“…น.ส.แพทองธาร ชินวัตร หัวหน้าพรรคเพื่อไทย แถลงหลังรับตำแหน่งโดยระบุในช่วงท้ายของการแถลงว่า ‘จะบอกกับตัวเองและทุกคนว่า ตายังคงดูดาว เท้ายังคงติดดิน ยืนหยัดอยู่ข้างประชาชนอย่างเข้มแข็ง เพราะพรรคเพื่อไทยหัวใจคือประชาชน…” (อ้างจาก 3 PlusNews 27 ตุลาคม ค.ศ.2023)

การได้รับเลือกจากผู้ออกเสียงเลือกหัวหน้าพรรคเพื่อไทยเกือบทุกคน ไม่ออกเสียงเพียงคนเดียว (ทั้งหมด 290 เสียง 289 เสียงเลือกแพทองธาร งดออกเสียง 1 เสียง) เลือกให้คุณแพทองธาร ชินวัตร หรืออุ๊งอิ๊ง ที่พวกเรารู้จักกันเป็นหัวหน้าพรรคเพื่อไทยคนใหม่ไม่ใช่เรื่องที่สร้างความประหลาดใจให้แก่ใครเลย

คุณแพทองธาร ชินวัตร เป็นหัวหน้าพรรคเพื่อไทยคนที่ 8 และมีโอกาสสูงที่จะดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนที่ 31 ของประเทศไทย

แล้วยังจะเป็นนายกรัฐมนตรีหญิงคนที่ 2 ของไทยหลังจากคุณอา ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ซึ่งเป็นนักธุรกิจ ไม่เคยเล่นการเมืองและใช้เวลาหาเสียงเลือกตั้งเพียง 49 วันก็ทำให้พรรคเพื่อไทยที่เธอเป็นหัวหน้าพรรคชนะการเลือกตั้งอย่างถล่มทลาย

เรื่องความรู้ ความสามารถไม่มีใครสงสัยคุณแพทองธาร ชินวัตร ก็เหมือนไม่มีใครสงสัยความรู้และความสามารถของคุณอา ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เช่นกัน

ไม่เคยมีใครสงสัยคุณสมชาย วงศ์สวัสดิ์ คุณอาเขยของคุณอุ๊งอิ๊งซึ่งก็เป็นนายกรัฐมนตรีคนก่อนคุณอา ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เพราะท่านเคยรับราชการตุลาการ เพียงแต่คุณสมชาย วงค์สวัสดิ์ ถูกกดดันจากฝ่ายต่อต้านให้ลาออกจากนายกรัฐมนตรี

ประวัติของครอบครัวชินวัตรที่ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีต่อเนื่องถึง 3 ท่านนับตั้งแต่ปี พ.ศ.2542 ย่อมสมแล้วที่คุณอุ๊งอิ๊งจะอ้างอิงได้ว่า เธอได้เรียนรู้หลายอย่างโดยเฉพาะการเมืองไทยจากคุณพ่อของเธอ ทักษิณ ชินวัตร แม้นายกรัฐมนตรี สมัคร สุนทรเวช ท่านก็ประกาศว่าท่านเป็นนอมินีของทักษิณ ชินวัตร

จะมีครอบครัวไหนในประเทศไทยอีกหรือ ที่มีประสบการณ์ทางการเมืองรุ่นต่อรุ่น เชี่ยวชาญ ลุ่มลึก ทรงพลังเฉกเช่นครอบครัวชินวัตร

 

ดูเหมือนว่า คุณแพทองธาร ชินวัตร มีเส้นทางทางการเมืองราบรื่นและแน่นหนาเพื่อก้าวสู่การดำรงตำแหน่งหัวหน้าพรรคเพื่อไทยและนายกรัฐมนตรีคนต่อไป ที่อาจเป็นเส้นทางการเมืองเส้นที่ดีกว่าคุณอาสาวและคุณอาเขยของเธอเสียอีก

คุณแพทองธาร ชินวัตร เปิดตัวทางการเมืองที่จังหวัดขอนแก่นเมื่อปี 2564 หรือ 1 ปีก่อนการเลือกตั้งในฐานะที่ปรึกษาคณะกรรมการการมีส่วนร่วมและนวัตกรรมของพรรคเพื่อไทย

ดำรงตำแหน่งหัวหน้าครอบครัวพรรคเพื่อไทยที่จังหวัดเชียงใหม่ บ้านเกิดของคุณพ่อของเธอ และต้องไม่ลืมว่าเชียงใหม่เป็นฐานการเมืองที่เหนียวแน่นของพรรคไทยรักไทยมาก่อน แล้วก็ยังเป็นฐานเสียงสำคัญของพรรคเพื่อไทย

