ทุกๆ ปีกองบรรณาธิการวารสาร MIT Technology Review ของสถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ จะประกาศ ’10 Breakthrough Technologies’ หรือ 10 สุดยอดเทคโนโลยีที่จะส่งผลกระทบต่อสังคมมนุษย์ในวงกว้างและในระยะยาว

มาดูกันครับว่าปี ค.ศ.2024 เทคโนโลยีดังกล่าวมีอะไรบ้าง

1) ปัญญาประดิษฐ์สำหรับทุกสิ่งทุกอย่าง

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : Google, Meta, Microsoft, OpenAI

สถานภาพ : มีใช้งานแล้ว

ขณะนี้เราอยู่ในยุคของปัญญาประดิษฐ์ หรือเอไอ (AI – Artificial Intelligence) แล้ว มีคนนับร้อยล้านคนใช้ ChatGPT ในด้านต่างๆ เช่น ถาม-ตอบ แปลภาษา ขัดเกลาภาษา ไปจนถึงสร้างข้อความ เช่น บทกวี อีเมล สร้างรูปภาพ คลิปวิดีโอ ฯลฯ การใช้ Prompt เป็นทักษะสำคัญในการสื่อสารกับเอไอเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ต้องการ

บริษัทผู้สร้าง ChatGPT คือ OpenAI มีคนรู้จักเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว และในขณะเดียวกันยักษ์ใหญ่ ไม่ว่า Google, Meta และ Microsoft ต่างลงทุนพัฒนาเทคโนโลยีนี้กันอย่างคึกคัก

2) เซลล์แสงอาทิตย์ประสิทธิภาพสูงยิ่ง

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : Beyond Silicon, Caelux, First Solar, Hanwha Q Cells, Oxford PV, Swift Solar, Tandem PV

สถานภาพ : 3-5 ปี

การใช้พลังงานแสงอาทิตย์เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วทั่วโลก เพราะแสงอาทิตย์เป็นพลังงานสะอาดและช่วยลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ แต่แสงอาทิตย์ส่วนใหญ่ที่ตกกระทบแผงโซลาร์เซลล์ในปัจจุบันไม่ได้ถูกแปลงเป็นพลังงานไฟฟ้า

เทคโนโลยีหนึ่งซึ่งเป็นความหวังคือ เซลล์แสงอาทิตย์แบบเพอรอฟสไกต์แทนเดม (perovskite tandem solar cell) ซึ่งมีชั้นฟิล์มวัสดุเพอรอฟสไกต์อยู่เหนือวัสดุซิลิคอน วัสดุเพอรอฟสไกต์ดูดกลืนแสงที่มีความยาวคลื่นแตกต่างจากซิลิคอน ส่งผลให้โดยรวมแล้วเซลล์แสงอาทิตย์แบบนี้มีประสิทธิภาพสูงเกินกว่า 25% (ในขณะที่ซิลิคอนแบบผลึกเดี่ยวมีประสิทธิภาพ 19-22% และแบบพหุผลึกมีประสิทธิภาพ 15-18%)

แต่เซลล์แสงอาทิตย์แบบนี้ก็ยังมีจุดอ่อนหากพบกับความชื้นหรือความร้อน วัสดุเพอรอฟสไกต์ยังอาจมีสารตะกั่วปนอยู่ รวมทั้งยังต้องพัฒนาการผลิตจากระดับห้องปฏิบัติการไปสู่การผลิตในระดับอุตสาหกรรม

3) แอปเปิลวิชั่นโปร

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : Apple

สถานภาพ : ภายในปี 2024

ก่อนหน้านี้ยักษ์ใหญ่วงการไอทีต่างก็เคยนำเสนอแว่นวิเศษอย่าง Google Glass, Microsoft HoloLens และ Quest line (โดย Meta) มาแล้ว แต่ยังไม่ปัง

