หนังใหม่ของมาโคโตะ ชินไค ยังคงยอดเยี่ยมเหมือนเคย นั่งดูได้สองชั่วโมงไม่เบื่อ ไม่รู้สึกเสียดายเวลาเมื่อจบแล้ว

หนังมีพล็อตเรื่องหลวมๆ เหมือนทุกเรื่องของเขา กล่าวคือ บางเรื่องก็ไม่ต้องมีที่มาที่ไปแต่เราคนดูก็ไม่ตั้งคำถาม

ที่แตกต่างจากเรื่องอื่นๆ คือดุเดือดกว่าเรื่องอื่นๆ อย่างเห็นได้ชัด

หนังมีวัตถุสามชิ้นที่ชวนให้เราอย่าดูเบาเมื่อพบเห็น

หนึ่งคือบานประตูเก่า

สองคือเก้าอี้สามขา

และสามคือศิลาจำหลัก

โดยเฉพาะอย่างที่สามนี้ไม่ควรดูเบาตั้งแต่แรกอยู่แล้ว แต่ละประเทศหรือแต่ละภูมิภาคในเอเชียมักมีสิ่งที่เรียกว่าศิลาจำหลักหรือหลักศิลา วัตถุบางชิ้นหรือสถานที่บางแห่งอยู่มาช้านานบรมสมกัลป์แล้วเราห้ามเคลื่อนย้ายอะไรเล่น ก็มิได้กลัวผีปีศาจหรอกนะครับ แต่ใครฝืนก็เห็นเป็นไปนักต่อนัก

การ์ตูนเรื่องนี้ยิ่งกว่ามีอันเป็นไปเสียอีก ความเสียหายของการเคลื่อนย้ายศิลาจำหลักรุนแรงระดับคนตายเป็นแสนได้

เคยสงสัยมานานเพราะอะไรญี่ปุ่นจึงมีแผ่นดินไหวบ่อยนักและเพราะอะไรจึงไม่รุนแรงทุกๆ ครั้งไปก็ได้คำตอบจากหนังเรื่องนี้ เพราะมีศิลาจำหลักปักไว้ที่บางตำแหน่งนั่นเอง

หนังสร้างคำถามที่น่าสนใจมากและสมควรชมเชยผู้ตั้งคำถาม

นั่นคือผู้ทำหน้าที่เป็นศิลาจำหลักหรือหลักศิลาที่ปักอยู่ตรงตำแหน่งเดิมชั่วนาตาปีนั้นรู้จักเบื่องานที่ทำบ้างมั้ย งานนี้มีวาระหรือเปล่า วาระครั้งละกี่ร้อยปีหรือกี่พันปี

เหตุที่เราอยากถามเพราะแมวตัวดีได้ทีหลุดจากตำแหน่งศิลาจำหลักแล้วก็ถือโอกาสหนีไปเลย ถึงคราที่พระเอกนักปิดประตูต้องเป็นหลักศิลาเสียเองแล้ว

ที่ว่าพล็อตหลวมๆ เพราะแก่แล้วไม่เข้าใจเท่าไรนักทำไมนางเอกซูซูเมะจึงจะเป็นจะตายจะช่วยพระเอกโซตะที่รู้จักกันเพียงไม่กี่นาทีให้ได้ ครั้นเห็นความเจ้าเล่ห์ทำเป็นทองไม่รู้ร้อนของเจ้าแมวแล้วก็แอบเชียร์นางเอกพระเอกโดยไม่รู้ตัว แมวเห็นแก่ตัวแบบนี้ต้องจัดการเสียให้เข็ด

แมวผีอะไรกะจิตกะใจจะให้ใครเขามายืนเป็นหลักศิลาเฝ้าแผ่นดินไหวไปอีกหมื่นปีได้อย่างไร

แต่พอไปท้ายเรื่องเห็นมันผอมลงๆ ซี่โครงขึ้นเป็นริ้วๆ ประหนึ่งจะรู้ตัวว่าอิสรภาพชั่วประเดี๋ยวประด๋าวของมันใกล้หมดแล้วก็อดสงสารมิได้

นั่นสิ ที่แท้มันหนีหน้าที่นี้มิได้หรอก มันขอพักร้อนชั่วประเดี๋ยวประด๋าวพอให้ได้เล่นสนุกเท่านั้นเอง

มันมีหน้าที่ที่ต้องร่วมมือกับศิลาจำหลักอื่นๆ ในการป้องกันความพินาศของโตเกียว หรืออาจจะทั้งญี่ปุ่น

หนังพูดถึงศิลาจำหลักอีกคนหนึ่งคือคุณน้าของซูซูเมะ คุณน้าของซูซูเมะทำหน้าที่แทนแม่เลี้ยงดูซูซูเมะมาตลอดตั้งแต่เด็กน้อยเป็นกำพร้า เป็นหน้าที่ที่ใช้เวลานานแสนนาน อาจจะไม่นานชั่วชีวิตแต่นานมากเสียจนตนเองรู้สึกว่าได้สูญเสียทุกอย่างไป สูญเสียวัยสาว ความก้าวหน้า และโอกาสหาคู่ ทั้งนี้เพราะหลานสาวคนเดียวคนนี้นี่แหละคือต้นเหตุ แล้วตอนนี้ยังจะหนีตามผู้ชายไปถึงคิวชูบ้านเกิดเสียอีก

