๑

สมัยเด็กฉันเคยอ่านสุภาษิตจีนบทหนึ่ง วันนี้ จำถ้อยคำไม่ได้แล้ว เพราะนานมากแล้ว แต่จำความหมายได้ ความหมายของมัน เป็นไปในทำนองนี้ คือ

ธรรม เดินสามฟุต

อธรรม เดินสามวา

ฉันประทับใจเป็นอันมาก มันแสดงให้เห็นว่า อธรรมเดินไปลึกกว่า ไกลกว่า อย่างที่ธรรมไม่อาจตามทัน

สมัยเด็กฉันก็สงสัยว่า เพราะอะไรนะ

ชะรอยว่าอธรรมเก่งกว่า เหนือกว่า หรือลึกซึ้งกว่าอย่างนั้นหรือ

๒

เมื่อฉันอายุมากขึ้น ฉันก็ยิ่งเข้าใจความหมายของมันมากขึ้น พบว่าอธรรมไปไกลกว่าจริง แต่ไม่ใช่เพราะมันเหนือกว่า หรือเก่งกว่า หรือลึกซึ้งกว่า หากแต่เพียงเพราะว่าอธรรมเป็นกลุ่มอตรรกยะ มันไร้เหตุผล

ธรรม เหมือนถนนที่มีป้ายปักบอกเส้นทางชัดเจน มันจึงอยู่ในร่องในรอย และไปไม่ไกลมากนัก แต่อธรรม เป็นเส้นทางที่ไร้เส้นทาง มันเลื้อยไปไหนก็ได้

ในทางคณิตศาสตร์ ระหว่างทุกสองจำนวนตรรกยะ จะมีจำนวนอตรรกยะไร้ที่สิ้นสุด ดังนั้น ในเชิงปริมาณ จำนวนอตรรกยะ จึงมีมากกว่าอย่างเปรียบเทียบกันไม่ได้ เช่น ถ้าจำนวนตรรกยะมีหนึ่งล้าน อตรรกยะก็มีหนึ่งล้านคูณหนึ่งล้าน ถ้าตรรกยะมีอสงไขย อตรรกยะก็มีอสงไขยคูณอสงไขย

ยกตัวอย่างแบบง่ายๆ อธรรมสามารถฆ่าพ่อแม่ เพราะเห็นแก่เงินบาทเดียว สิ่งนี้ไร้เหตุผล เกินเลยกว่าที่คนปกติจะคิดได้ แผนการใดๆ ฝ่ายธรรมจึงคิดตามฝ่ายอธรรมไม่ทัน ด้วยเพราะคิดไม่ถึง ว่ามันจะโหดร้าย บ้าคลั่ง ปัญญาอ่อนขนาดนี้ได้

หลายการกระทำของฝ่ายอธรรม เป็นการฆ่าตัวตาย ปฏิบัติการของมันทำได้จริง แต่มีผลเสียหายต่อตัวเอง ดังนั้น ฝ่ายธรรมจึงเชื่อว่า ฝ่ายอธรรมจะไม่ทำอย่างนั้น เพราะคงไม่โง่เขลาถึงปานนั้น ใครจะคิดสั้นปานนี้ ใครจะลำบากลำบน หาเรื่องให้ตัวเองปานนี้ แต่แล้วฝ่ายอธรรมก็ทำ เพราะมันไร้เหตุผล เรื่องทำนองนี้ ทำให้ฝ่ายธรรมเสียเปรียบ เพราะคาดไม่ถึง และดักหน้าไม่ถูก

ในประวัติศาสตร์ ครั้งที่นาซีเรืองอำนาจ ฝ่ายประชาธิปไตยตามไม่ทัน เพราะคิดไม่ถึงว่า สิ่งที่มองออกว่า จะนำพาไปสู่หายนะ พวกมันจะทำลงได้ ไม่ห่วงใยอนาคตของตัวเองเลย แน่ละ การกระทำของนาซี ที่จริงก็คือการทำลายตัวเอง มันประสบความสำเร็จมากในช่วงแรก เพราะโลกเสรี ไม่มีใครไหวตัว

ไม่มีใครอ่านเกมของพวกเขาออก ว่าจะปัญญาอ่อนปานนี้ กว่าจะรู้สึกตัว มันก็ล่วงหน้าไปไกลแล้ว โลกเสรีต้องวิ่งไล่ตามหลัง

๓

ที่จริงแล้ว ฉันสามารถเปลี่ยนสุภาษิตบทนี้ใหม่ เป็นว่า

ประชาธิปไตย เดินสามฟุต

เผด็จการ เดินสามปีแสง

ความเร็วของเผด็จการ เกิดจากความหน้าด้าน ความไร้เหตุผล และความไม่คิดถึงอนาคตตัวเอง พวกเขาพร้อมจะฆ่าตัวตาย ความพร้อมจะทำลายตัวเองนี้ แปลกยิ่งนัก

ประชาธิปไตยเชื่องช้า เพราะมีกฎกติกามากมาย มันขยับตัวไปไหนได้ยาก นี้เป็นจุดอ่อน เพราะพวกเขาต้องคิดถึงชีวิต ทั้งของตัวเอง และของโลก คิดถึงกฎหมายสากล เกรงใจแม้ในกติกาหยุมหยิม จึงลังเล จึงต้องทะเลาะกัน ต้องถกเถียง และเคลื่อนที่ไปข้างหน้าได้ทีละน้อย เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมตัวใหญ่ ที่อุ้ยอ้าย และโง่งม