ปี ค.ศ.2024 นี้ Apple เตรียมวางจำหน่าย Apple Vision Pro ซึ่งเป็นหมวกความจริงผสมผสาน (mixed reality) หรือผสม AR กับ VR เข้าด้วยกัน จุดเด่นคือหน้าจอความละเอียดสูงสุดเท่าที่เคยผลิตมาสำหรับอุปกรณ์ประเภทนี้ น่าจับตาว่าผลิตภัณฑ์ชิ้นนี้จะมีแอปแจ่มๆ โดนใจผู้ใช้งานแค่ไหน

 

4) ยาลดน้ำหนัก

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : Eli Lilly, Novaris, Novo Nordisk, Pfizer, Viking Therapeutics

สถานภาพ : มีใช้งานแล้ว

องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ประกาศให้ภาวะโรคอ้วนที่เพิ่มขึ้นทั่วโลกเป็นโรคระบาด ยาลดน้ำหนัก เช่น Mounjaro และ Wegovy เป็นเครื่องมือทรงประสิทธิภาพที่ใช้ในการรักษาโรคนี้

ยาลดน้ำหนักเหล่านี้ช่วยลดความอยากอาหาร เช่น ยาเซมิกลูไทด์ (semiglutide) ซึ่งเป็นองค์ประกอบหลักของยา Wegovy (ใช้รับประทาน) และยา Ozempic (ใช้ฉีด) เลียนแบบฮอร์โมนที่ลำไส้ปลดปล่อยออกมาหลังการรับประทานอาหารจึงทำให้เรารู้สึกอิ่ม ส่วนคนไข้ที่ใช้ยาฉีดสัปดาห์ละครั้งที่บ้านสามารถลดน้ำหนักได้ราว 12-15% ของน้ำหนักตัว ข้อมูลเบื้องต้นชี้ให้เห็นว่ายาเหล่านี้สามารถป้องกันอาการหัวใจวายและโรคหลอดเลือดสมองได้อีกด้วย

อย่างไรก็ดี ยาลดน้ำหนักเหล่านี้ยังมีราคาสูง (กว่า 1,000 ดอลลาร์ต่อเดือน) และมีผลข้างเคียงที่พบบ่อยคือ ความรู้สึกคลื่นไส้ อาเจียน และท้องเสีย ผู้ป่วยบางรายอาจต้องใช้ยาตลอดชีวิตโดยยังไม่ทราบผลกระทบในระยะยาว

 

5) ระบบความร้อนใต้พิภพที่มีประสิทธิภาพสูงขึ้น

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : AltaRock Energy, Fervo Energy, Utah FORGE lab

สถานภาพ : 3-5 ปี

พลังงานความร้อนใต้พิภพเป็นพลังงานสะอาด มีอยู่ตลอดเวลา และแทบไม่มีวันหมดสิ้น อย่างไรก็ตาม ปัญหาหลักคือความท้าทายด้านวิศวกรรม ปัจจุบันเทคนิคการขุดเจาะแบบใหม่เรียกว่า เทคนิคการสร้างรอยแยกแบบไฮดรอลิก (hydraulic fracturing technique) สามารถเจาะหินแข็งได้ลึกกว่าที่เคยทำได้มาก่อน จากนั้นจะใช้การอัดฉีดน้ำเข้าไปในรอยแยกของหินเพื่อสร้างไอน้ำร้อน แล้วนำไอน้ำร้อนนี้ไปขับกังหันปั่นไฟฟ้า

อย่างไรก็ดี เทคโนโลยีนี้มีความเสี่ยงแฝงอยู่เพราะอาจส่งผลกระทบต่อกิจกรรมการไหวสะเทือนของแผ่นเปลือกโลกได้

6) ชิพเล็ต

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : Advanced Miro Devices, Intel, Universal Chiplet, Interconnect Express

สถานภาพ : มีใช้งานแล้ว

การย่อขนาดทรานซิสเตอร์ให้เล็กลงเรื่อยนับวันยิ่งทวีความยากลำบาก วิศวกรจึงต้องหาวิธีใหม่ในการสร้างคอมพิวเตอร์ให้เร็วขึ้นและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

