การ์ตูนที่รัก

นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

 

เด็กเดือนตุลา

Child of Kamiari Month

 

หนังการ์ตูนเน็ตฟลิกซ์ปี 2021 ผลงานของ Takana Shirai เล่าเรื่องผลพวงแห่งความคับแค้นเมื่อแม่ตาย ชื่อไทยตั้งว่า เด็กเดือนตุลา

หนังเปิดเรื่องด้วยภาพเด็กหญิงคันนะ ฮายามะ กำลังวิ่งในป่าโปร่ง เด็กหญิงมิได้วิ่งเล่นแต่วิ่งตามแม่ที่กำลังวิ่งนำหน้า แม่เป็นนักวิ่ง เด็กหญิงอยากเป็นนักวิ่งเหมือนแม่ แม่หยุดรอเป็นระยะๆ ส่งยิ้มให้กำลังใจ ปลุกปลอบเมื่อเด็กหญิงหมดแรง ยั่วยุเมื่อเด็กหญิงงอแง สีหน้าแม่สดใส อบอุ่น สวยงาม เด็กหญิงรักแม่ที่สุดในโลก

แม่วิ่งนำหน้าแล้วแม่ก็หายไป เด็กหญิงเรียกให้รอก่อนเท่าไรก็ไม่รอ

หนึ่งปีผ่านไป วันพรุ่งนี้เป็นวันแข่งมาราธอนของโรงเรียน ใครๆ ตื่นเต้น แต่คันนะหลบไปเล่นกับกระต่ายในกรง เธอเพิ่งจะเป็นตะคริวระหว่างฝึกซ้อม

คันนะกลับบ้าน พ่อซื้อรองเท้าวิ่งคู่ใหม่มาให้ เธอว่าเล็กไปแต่ใส่ได้ พ่อว่าจะไปเปลี่ยนให้ เธอว่าไม่ต้องแล้วเริ่มหงุดหงิด บอกแล้วไงว่าใส่ได้ เกรี้ยวกราดใส่พ่อ

ห้ามตายเมื่อลูกยังเล็ก ผมเขียนเช่นนี้เสมอ เขียนจริงมิได้เขียนเล่นๆ บางท่านอาจจะรู้สึกว่าเขียนออกมาได้อย่างไร ความตายเป็นเรื่องคาดไม่ถึงและใครกันที่อยากจะตายซึ่งเป็นความจริง แต่คุณแม่ห้ามตายเมื่อลูกยังเล็กอยู่ดี ส่วนคุณพ่อน่าจะตายได้บ้าง

แม่เป็นเสาหลักของชีวิต เป็นผู้ตั้งครรภ์และเป็นผู้ให้ชีวิต เป็นข้อได้เปรียบทางธรรมชาติที่เหนือกว่าพ่อ แม่รักลูก ลูกรักแม่ทำได้ง่าย แม่ส่วนใหญ่มีกิริยาท่าทีและคำพูดว่ารักลูกเท่าฟ้าเท่าดินอยู่แล้ว แม่บางคนพูดด้วยว่าจะไม่ทิ้งลูกไปไหนหรือเราจะไม่พรากจากกัน แต่แล้ววันหนึ่งแม่ก็ทำผิดสัญญาด้วยความตาย

แบบนี้โกรธกัน

 

พ่อมิได้ตั้งครรภ์ ความโกรธอาจจะน้อยกว่า แต่พ่อที่เลี้ยงลูกสุดๆ และบอกว่ารักลูกที่สุดในจักรวาลเช่นนี้ก็ห้ามตายเช่นกัน เขียนเช่นนี้มิได้บอกว่าห้ามสัญญาว่าจะอยู่ด้วยกันตลอดไป แต่บอกว่าเมื่อพูดออกไปแล้วก็ห้ามตาย นั่นแปลว่าควรดำเนินชีวิตด้วยความไม่ประมาทตามสมควร

ขับรถชั่วโมงละ 120 ในบ้านเราไม่ควรทำ ผมเคยทำงานห้องฉุกเฉิน เราตายบนถนนหลวงได้ทุกเวลา

คุณแม่คุณพ่อตายได้เมื่อคะเนว่าลูกเข้าใจคำว่า “เราจะอยู่ด้วยกันตลอดไป” ในเชิงนามธรรมแล้ว

กล่าวคือ แม้ว่าพ่อแม่จะตายแต่สายสัมพันธ์ยังอยู่ แล้วเราจะอยู่ด้วยกันตลอดไปตามคำมั่นสัญญา

พ่อและแม่ยังคงเป็นส่วนหนึ่งในตัวลูกเสมอ

คันนาเป็นตะคริว! ความโกรธนั้นแปรรูปได้

เมื่อเด็กไม่สามารถพูดออกมาเป็นภาษาคนได้ว่าหนูโกรธแม่ แต่เธอเลี่ยงมิได้ที่จะรู้สึกว่าไม่อยากเป็นนักวิ่งมาราธอนเหมือนแม่อีกแล้ว ไม่อยากซ้อมและไม่อยากวิ่งในวันพรุ่งนี้ ดังนั้น ร่างกายจึงช่วยหาทางออกให้ด้วยการเป็นตะคริวเสียดีกว่า

นี่เป็นกลไกป้องกันตัวทางจิต ป้องกันจากอะไร ป้องกันจากความเสียหายที่มากกว่าตะคริวถ้าความกดดันเรื่องโกรธแม่ทะลุเกินขีดจำกัด เช่น กรีดร้องในสนามวิ่งให้ขายขี้หน้า หรือจุดระเบิดโรคซึมเศร้าขึ้นภายใน

