จรัญ มะลูลีม : อาระเบียก่อนการมาถึงของอิสลาม (2)

จรัญ มะลูลีม

รัฐจูดาห์ถูกชาวบาบิโลนเนียปราบลงใน 586 ปีก่อน ค.ศ. นครเยรูซาเลมถูกทำลายและชาวยิวถูกจับเป็นเชลยอีก เมื่อบาบิโลนโค่นล้ม ปาเลสไตน์ก็ตกอยู่ใต้อำนาจของเปอร์เซีย

เปอร์เซียได้เอาปาเลสไตน์ไปผนวกกับตน แต่กษัตริย์ไซรัสทรงอนุญาตให้ชาวยิวกลับไปเยรูซาเลมและไปสร้างโบสถ์ของตนขึ้นใหม่

กษัตริย์อเล็กซานเดอร์พิชิตปาเลสไตน์ใน ค.ศ.333 ใน ค.ศ.616 ชาวเปอร์เซียก็ตีปาเลสไตน์ได้อีก

 

อียิปต์

คนกลุ่มแรกสุดที่เข้าไปตั้งหลักแหล่งในลุ่มแม่น้ำไนล์คือประมาณราว 5000 ปี ก่อน ค.ศ. อารยธรรมอียิปต์กับอารยธรรมไทกริส-ยูเฟรติสนั้นเป็นอารยธรรมสมัยเดียวกัน ประมาณปี 3000 ก่อน ค.ศ. อียิปต์เหนือกับอียิปต์ใต้ได้มารวมกันภายใต้การปกครองของฟาโรห์เมเนส (Menes)

ช่วงสมัยสามพันปีก่อน ค.ศ. คือ สมัยพีระมิด กษัตริย์เซออป (Gheops) สิ้นพระชนม์ 2550 ปีก่อน ค.ศ.) ได้สร้างพีระมิดที่นครกิซา (Giza) ซึ่งบัดนี้ถือเป็นสิ่งมหัศจรรย์สิ่งหนึ่งของโลกประมาณ 2000 ปีก่อน ค.ศ. ชาวอียิปต์พิชิตซีเรียได้

ประมาณ 1700 ปีก่อน ค.ศ. ชนชาวเซมิติกที่เรียกว่าพวกฮิกซอส (Hyksos) ได้ไล่ชาวอียิปต์ออกจากซีเรียแล้วเดินทัพเข้าอียิปต์เข้าไปยึดครองประมาณศตวรรษที่ 16 ก่อน ค.ศ. ชาวอียิปต์ก็ขับไล่พวกฮิกซอสออกจากอียิปต์และเอาปาเลสไตน์มาผนวก

ในศตวรรษที่ 7 ก่อน ค.ศ. (663-610 ปีก่อน ค.ศ.) อียิปต์ตกเป็นของอัสซีเรีย และระหว่างปี 525 ถึง 332 ก่อน ค.ศ. อียิปต์ตกอยู่ใต้อำนาจของเปอร์เซีย ในปี 332 ก่อน ค.ศ. กษัตริย์อเล็กซานเดอร์พิชิตอียิปต์ได้

เมื่ออเล็กซานเดอร์สิ้นพระชนม์ ราชวงศ์ปโตเลมี (Plolemy) ของกรีซก็เข้าปกครองอียิปต์ (พระนางคลีโอพัตราผู้มีชื่อเสียงว่าสวยงามนักก็อยู่ในราชวงศ์นี้) ต่อจากนั้นมาอียิปต์ก็กลายเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรโรมัน ใน ค.ศ. 618 เปอร์เซียพิชิตอียิปต์ได้ ต่อมาอีก 10 ปีอียิปต์ก็ตกอยู่ในอำนาจของไบแซนไตน์

 