ชิพเล็ต (chiplet) คือชิพขนาดเล็กเฉพาะด้าน เช่น ประมวลผลสัญญาณ เก็บข้อมูล คำนวณกราฟิก และอุปกรณ์เร่งเอไอ ทั้งนี้ จะนำชิพเล็ตมาเชื่อมต่อกันเพื่อให้ทำหน้าที่ได้สมบูรณ์เหมือนชิพแบบชิ้นเดียว (monolithic chip)

 

7) การรักษาด้วยการแก้ไขยีนเป็นครั้งแรก

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : CRISPR Therapeutics, Editas Medicine, Precision BioSciences, Vertex Pharmaceuticals

สถานภาพ : เริ่มใช้งานแล้ว

คริสเปอร์ (CRISPR) ย่อมาจาก Cluster Regulary-Interspaced Short Palindromic Repeats เป็นเทคโนโลยีการตัดต่อจีโนม ซึ่งสามารถใช้ในการรักษาทางการแพทย์ได้ เช่น การแก้ไขยีน (gene editing) เพื่อรักษาโรคบางโรค

การรักษาด้วยการแก้ไขยีนที่อาศัยเทคโนโลยี CRISPR มีการพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง เช่น ใน ค.ศ.2022 มีการทดลองแก้ไขยีนของสตรีชาวนิวซีแลนด์เพื่อทำให้ระดับคอเลสเตอรอลของเธอลงอย่างถาวร สตรีผู้นี้มีโรคหัวใจและเสี่ยงต่อภาวะคอเลสเตอรอลสูงอยู่แต่เดิม หลักการคือ ปิดสวิตช์ยีนที่เรียกว่า PCSK9 ซึ่งเป็นยีนที่สร้างโปรตีนที่มีบทบาทในการควบคุมระดับคอเลสเตอรอลในกระแสเลือด

ในช่วงปลายปี ค.ศ.2023 การรักษาจากบริษัท Vertex กลายเป็นรายแรกที่ได้รับอนุมัติทางกฎหมาย ทั้งในสหราชอาณาจักรและสหรัฐอเมริกา สำหรับความสามารถในการรักษาโรคเม็ดเลือดแดงรูปเคียว (sickle-cell disease) ซึ่งเป็นโรคร้ายแรงถึงชีวิต นี่เป็นก้าวแรกที่สำคัญ และการรักษาด้วยการแก้ไขยีนยังมีศักยภาพที่จะรักษาโรคอื่นๆ อีกในอนาคต

 

8) คอมพิวเตอร์ความเร็วสุดยอดระดับเอ็กซาสเกล

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : Oak Ridge National Lab, J?lich Supercomputing Centre, China’s Supercomputing Center in Wuxi

สถานภาพ : ใช้งานแล้ว

ในเดือนพฤษภาคม ค.ศ.2022 ซูเปอร์คอมพิวเตอร์ที่เร็วที่สุดในโลกชื่อ Frontier สามารถคำนวณได้มากกว่าหนึ่งเอ็กซาฟล็อบแล้ว (เลข 1 ตามด้วยเลข 0 อีก 18 ตัว) ความเร็วระดับนี้จะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์สามารถจำลองสิ่งต่างๆ ได้อย่างซับซ้อนมากขึ้น เช่น ภูมิอากาศ นิวเคลียร์ฟิสชั่น ความปั่นป่วน และอื่นๆ อีกมากมาย

หลังจาก Frontier ซึ่งเป็นซูเปอร์คอมพิวเตอร์เอ็กซาสเกลตัวแรก จะมีซูเปอร์คอมพิวเตอร์ที่เร็วกว่ายิ่งขึ้นไปอีกในอนาคต เช่น El Capitan และ Aurora ในสหรัฐอเมริกา, Jupiter ในยุโรปราวปลายปี ค.ศ.2024 ส่วนจีนก็มีข่าวว่ามีด้วยเช่นกัน (แต่ยังไม่ได้เปิดเผยผลการทดสอบตามมาตรฐาน)

 

9) ปั๊มความร้อน

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : Daikin, Mitsubishi, Viessmann