เผด็จการไปเร็ว และมันจะมีอำนาจมาก เพราะเผด็จการยิ่งไป ก็ยิ่งหยุดไม่ได้ วันใดที่มันมีอำนาจสัมบูรณ์ มันจะทำได้ทุกสิ่ง และมันจะทำ เพราะมันก็หยุดตัวเองไม่ได้ สิ่งที่เคลื่อนด้วยความเร็วสูง จะเบรกไม่ได้

ยกตัวอย่าง สมมติว่าโลกนี้มีรัฐบาลเดียว และเป็นรัฐบาลเผด็จการสัมบูรณ์ มันสามารถลบประเทศไทยออกจากประวัติศาสตร์ ออกจากแผนที่โลก รวมทั้งประชากรเจ็ดสิบล้านคน เพราะเผด็จการจะครอบครองทุกข้อมูล มันสามารถลบข้อมูลทั้งหมดที่เกี่ยวกับประเทศนี้ทิ้งเสีย

เท่ากับว่าโลกนี้ไม่เคยมีประเทศไทย เราจะเป็นประชากรของโลกที่แปลกมาก ที่พบว่าตัวเองไม่มีตัวตน

ประเทศที่มีเนื้อที่ขนาดใหญ่ขนาดประเทศไทย และมีประชากรเจ็ดสิบล้านคน ย่อมลบออกไม่ได้ง่ายๆ

แต่หากรัฐบาลที่เป็นเผด็จการสัมบูรณ์ต้องการ พวกเขาก็ทำได้ แต่หากเป็นเพียงตำบลเล็กๆ หนึ่งตำบล พวกเขาจะทำได้ง่ายกว่ามาก หรือหากเป็นเพียงบุคคลคนเดียว ยิ่งง่ายใหญ่

รัฐบาลเผด็จการสามารถสังหารเขา สามารถกักขัง สามารถลบตัวเขาออกจากทุกแหล่งข้อมูล เขากลายเป็นผู้ไร้ตัวตน แม้ในโลกนี้ อาจมีบางคนที่รู้จักเขา แต่พวกเขาก็ไม่มีปาก ไม่มีเสียงอะไร ไม่ช้าทุกคนก็ลืมเขาหมด

ใครที่คิดว่าตัวเองมีที่ดินผืนใหญ่ มีเงินทองมากมาย คุณเข้าใจผิด เพราะในโลกของเผด็จการ คุณไม่ได้เป็นเจ้าของอะไรเลย สิ่งเหล่านี้ เผด็จการสามารถยึดไปได้หมด เมื่อไหร่ที่พวกเขาต้องการ อย่าว่าแต่ทรัพย์สินเงินทอง แม้แต่ชีวิต ก็สามารถเอาไปได้

ตัวเราไม่ได้เป็นเจ้าของอะไรเลย รัฐเป็นเจ้าของ

เราไม่ได้มีสิทธิใด แม้แต่กับสังขารตัวเอง

ไม่เพียงชีวิต แม้แต่อวัยวะทุกชิ้นในสังขารของตัวเรา รัฐบาลเผด็จการสัมบูรณ์ ก็ยึดเอาไปได้ สามารถตัดออกไปใช้ประโยชน์ หากพวกเขาต้องการ ไม่ว่าจะเป็นตับ ไต ไส้พุง หรือเนื้อเยื่อส่วนไหน

๔

เราจะไม่มีสิทธิ เสรีภาพใด

และแม้แต่จิตใจ เราก็ถูกยึดไป เผด็จการสัมบูรณ์จะกำหนดให้เราคิด ให้เรารู้สึก หากผิดเพี้ยนจากที่กำหนด ก็จะถูกลงโทษ

แม้แต่ดวงวิญญาณ หากว่ามี พวกเขาก็ล้วงไปได้หมด

เหตุนี้เอง ฉันจึงบอกว่า

ประชาธิปไตย เดินสามฟุต

เผด็จการ เดินสามปีแสง

พวกเขาไปได้ไกลล้ำลึก ไกลเกินจินตนาการ

ยกเว้นแต่ว่าพวกเขาจะล่มสลายเสียก่อน ถูกหยุดยั้ง หรือถูกทำลายไปเสียก่อน

ใครที่คิดว่าฉันคิดไปเอง ขอให้คิดง่ายๆ ว่า หากนาซีไม่แพ้สงคราม เส้นทางของพวกเขาก็คือ การไปสู่การมีอำนาจสัมบูรณ์ และไม่ช้า พวกเขาก็จะเป็นเจ้าของตับ ปอด ของเรา

ตัดออกไปใช้งานได้ ทีละชิ้น

๕

ที่พวกคุณไม่ร้อนใจ เพราะพวกคุณคิดเองว่า หากคุณเดินสามฟุต เผด็จการก็คงเดินในระยะใกล้เคียงกัน

แต่ลืมสุภาษิตนี้ไปว่า ในทุกสามฟุตที่คุณขยับไปข้างหน้า

พวกเขาขยับไปสามวา กว่าจะรู้สึกตัวอีกที พวกเขาก็หายไปแล้ว ยึดครองไปหมดทุกแหล่งข้อมูล และเมื่อนั้น ความเร็วของพวกเขาก็จะไร้ขอบขีดจำกัด พวกเขาจะเดินทางด้วยความเร็วใกล้แสง

พวกคุณจะไม่เหลืออะไรเลย แม้แต่ตัวตน

ไม่มีทั้งจิตใจ ไม่มีทั้งวิญญาณ