วางบิล/เรืองชัย ทรัพย์นิรันดร์

ระหว่างวันที่ 5 ตุลาคม 2519

หนังสือพิมพ์ประชาชาติห้วงนั้น (2519) พิมพ์ออกจำหน่าย 2 กรอบ คือกรอบแรกออกวางจำหน่ายบ่ายวันที่ล่วงหน้า เช่น กรอบวางแผงวันที่ 5 ตุลาคม 2519 หลังเที่ยง เป็นกรอบลงวันที่ 6 ตุลาคม 2519 ส่วนกรอบหลังเป็นกรอบลงวันที่ “ตรงวัน” ออกวางแผงตั้งแต่เช้ามืด เป็นฉบับประจำวันที่ 6 ตุลาคม เช่นกัน

ระหว่างนั้น นายกรัฐมนตรี หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช หัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ ซึ่งลาออกกลางสภาผู้แทนราษฎรก่อนหน้านี้ ได้รับการสนับสนุนและโปรดเกล้าฯ ให้กลับมาดำรงตำแหน่งอีกครั้งเมื่อ 25 กันยายน เย็นวันที่ 5 ตุลาคม 2519 จึงนำคณะรัฐมนตรีเข้าเฝ้าฯ ถวายสัตย์ปฏิญาณ ก่อนปฏิบัติหน้าที่ต่อไป

รัฐมนตรีที่มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับการชุมนุม นอกจากนายกรัฐมนตรี หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช ซึ่งดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยอีกตำแหน่งหนึ่ง พลตรีประมาณ อดิเรกสาร เป็นรองนายกรัฐมนตรี พลเรือเอกสงัด ชลออยู่ เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม นายสุรินทร์ มาศดิตถ์ เป็นรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี นายชวน หลีกภัย เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม นายดำรง ลัทธพิพัฒน์ เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ นายนิพนธ์ ศศิธร เป็นรัฐมนตรีว่าการทบวงมหาวิทยาลัยของรัฐ ฯลฯ

ส่วน นายสมัคร สุนทรเวช กับ นายสมบุญ ศิริธร รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย ไม่มีในรายชื่อคณะรัฐมนตรีชุดนี้ตามที่นายสมัครออกข่าวว่า หากไม่ตั้งตนกับนายสมบุญกลับดำรงตำแหน่งเดิมจะลาออก

รายงานข่าวหนังสือพิมพ์ประชาชาติ กรอบหลังประจำวันที่ 6 ตุลาคม 2519 มีรายละเอียดเกี่ยวกับกรณีการแสดงละครล้อเหตุการณ์การแขวนคอพนักงานการไฟฟ้า 2 คนที่นครปฐม ณ บริเวณลานโพธิ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อวันที่ 4 ตุลาคม 2519 มีภาพเผยแพร่ออกมาจากหนังสือพิมพ์บางฉบับเช้าวันที่ 5 ตุลาคม เป็นเหตุให้การชุมนุมและต่อต้านขยายวงออกไปทั้งสองฝ่าย

ข่าวจากประชาชาติรายงานว่า เมื่อเวลา 22.10 น. สถานีวิทยุโทรทัศน์ ช่อง 9 ออกแถลงการณ์ของสำนักนายกรัฐมนตรีว่า

“ตามที่ได้มีการแสดงที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อวันที่ 4 ตุลาคม ศกนี้ มีลักษณะเป็นการดูหมิ่นหรือแสดงความอาฆาตมาดร้ายต่อองค์รัชทายาท มีภาพปรากฏในหนังสือพิมพ์รายวันประจำวันที่ 5 เดือนนี้ทั้งภาษาไทยและต่างประเทศนั้น รัฐบาลได้สั่งให้กรมตำรวจดำเนินการสอบสวนโดยด่วนแล้ว ประกาศ ณ วันที่ 5 ตุลาคม 2519”

หลังจากนั้น นายกรัฐมนตรีได้ออกอากาศทางสถานีโทรทัศน์ช่อง 9 ชี้แจงกรณีดังกล่าวว่า

“กรณีการเล่นของนักศึกษาที่ลานโพธิ์เป็นเรื่องที่กระทบกระเทือนจิตใจประชาชน กระผมทราบตั้งแต่เมื่อเช้านี้ ก็รีบดำเนินการและมีการประชุมเจ้าหน้าที่ตำรวจชั้นผู้ใหญ่ ตลอดจนเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง”

“ขอเรียนให้ท่านทั้งหลายทราบว่า เรื่องนี้รัฐบาลไม่ได้นิ่งนอนใจเลย สั่งกำชับเจ้าหน้าที่ตำรวจดำเนินการสืบสวนสอบสวนโดยด่วนที่สุด และให้เอาตัวผู้กระทำผิดมาลงโทษให้จงได้”

ทันทีที่ข่าวนี้แพร่สะพัด เจ้าหน้าที่ตำรวจสันติบาลจำนวนหนึ่งจากกอง 2 และเจ้าหน้าที่ตำรวจสืบสวนสอบสวนเดินทางไปยังหนังสือพิมพ์บางกอกโพสต์เพื่อตรวจดูฟิล์มที่ถ่ายภาพนั้นออกมา