สถานภาพ : ใช้งานแล้ว

ปั๊มความร้อน (heat pump) เป็นอุปกรณ์ที่สามารถให้ความเย็นและสร้างความร้อนได้โดยใช้ไฟฟ้า ดังนั้น หากไฟฟ้าผลิตจากพลังงานหมุนเวียนการใช้ปั๊มความร้อนก็จะช่วยลดการปลดปล่อยก๊าซเรือนกระจก

ในอเมริกายอดขายปั๊มความร้อนแซงหน้าเตาแก๊สไปแล้ว ส่วนในปี ค.ศ.2022 ยอดขายปั๊มความร้อนทั่วโลกเพิ่มขึ้น 11% และในยุโรปเพิ่มขึ้น 40%

ประมาณกันว่าหากติดตั้งปั๊มความร้อนได้ถึง 600 ล้านหน่วยภายในสิ้นทศวรรษนี้ ก็จะมีศักยภาพที่จะลดการปลดปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ราว 500 ล้านตันภายในปี ค.ศ.2030 ซึ่งเทียบเท่ากับการนำรถทั้งหมดทั่วยุโรปในปัจจุบันออกจากถนน

 

10) ผู้สังหาร Twitter

องค์กรที่เกี่ยวข้อง : Bluesky, Discord, Mastodon, Nostr, Threads

สถานภาพ : มีแล้วในปัจจุบัน

อีลอน มัสก์ ซื้อเว็บไซต์ Twitter แล้วเปลี่ยนชื่อเป็น X ในปี ค.ศ.2022 จากนั้นเขาไล่พนักงานออกเป็นจำนวนมาก ยกเลิกการกลั่นกรองเนื้อหา ส่งผลให้ทั้งผู้ลงโฆษณาและผู้ใช้ลดจำนวนลง เช่น จากการศึกษาโดย Apptopia ผู้ใช้ X ต่อวันลดจาก 141 ล้าน เหลือ 120 ล้าน โดยในขณะนี้เว็บไซต์ทางเลือกอื่นๆ ได้รับความนิยมมากขึ้น อย่างเช่น Threads (จาก Meta) มีคนใช้ใกล้ 100 ล้านผู้ใช้ต่อเดือน

บทความของ MIT Technology Review แซวแบบแสบๆ เล็กๆ ว่า “และแน่นอน ผู้สังหาร Twitter ตัวจริงคือใคร? ก็…อีลอน มัสก์ ไงล่ะ

นอกเหนือจาก 10 เทคโนโลยีที่ว่ามานี้ กองบรรณาธิการของ MIT Technology Review ยังชวนผู้อ่านให้ร่วมโหวตเทคโนโลยีที่ 11 ด้วย โดยมีตัวเลือก 4 อย่าง ได้แก่

(1) แท็กซี่หุ่นยนต์ (Robotaxis) คือยานยนต์อัตโนมัติที่คุณสามารถเรียกใช้งานได้

(2) แบตเตอรี่อุณหภาพ (Thermal batteries) เป็นระบบที่เก็บกักพลังงานสะอาดในรูปของความร้อนและช่วยลดปริมาณคาร์บอนในอุตสาหกรรมพลังงาน

(3) เนื้อที่สร้างขึ้นในแล็บ (Lab-grown meat) คือเนื้อไก่ที่สร้างจากเซลล์ที่ได้รับการเพาะเลี้ยง

(4) สตาร์ชิพของสเปซเอ็กซ์ (SpaceX’s Starship) ซึ่งเป็นจรวดที่นำกลับมาใช้งานได้ใหม่จึงช่วยลดค่าใช้จ่ายในการส่งสิ่งต่างๆ ขึ้นสู่อวกาศ

ผลการเลือกจะประกาศในวันที่ 15 เมษายน ค.ศ.2024 ครับ ใครสนใจตามไปโหวตได้ที่นี่ครับ https://www.technologyreview.com/2024/01/08/1085094/10-breakthrough-technologies-2024/

 

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022