คอลัมน์ประจำ

วัดใจอิหร่าน ร่วมวงสงครามอิสราเอล-ฮามาส?

Iran's President Ebrahim Raisi
ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 10 - 16 พฤศจิกายน 2566
คอลัมน์ต่างประเทศ
เผยแพร่

สงครามสู้รบระหว่างกองทัพอิสราเอลกับกองกำลังฮามาสที่ยังคงดำเนินไปอย่างดุเดือดและล่วงเลยมาครบหนึ่งเดือนเต็ม นับจากนักรบฮามาสบุกเข้าไปก่อเหตุโจมตีในดินแดนอิสราเอลแบบสายฟ้าแลบเมื่อวันที่ 7 ตุลาคม พร้อมกับเข่นฆ่าสังหารเหยื่อผู้บริสุทธิ์อย่างโหดเหี้ยมไม่เลือกหน้า ไม่เลือกเพศ วัยและสัญชาติ รวมกันมากกว่า 1,400 คน และยังจับไปเป็นตัวประกันในฉนวนกาซาอีกมากกว่า 240 คน

การทำสงครามครั้งใหญ่ในฉนวนกาซาโดยมุ่งเป้ากวาดล้างกลุ่มฮามาสให้สิ้นซากของกองกำลังป้องกันอิสราเอล (ไอดีเอฟ) ที่ยังไม่วี่แววยุติลงง่ายๆ และในเร็ววัน

ไม่เพียงไอดีเอฟ หรือกองทัพอิสราเอล จะเปิดแนวรบกับกองกำลังฮามาสเท่านั้น หากแต่ยังเผชิญการสู้รบจากฮิซบอลเลาะห์ ซึ่งเป็นกลุ่มติดอาวุธมุสลิมชีอะห์ ที่เคลื่อนไหวอยู่ทางตอนใต้ของประเทศเลบานอน ติดชายแดนทางตอนเหนือของประเทศอิสราเอล

โดยที่กลุ่มฮิซบอลเลาะห์ได้ประกาศตัวเป็นพันธมิตรสนับสนุนกลุ่มฮามาสในการช่วยตอบโต้อิสราเอลเป็นอีกแนวรบหนึ่งด้วย

ไม่เพียงเท่านั้น กองทัพอิสราเอลยังเผชิญการโจมตีจากกองกำลังติดอาวุธในประเทศซีเรีย และจากกลุ่มกบฏฮูตี ที่เคลื่อนไหวอยู่ในประเทศเยเมน ที่แม้อยู่ห่างไกลออกไป ก็ยังระดมยิงขีปนาวุธและส่งโดรนเข้าไปโจมตีในดินแดนอิสราเอลอย่างต่อเนื่อง นับจากกองทัพอิสราเอลปฏิบัติการบดขยี้กลุ่มฮามาสในฉนวนกาซาอย่างหนัก

โดยกลุ่มกบฏฮูตีประกาศกร้าวว่าจะทำการโจมตีอิสราเอลต่อไปตราบเท่าที่สงครามโจมตีฉนวนกาซาของอิสราเอลยังคงดำเนินไป

 

อย่างไรก็ดี การรุมสกรัมอิสราเอลของกองกำลังติดอาวุธต่างๆ ข้างต้น ล้วนถูกกองทัพอิสราเอลตอบโต้เอาคืนกลับไปอย่างดุเดือดเช่นกัน

กระนั้น ไม่ว่าจะกลุ่มฮามาสที่เป็นมุสลิมสุหนี่ กลุ่มฮิซบอลเลาะห์ที่เป็นมุสลิมชีอะห์ หรือกบฏชนเผ่าฮูตี ล้วนแต่เป็นกองกำลังติดอาวุธมุสลิม ที่อิสราเอล สหรัฐอเมริกาและชาติตะวันตก ต่างกล่าวอ้างว่ามีอิหร่านเป็นแบ๊กอัพใหญ่ที่คอยให้การสนับสนุนทั้งทางการเงินและอาวุธกับกองกำลังติดอาวุธเหล่านี้อยู่ในฉากหลัง