การเป็นตะคริวแล้วออกจากสนามเป็นทางออกที่ละมุนละม่อมและสง่างามมากที่สุดแล้ว ที่เจ๋งคือเธอก็ไม่รู้ตัวเพราะกลไกทางจิตทุกประเภทเกิดขึ้นในระดับจิตใต้สำนึก

หนังจะเปิดเผยต่อไปว่าเธอเป็นต้นเหตุทำให้แม่ตาย

ปีที่แล้วแม่ไม่สบาย แต่เธอต้องวิ่งมาราธอน เธอวิ่งสุดฝีเท้าแต่เธอไปไม่ถึงเส้นชัยทั้งที่แม่อุตส่าห์ลุกจากเตียงมายืนเชียร์ แม่ล้มลงหัวใจวายตายวันนั้นพอดี เธอมิใช่เป็นแค่สาเหตุที่แม่ตาย แต่เธอไม่เอาไหนขนาดวิ่งไม่ถึงเส้นชัยด้วยทั้งที่แม่เป็นนักวิ่งมาราธอน

จะมีอะไรต่ำทรามมากกว่านี้ได้อีก

 

จะเห็นว่าทั้งสองเรื่องเป็นกระบวนการคิดของเด็ก เอาเรื่องหนึ่งมาผูกกับอีกเรื่องหนึ่งแล้วโยนความผิดนั้นเข้าใส่ตนเอง (phenomenalistic causality &introjection) ส่วนหนึ่งเป็นกระบวนการคิด อีกส่วนหนึ่งเป็นกลไกทางจิต

เราจะดับความโกรธได้อย่างไร

ความโกรธในกรณีคนรักตายหรือของคันนะนี้เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการโศกเศร้าที่เรียกว่า mourning process ดังนั้น คำแนะนำจึงควรเป็นโกรธให้พอและเศร้าให้พอ มิใช่ระงับความโกรธหรือความเศร้าด้วยการไม่พูดถึงเรื่องคนรักตาย ไม่ยอมคิดถึงเขา ไม่ยอมดูรูปเขา ไม่ยอมปล่อยเขาไปแม้ว่าพยายามจะปล่อยซึ่งมิใช่เรื่องแปลกเพราะเป็นการตายของคนรักที่จริงแท้ กระบวนการนี้ใช้เวลา

หนึ่งในวิธีที่ช่วยได้กลับเป็นการเดินตามรอยผู้ตาย แม่เคยเป็นนักวิ่งมาราธอน

แม่เคยวิ่งงานไหนมาบ้างเราไปดูกัน

คันนะอยู่ในศาลเจ้า เธอพบปีศาจยาฉะและเทพกระทิงยักษ์ กระต่ายชิโร่ในกรงที่โรงเรียนก็เป็นเทพเหมือนกัน

กระต่ายชิโร่บอกเธอว่าแม่ของเธอ ยาโออิ ฮายามะ ก็เป็นเทพ แม่เคยเป็นเทพนักวิ่งทำหน้าที่วิ่งนำของบรรณาการจากสุมิดะในโตเกียวไปส่งที่อิซูโมะที่ชินาเมะ (เกือบใต้สุดของญี่ปุ่น) แล้วตอนนี้คันนะมีเวลาถึงหนึ่งทุ่มวันนี้ที่จะต้องวิ่งรวบรวมของบรรณาการจากเทพตามศาลเจ้ารายทางไปส่งให้ทันเวลา มิเช่นนั้นละก็…!

ตอนนี้หนังเข้าสู่โหมดแฟนตาซี เทพกระต่ายชิโร่มีน้ำเต้าวิเศษที่จะคอยดูดของบรรณาการรายทาง คันนะมีเวลาถึงหนึ่งทุ่มก็จริง แต่เวลาของเทพจะยืดยาวกว่าเวลามนุษย์ ส่วนปีศาจยาฉะจะติดตามช่วงชิงของบรรณาการจากเธอเพื่อชิงตำแหน่งเทพนักวิ่งมาให้ได้

เนื้อความตอนนี้อิงคัมภีร์มหายานของญี่ปุ่นซึ่งยากเกินทำความเข้าใจของผู้เขียน หากมีความรู้เรื่องนี้น่าจะเข้าใจตัวหนังได้มากขึ้น รวมทั้งเข้าใจชื่อคันนะและชื่อเดือนตุลาคม ทำไมจึงเป็นเด็กเดือนตุลา

คันนะไม่รู้เลยว่าแม่เป็นเทพนักวิ่ง แม้เธอจะมีฝีมือไม่มาก สู้แม่ไม่ได้ แต่เธออยากรู้ว่าแม่วิ่งผ่านศาลเจ้าอะไรบ้าง ความข้อนี้คือประเด็นสำคัญ

เราโกรธพ่อแม่ หลายครั้งเป็นเพราะเราไม่รู้ว่าพวกท่านผ่านอะไรมาบ้าง อะไรที่ผ่านมามิใช่ศาลเจ้าแต่เป็นประสบการณ์ชีวิต อย่างไรก็ตาม ชีวิตช่วงต่างๆ ของพ่อแม่อิงกับสถานที่ที่พวกท่านอยู่เสมอ

วิธีที่จะเข้าใจคุณพ่อคุณแม่ที่ดีที่สุดวิธีหนึ่งคือเดินทางไปดูสถานที่ที่ท่านเคยอยู่หรือเคยไป •

 

ชมตัวอย่าง Child of Kamiari Month ได้ที่นี่