พันตำรวจตรีอาทร บุญประสาท สารวัตรกองเอกสารหนังสือพิมพ์ กองบังคับการตำรวจสันติบาลแจ้งให้หนังสือพิมพ์ต่างๆ ทราบว่าภาพดังกล่าวที่ได้แสดงการแขวนคอนั้นทางกรมตำรวจ โดยกองเอกสารได้รับคำสั่งให้ระงับการตีพิมพ์ออกจำหน่าย รวมทั้งหนังสือพิมพ์ฉบับที่จำหน่ายไปแล้วก็จะยึดทั้งหมด

สถานีวิทยุยานเกราะ พันโทอุทาร สนิทวงศ์ ณ อยุธยา หัวหน้าฝ่ายรายการออกประกาศเมื่อเวลา 17.30 น. ให้คณะกรรมการชมรมวิทยุเสรีและผู้ร่วมก่อตั้งไปประชุมที่สถานีวิทยุยานเกราะเพื่อพิจารณาสถานการณ์เป็นการด่วน

จากนั้นเวลา 20.35 น. ชมรมวิทยุเสรีออกแถลงการณ์ฉบับที่ 1 ว่าขณะนี้มีกลุ่มผู้ก่อความไม่สงบได้ดำเนินการไปในทางที่จะทำลายชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ ในกรณีต่างๆ อย่างแจ้งชัด ดังต่อไปนี้

มีการนำธงชาติคลุมตัวละครแสดงเป็นคนตายที่ข้างถนนหน้ารัฐสภา มีการใช้สื่อมวลชนที่มีแนวโน้มเอียงเช่นเดียวกันกับผู้ก่อการไม่สงบลงบทความหรือเขียนข่าวไปทำนองที่จะทำให้เกิดช่องว่างในพระบวรพุทธศาสนา มีนักศึกษาผู้หนึ่งทำเป็นผู้ถูกแขวนคอ โดยผู้ก่อความไม่สงบที่มีใบหน้าคล้ายกับพระราชวงศ์ชั้นสูงพระองค์หนึ่งพยายามแต่งใบหน้าเพิ่มเติมให้เหมือน

ทั้งนี้ พยายามจะแสดงให้เห็นว่า กรณีพระถนอมและผู้ที่ถูกฆ่าแขวนคอเป็นเพียงข้ออ้างในการชุมนุมก่อความไม่สงบเท่านั้น แต่ความจริงต้องการจะทำลายชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

ขณะเดียวกัน พันโทอุทารก็อ่านประกาศของศูนย์ปฏิบัติการลูกเสือชาวบ้านเชิญประธานลูกเสือชาวบ้านของกรุงเทพมหานครทุกรุ่นให้ไปร่วมประชุมกันที่ศูนย์ปฏิบัติการลูกเสือชาวบ้าน ชั้น 2 ซึ่งเป็นตึกกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน

พลตำรวจตรีเจริญฤทธิ์ จำรัสโรมรัน รองผู้บัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน และ นายอาคม มกรานนท์ เป็นผู้กล่าวในที่ประชุม ได้สั่งการให้ประธานลูกเสือชาวบ้านฟังวิทยุยานเกราะและชมรมวิทยุเสรีก่อนการเคลื่อนไหว โดยข่าวจะออกทางสถานีวิทยุโทรทัศน์สีกองทัพบกด้วย

เมื่อเวลา 20.30 น. นายประยูร อัครบวร รองเลขาธิการศูนย์นิสิตฯ นายอภินันท์ บัวหภักดี นักศึกษาคณะรัฐศาสตร์ ธรรมศาสตร์ และ นายอนุพงษ์ พงษ์สุวรรณ ประธานชุมนุมละคร ธรรมศาสตร์ แถลงถึงการที่มีบุคคลนำโปสเตอร์มีรูปนักศึกษาแสดงการแขวนคอออกแจกจ่าย เพื่อชี้ให้เห็นว่า เป็นการหมิ่นพระบรมเดชานุภาพร้อยเอกสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร นับเป็นการดึงเอาสถาบันสูงสุดของประเทศมาทำให้ประชาชนสับสน

นายอนุพงษ์กล่าวว่า การแสดงของกลุ่มเป็นสมาชิกชมรมการละครธรรมศาสตร์ทั้งสิ้น เพื่อแสดงให้เห็นถึงความเหี้ยมโหดที่พระถนอมเดินทางเข้ามาแล้วมีการแขวนคอเกิดขึ้น สะท้อนให้เห็นว่าระบบเผด็จการกำลังจะเข้ามาแล้วมีการแขวนคอเกิดขึ้น ซึ่งผู้แสดงทั้งสองเป็นคนจริง ไม่ได้ใช้หุ่น การแต่งหน้าก็เพื่อแสดงให้เห็นว่า ผู้ถูกแขวนคอนั้นถูกซ้อม มิได้มีเจตนาอื่นเจือปน

นายอภินันท์ ผู้แสดงถูกแขวนคอซึ่งเป็นต้นเหตุของข่าวนี้ แถลงว่า ตนสมัครใจที่จะแสดงเอง เพราะร่างกายเล็ก น้ำหนักเบา ทั้งเคยร่วมในการแสดงมาแล้วหลายครั้ง จึงรู้สึกเสียใจที่หนังสือพิมพ์ลงและมีผู้เข้าใจผิด แต่เชื่อว่าการกระทำเป็นการป้ายสีมากกว่า เพราะนักศึกษาธรรมศาตร์มักจะถูกป้ายสีมาตลอด