จะมีอะไรเกิดขึ้นที่บ้านเกิดได้อีกนอกจากซากปรักหักพังของบ้านเรือน ฉากคุณน้าระเบิดอารมณ์นี้กินใจนักดูหนังคนนี้มากเพราะมีผู้ป่วยมาระเบิดแบบนี้แทบทุกวัน เรียกร้องเอาคืนความเสียสละที่ตนเองได้ทำให้แก่คนอื่นแล้วรู้สึกว่าไม่มีใครเห็น

พบบ่อยที่สุดดืออยู่โยงเฝ้าบุพการีที่นอนติดเตียงความจำเสื่อมอารมณ์เกรี้ยวกราดโดยหาคนผลัดเวรมิได้

ศิลาจำหลักทุกหลักน่าจะรู้สึกอย่างเดียวกัน ทำดีหมื่นปีมีใครบ้างมองเห็น เดินข้าม ขีดเขียน ทำสกปรก เอาเป็นที่ทิ้งขยะ ใช้เตะระบายอารมณ์ก็ทำได้ การจะเข้าใจความสำคัญของศิลาจำหลักทำได้ด้วยการระลึกถึงวันแรกๆ ที่พวกเขาจำเป็นต้องเข้ามาทำหน้าที่นี้ อันนี้คือตอนจบที่คิวชูซึ่งจะแฟลชแบ็กให้เห็นว่าซูซูเมะกำพร้าอย่างไร

รับประกันได้เสียน้ำตาก็ฉากสุดท้ายนี้ ลำพังภาพเขียนการ์ตูนและเสียงร้องไห้ของเด็กน้อยทำเอาใจสลายไปชั่วขณะ ถ้ามิได้คุณน้าช่วยในวันนั้นมีหรือตัวเองจะมาวิ่งไล่ผู้ชายในวันนี้

โซตะเป็นเด็กหนุ่มผมยาวหน้าตาดีที่มีความรับผิดชอบ เขาอยากเรียนครูและเป็นครู

ในขณะเดียวกันเขาได้รับมอบหมายจากคุณปู่ที่กำลังป่วยหนักนอนโรงพยาบาลให้เป็นผู้ปิดประตูด้วย

ประตูมีอยู่ทุกหนแห่งเป็นหนทางที่หนอนยักษ์จากอีกภพหนึ่งจะโผล่พรวดเข้ามาทำลายภพนี้ อาจจะด้วยแผ่นดินไหวหรือสึนามิแล้วแต่ขนาดของหนอนหรือผู้ปิดประตูทำงานได้รวดเร็วเพียงใด

เราจึงเห็นสัญญาณเตือนภัยแผ่นดินไหวระดับสามอยู่เนืองๆ เพราะส่วนใหญ่เป็นศิลาจำหลักตามที่ต่างๆ หยุดยั้งไว้ก่อนแล้ว

เมื่อปู่เห็นโซตะทำพลาดและรับรู้ว่าเขาจะต้องกลายเป็นศิลาจำหลักไปอีกชั่วกัลป์ ปู่ดูไม่หวั่นไหวและพูดว่าเป็นหน้าที่ ทำเอาคนดูตะลึงไปสตั๊นต์หนึ่งวิด้วยไม่คิดว่าจะใจจืดใจแข็งขนาดนั้น ราชภัฏจะขาดนักศึกษาฝึกหัดครูที่ดีไปคนหนึ่งเลยนะนั่น

ซูซูเมะยอมมิได้เธอจึงออกเดินทางต่อไปเพื่อตามล่าแมวน้อยเจ้าเล่ห์มาทำหน้าที่หลักศิลาของตัวเองให้ได้

มาโคโตะ ชินไค ยังเป็นชื่อที่ไว้ใจได้ ดนตรีประกอบน่าฟังแม้ได้ยินเพียงครั้งเดียว หนังได้แรงบันดาลใจจากแผ่นดินไหวและสึนามิครั้งใหญ่เมื่อปี 2011 ดูแล้วก็น่าเห็นใจประชาชนญี่ปุ่นมาก เชื่อได้ว่าหนังไคจู หุ่นยักษ์ และซูเปอร์ฮีโร่ญี่ปุ่นมากมายของประเทศนี้ถือกำเนิดมาเพื่อการบำบัดนี้จริงๆ อย่าไปหัวเราะเขา

ปิดท้ายด้วยเรื่องเก้าอี้สามขา เก้าอี้สามขามีชีวิตเพราะแม่อยู่ในเก้าอี้ ความข้อนี้ควรเป็นที่เข้าใจได้ไม่ยากด้วยเพจเลี้ยงลูกเขียนมานานแล้ว แม่ห้ามตายถ้าต้องตายก็ต้องสร้าง “แม่ที่มีอยู่จริง” ให้สำเร็จก่อนตาย สร้างแล้วฝากเอาไว้สักที่ที่ไหนก็ได้ ฝากไว้ที่ใดที่นั้นก็มีชีวิต

เราจึงได้เห็นเก้าอี้สามขาเป็นตัวละครหลักอีกตัวหนึ่ง •

การ์ตูนที่รัก | นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022