เอเชียน้อยหรือเอเชียไมเนอร์

เมื่อประมาณ 2000 ปีก่อน ค.ศ. ชาวฮิตไตต์ (Hittites) ได้อพยพมายังเทือกเขาคอเคซัสและมาตั้งหลักแหล่งอยู่ในเอเชียน้อยคือแถบลุ่มแม่น้ำฮาลีส (Halys) ทางใต้ของทะเลดำ ชนพวกนี้มีอำนาจสูงขึ้นอย่างมากในศตวรรษที่ 16 ก่อน ค.ศ. ภายใต้กษัตริย์ฮัตตัวสิลิส (Hattausilis)

ในศตวรรษที่ 14 ก่อน ค.ศ. ชาวฮิตไตต์ได้เข้าครอบครองซีเรียเหนือและบางส่วนของแผ่นดินของชาวอัสซีเรียและทำสงครามกับชาวอียิปต์ซึ่งจบลงด้วยการทำสนธิสัญญาสันติภาพด้วยการอภิเษกสมรสระหว่างเจ้าหญิงชาวฮิตไตต์กับฟาโรห์แห่งอียิปต์

ในศตวรรษที่ 11 ก่อน ค.ศ. ชาวอัสซีเรียภายใต้กษัตริย์กลัตปิเลซาร์ที่ 1 (Tiglath Pliesar I) (115-1075 ก่อน ค.ศ.) ทำการโค่นล้มอำนาจของชาวฮิตไตต์และเอาดินแดนของพวกเขาไปผนวกกับอัสซีเรีย

 

กรีซ

การตั้งหลักแหล่งครั้งแรกสุดในกรีซเกิดขึ้นประมาณ 3000 ปีก่อน ค.ศ. ประเทศประกอบไปด้วยรัฐจำนวนมาก ในศตวรรษที่ 6 ก่อน ค.ศ. เปอร์เซียในรัชสมัยของกษัตริย์ไซรัส ได้เข้าครองลีเดีย (Lydia) และในรัชสมัยกษัตริย์ดาริอุสที่ 1 ก็พิชิตเธรซ (Thrace) ได้ ปี 516 ก่อน ค.ศ. มีสงครามระหว่างกรีซกับเปอร์เซียเรื่อยมา

ในระหว่างศตวรรษที่ 5 ก่อน ค.ศ. เปอร์เซียเป็นผู้พ่ายแพ้ในการรบที่เทอร์โมพลาเย (Thermoplaye) และสะลามิด (Salamis) ในปี 480 ก่อน ค.ศ.

ในศตวรรษที่ 4 ก่อน ค.ศ. กษัตริย์อเล็กซานเดอร์แห่งกรีซได้เดินทัพทางตะวันออกและตีอาณาจักรเปอร์เซียได้

บัดนี้จักรวรรดิของกรีซจึงพยายามมาถึงลุ่มน้ำคงคาในอินเดีย แต่ชัยชนะของพระองค์มีอายุสั้น เมื่อพระองค์สิ้นพระชนม์ จักรวรรดิกรีซก็แตกสลายออกเป็นรัฐต่างๆ ใน 200 ปีก่อน ค.ศ. ชาวโรมันชนะกรีซได้ กรีซจึงกลายเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรโรมันในปี 146 ก่อน ค.ศ.

 

โรม

นครโรมในอิตาลีถูกสร้างขึ้นในปี 742 ก่อน ค.ศ. ภายใต้กษัตริย์ออกัสตุส (Augustus) โรมขยายใหญ่จนกลายเป็นจักรวรรดิโรมัน ในปี 146 ก่อน ค.ศ. ชาวโรมันพิชิตกรีซ และรับมรดกอารยธรรมกรีกไป และได้ทำสงครามกับเปอร์เซียต่อไปแทน กรีซได้ชัยชนะต่อเปอร์เซียในปีที่ 4 ก่อน ค.ศ. เปอร์เซียจึงตกอยู่ใต้อำนาจของโรม