ไปเปิดตัวอีกครั้งที่จังหวัดอุดรธานีในปี 2565 จังหวัดอุดรธานีก็เป็นเมืองหลวงของพรรคเพื่อไทยในภาคอีสาน ระหว่างเส้นทางการทำงานด้านการมีส่วนร่วมทางการเมืองและนวัตกรรม

ใครๆ ก็รู้ว่าเธอทำงานการเมืองอย่างตรงไปตรงมาเพียงแต่มีตำแหน่งโก้ๆ ทันสมัย และเหมาะกับบุคลิกของเธอและทีมงานของเธอ

ครั้นคุณแพทองธาร ชินวัตร เปิดตัวตนทางการเมืองในฐานะแคนดิเดตผู้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของพรรคเพื่อไทยหลังการเลือกตั้งปี 2566 หากเธอยืนหยัดยืนยัน คนที่ชื่อว่า นายเศรษฐา ทวีสิน คงไม่ได้เป็นนายกรัฐมนตรีคนที่ 30 ของไทย

คุณแพทองธาร ชินวัตร มีอะไรที่ด้อยไปกว่านายเศรษฐา ทวีสิน หรือ อาจเป็นจังหวะก้าวทางการเมือง การต่อรองภายในของพรรคร่วมรัฐบาล แล้วอาจเป็นเพราะปัจจัยที่ไม่มีใครปฏิเสธได้คือ ทักษิณ ชินวัตร จะกลับไทย จึงมีการหลีกทางให้กับนายเศรษฐา ทวีสิน ซึ่งก็ไม่ใช่คุณชายนิด ชายผู้แปลกหน้าของครอบครัวชินวัตรและของพรรคเพื่อไทย

หลักการสำคัญที่สุดคือ หัวหน้าพรรคเพื่อไทยต้องเป็นคนในครอบครัวชินวัตรเท่านั้น หลังจากทักษิณ ชินวัตร พลาดท่าทางการเมืองตัดสินใจเลือกคุณสมัคร สุนทรเวช นักการเมืองผู้มีประสบการณ์สูง ที่มีแนวคิดขวาจัดและเผชิญหน้าเป็นหัวหน้าพรรค ต่อมาเป็นนายกรัฐมนตรีและถูกศาลรัฐธรรมนูญตัดสินว่ารายการชิมอาหารของเขามีลักษณะต้องห้าม ทำให้เขาต้องพ้นจากตำแหน่ง

เมื่อดูประสบการณ์ทางการเมืองส่วนตัว เส้นทางการเมืองของคุณแพทองธาร ชินวัตร หลังการเลือกตั้งปี 2566 ใครเล่าจะเหมาะสมกับการเป็นหัวหน้าพรรคเพื่อไทย

จะเห็นได้ว่า ภูมิธรรม เวชยชัย อดิศร เพียงเกษ ผู้มากบารมีทางการเมืองของพรรคเพื่อไทยและครอบครัวชินวัตรต่างกล่าวชื่นชมความเหมาะสมการดำรงตำแหน่งหัวหน้าพรรคเพื่อไทยของคุณแพทองธาร ชินวัตร แน่นอนเหมาะกับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอีกด้วย

ขนาดทันทีที่เป็นหัวหน้าพรรคเพื่อไทยคนใหม่ นายเศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรียังบอกว่าเธอเป็นนายกรัฐมนตรีคนต่อไปได้

 

แพทองธาร ชินวัตร
กับการเมืองไทย

แม้ว่าความรู้ความสามารถและเส้นทางการเมืองของแพทองธาร ชินวัตร พร้อมแล้วสำหรับตำแหน่งหัวหน้าพรรคเพื่อไทยและนายกรัฐมนตรี

แต่เธอจะเป็นหัวหน้าพรรคเพื่อไทยและผลักดันพรรคให้กลับมาได้รับความนิยม โดยเฉพาะชนะการเลือกตั้งได้คะแนนนำหรือไม่

เราควรดูว่า แพทองธาร ชินวัตร ดำรงอยู่ในระบบนิเวศน์ทางการเมืองอย่างไร?

