นขึ้นไปเป็นระบบเศรษฐกิจโลกใหม่ หรือแม้แต่ระบบเศรษฐกิจของภูมิภาคแปซิฟิก

CPTPP เป็นแถลงการณ์การเมือง (political statement) อันหนึ่ง ไม่ใช่สัญญาทางเศรษฐกิจ (economic pact)