ขณะที่การเปิดแนวรบไปทั่วของกองทัพอิสราเอล ได้สร้างความวิตกให้กับหลายฝ่ายว่าสงครามความขัดแย้งระหว่างอิสราเอลกับกองกำลังฮามาส อาจจะทำให้เกิดการขยายวงลุกลามไปทั่วภูมิภาคตะวันออกกลางได้ หากมีตัวแสดงสำคัญโดดเข้าไปร่วมวงความขัดแย้งด้วย

หนึ่งในตัวแสดงสำคัญนั่นก็คือ อิหร่าน ที่แม้หน้าฉากจะออกมาส่งเสียงเตือนและขู่ปรามอิสราเอลในประเด็นที่ประชาคมโลกเป็นห่วงกังวล

แต่หลายฝ่ายก็กำลังจับตาดูกันอยู่ว่า อิหร่านจะยอมเสี่ยงเข้าไปร่วมวงโดยตรงกับสงครามสู้รบระหว่างอิสราเอลกับกลุ่มฮามาสหรือไม่

ประเด็นนี้มีความเห็นจากผู้เชี่ยวชาญบางคนที่มองว่าอิหร่านยังไม่น่าจะยอมเอาตัวเองเข้าไปเสี่ยงเช่นนั้น

เช่น ในความเห็นของ ฮาดี โมฮัมมาดี นักข่าวอิหร่านและผู้เชี่ยวชาญด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ที่บอกว่า อิหร่านไม่สนที่จะเข้าร่วมในวงสงครามนี้โดยตรง

แต่เขาเชื่อว่าอิหร่านจะเข้าไปเกี่ยวข้องกับความขัดแย้งนี้โดยตรงก็ต่อเมื่อการโจมตีตอบโต้ของอิสราเอลรุกล้ำเข้ามาถึงดินแดนอธิปไตยของอิหร่าน หรือคุกคามต่อผลประโยชน์ของอิหร่านที่มีอยู่ในประเทศอื่น

 

ซารา บาซูบันดี นักวิจัยจากสถาบัน GIGA เพื่อตะวันออกกลางศึกษา มีมุมมองไปในทางเดียวกับโมฮัมมาดี ที่ว่าอิหร่านไม่น่าจะอยากเอาตัวเองเข้าไปยุ่งเกี่ยวหรือเผชิญหน้าด้วยโดยตรงกับสงครามความขัดแย้งครั้งนี้ระหว่างอิสราเอลกับฮามาส

โดยบาซูบันดีชี้ว่า อิหร่านได้แสดงความชัดเจนให้เห็นแต่แรกด้วยการออกมาเตือนกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ และกลุ่มอื่นๆ ที่เป็น “แนวร่วมต่อต้าน” อยู่เป็นระยะๆ และค่อนข้างระมัดระวังกับการใช้ถ้อยคำในคำเตือนเหล่านั้น หนึ่งในเหตุผลสำคัญที่เป็นเช่นนั้นก็คือ อิหร่านเล็งเห็นว่าภัยคุกคามจากความขัดแย้งนี้มีความร้ายแรง และอาจไม่คุ้มความเสี่ยงที่จะเผชิญด้วยตรงๆ

บาซูบันดีบอกว่า แม้อิหร่านจะไม่ละทิ้งจุดยืนของตนในการต่อต้านอิสราเอล แต่ขณะเดียวกันอิหร่านก็พยายามจะเอาตัวเองอยู่ให้ห่างจากวิกฤตขัดแย้ง เพราะหากการปะทะขัดแย้งขยายวงก็มีความเสี่ยงสูงมากที่จะกลายมาเป็นภัยคุกคามต่ออิทธิพลของอิหร่านในภูมิภาคและจะนำภัยคุกคามมาถึงตัวอิหร่านเองได้

เพื่อที่จะรักษาระยะห่างนี้เอาไว้นี้ อิหร่านก็จะต้องสนับสนุนกลุ่มติดอาวุธที่เป็น “ตัวแทน” ในการเผชิญหน้ากับอิสราเอลต่อไป

แต่หากการโจมตีของอิสราเอลกล้ำกรายมาถึงดินแดนของอิหร่านเมื่อใด เมื่อนั้นอิหร่านย่อมจะไม่นิ่งเฉย!