 

จากคิดใหม่ ทำใหม่
สู่คนรุ่นใหม่และการเมืองใหม่

 

หากเราดูที่อายุเพียง 37 ปี คุณแพทองธาร ชินวัตร นับเป็นคนรุ่นใหม่ในแง่ของอายุ

แต่ในแง่แนวความคิดทางการเมืองของเธออาจยังไม่ใช่

ยิ่งมาดูที่คณะกรรมการบริหารพรรคเพื่อไทยใหม่จำนวน 23 คน มีข้อสังเกตว่าดูในแง่อายุและแนวคิดทางการเมืองแล้ว คณะกรรมการบริหารใหม่ของพรรคเป็นส่วนผสมของคน 2 กลุ่ม คือ ลูกของบ้านใหญ่ที่สุดของพรรคกับลูกๆ บ้านใหญ่ซึ่งเป็นบ้านใหญ่ที่ยังชนะการเลือกตั้งที่ผ่านมา

มีการตั้งข้อสังเกตว่ายังไม่มีใครเห็นประเด็นการเปลี่ยนแปลงในลักษณะปฏิรูป อันเป็นการปรับเปลี่ยนโครงสร้างของประเทศ แนวคิดและผลงานของสมาชิกคณะกรรมการบริหารชุดใหม่ยังเรียกไม่ได้ว่าดิสรัปต์หรือปรับเปลี่ยนฉับพลันทันทีเลย

ยกตัวอย่างคนรุ่นใหม่ เช่น เผ่าภูมิ โรจนสกุล ต้นคิดและต้นเรื่องดิจิทัลวอลเล็ต ของรัฐบาลเศรษฐา ทวีสิน แต่ก็แย้งว่าอาจต้องดูผลงานในระยะยาวว่าเขาเป็นตัวแทนของคนรุ่นใหม่ได้หรือไม่

ที่สำคัญหากดิจิทัลวอลเล็ตล้มเหลว สร้างปัญหาร้ายแรงต่อรัฐบาลเศรษฐา ทวีสิน ขึ้นมา เราอาจมองหาใครและแนวคิดใดของพรรคเพื่อไทยเป็นแนวคิดของคนรุ่นใหม่ไม่ได้เลย

ตายังดูดาว เท้ายังติดดิน :
นัยยะทางการเมือง

ย้อนกลับมาที่หัวใจของคำแถลงของหัวหน้าพรรคเพื่อไทยคนใหม่ ผมไม่ได้สงสัยว่าหัวใจนี้เก่าหรือล้าหลังเพราะมาจากหนังสือชีวประวัติ ทักษิณ ชินวัตร ที่พิมพ์เป็นเล่มออกวางจำหน่ายปี 2542 ตาดูดาว เท้าติดดินสมัยนั้นก็ไม่ใช่หัวใจของพรรคไทยรักไทยและไม่ใช่แนวความคิดหลักของทักษิณ ชินวัตร

ประชานิยมแบบทักษิณ 30 บาทรักษาทุกโรค หนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ ล้วนเป็นนโยบายหาเสียงที่อาศัยการตลาดการเมือง (political marketing) ใช้ผู้เชี่ยวชาญการเลือกตั้งประดิษฐ์คำขึ้นมาหาเสียงและโฆษณา

ในทางตรงกันข้าม บุคลิกผู้นำ วาทศิลป์ เงิน และเครือข่ายทางเศรษฐกิจและการเมืองของทักษิณ ชินวัตร ล้วนมีบทบาทหลักของการทะยานขึ้นสู่อำนาจทางการเมืองของทักษิณ ชินวัตร

แล้วสิ่งเหล่านี้ก็ปรับเปลี่ยนไปตามกาลเวลาและการต่อสู้ทางการเมืองระหว่างทักษิณ ชินวัตร กับฝ่ายต่อต้าน

ยุคสมัยทักษิณ สู่สงครามแห่งสี เสื้อเหลือง เสื้อแดง เสื้อสีน้ำเงิน ระบอบประยุทธ์นาน 24 ปีเปลี่ยนเครือข่ายการเมืองของทักษิณไปมากแล้ว ระบบนิเวศน์การเมืองทั้งทักษิณในไทยและทักษิณนอกไทยเปลี่ยนไปแล้ว แต่ระบบนิเวศน์การเมืองไทยที่คนรุ่นใหม่ การเมืองใหม่ (New Politics) ก่อตัวและกำลังท้าทายคนรุ่นเก่าและการเมืองเก่า (Old Politics) มีพละกำลังมาก โดยสำแดงพลังของมันแล้วในการเลือกตั้งปี 2566 ซึ่งพรรคเพื่อไทยในระบบเก่า ระบบบ้านใหญ่และการผูกติดกับทักษิณ ชินวัตร สั่นคลอน พ้นยุค

ด้วยเหตุนี้เอง แม้ทักษิณ ชินวัตร กลับบ้านแล้ว เราจึงไม่เคยเห็นการปรากฏตัวต่อสาธารณะ หากมีพลังทางการเมืองจริง ทำไมจึงยังเป็นมือที่มองเห็นได้ แทนที่จะเป็นตัวตนของทักษิณเอง

ตายังดูดาว เท้ายังติดดินยังเป็นของทักษิณ โดยทักษิณ เพื่อทักษิณอยู่นั่นเอง ไม่มีอะไรใหม่

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022