ในปี 30 ก่อน ค.ศ. โรมพิชิตอียิปต์ได้ และในปี ค.ศ.65 ก็พิชิตปาเลสไตน์และซีเรียได้อีก ในเปอร์เซียชนชาวซัสซาเนียนโค่นล้มชนชาวอาร์ซาซิกได้ใน ค.ศ.216 และทำสงครามกับโรม

ในคริสต์ศตวรรษที่ 3 กษัตริย์ชาปูร์ที่ 3 ของเปอร์เซียเอาชนะจักรพรรดิวาเลอเรียนของโรมได้ และได้ชัยชนะต่อมาตลอดคริสต์ศตวรรษที่ 4 จนในที่สุดจักรวรรดิโรมันตะวันตกก็โค่นล้มลงใน ค.ศ.476

อำนาจของจักรวรรดิโรมันในตะวันตกผ่านมาสู่จักรวรรดิโรมันตะวันออก (ที่เรียกว่าอาณาจักรไบแซนไตน์) หรือซึ่งมีนครไบแซนติอุม (Byzantium) เป็นนครหลวง และรับเอามรดกซีเรีย ปาเลสไตน์และอียิปต์ไว้รวมทั้งการทำสงครามกับเปอร์เซียด้วย

จักรพรรดิจัสติเนียน (Justinian) ของไบแซนไตน์ทำสงครามกับเปอร์เซียในระหว่าง ค.ศ.572-591 จนทั้งสองฝ่ายหมดกำลังลง แต่ในระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 7 เปอร์เซียมีกำลังขึ้นอีกจึงตีปาเลสไตน์และซีเรียได้ใน ค.ศ.614 และตีอียิปต์จากไบแซนไตน์ได้อีกใน ค.ศ.618-619

เมื่อศาสนาอิสลามเกิดขึ้นนั้น อาณาจักรโบราณทั้งหลายได้หมดสิ้นไปแล้ว ยังเหลือแต่อาณาจักรเปอร์เซียและไบแซนไตน์เท่านั้น โลกในตอนนั้นจึงมีสองมหาอำนาจคืออาณาจักรทั้งสองที่กล่าวนี้ ซึ่งทำสงครามขับเคี่ยวกันต่อมา

สงครามเหล่านี้เริ่มขึ้นด้วยสงครามระหว่างเปอร์เซียกับกรีซในศตวรรษที่ 6 ก่อน ค.ศ. เมื่อโรมันเอาชนะกรีซได้โรมก็ทำสงครามซึ่งกรีซเคยทำอยู่ต่อไป และเมื่ออาณาจักรไบแซนไตน์เกิดขึ้นแทนอาณาจักรโรมันนั้น ก็ได้รับเอาสงครามของอาณาจักรโรมันตะวันตกมาทำต่อไป

ดังนั้น ในระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 6 จึงมีสงครามในรูปแบบหนึ่งรูปแบบใดอยู่ต่อมาหลายร้อยปีจนทั้งสองฝ่ายอ่อนกำลังลง ในกรณีสงครามกับเปอร์เซีย สงครามดำเนินต่อมาถึง 1,200 ปี อย่างไรก็ดี เมื่ออิสลามเกิดขึ้นใหม่ๆ นั้น ปรากฏว่าเปอร์เซียมีกำลังแข็งแรงขึ้นมาใหม่จนเข้าครองเยเมนใต้

ดินแดนตามแนวฝั่งทะเลในอาระเบียตามแนวอ่าวเปอร์เซียก็ตกอยู่ใต้อำนาจของเปอร์เซีย เปอร์เซียเข้ายึดครองปาเลสไตน์ ซีเรียและอียิปต์ได้

ในตอนนั้นอาระเบียจึงถูกเปอร์เซียล้อมอยู่ทุกด้าน แต่ก็น่าแปลกที่เมื่อชาวมุสลิมแห่งอาระเบียออกจากมาตุภูมิของตนเอง เปอร์เซียกลับเป็นประเทศแรกที่พ่ายแพ้ต่อพวกเขา