หลังเลนส์ในดงลึก / ปริญญากร วรวรรณ

 

‘รัง’

 

กลางเดือนตุลาคม

สายฝนกำลังจะจากไป แล้วสายลมหนาวเดินทางมาถึง ชีวิตมากหน้าเดินทางมาพร้อมๆ กับสายลมหนาว

ในประเทศไทย ในป่า บึงน้ำ รวมถึงที่ต่างๆ เริ่มปรากฏกายผู้มาเยือน ที่ทยอยหลบความอดอยากมาจากอีกซีกโลก

ความหนาวเย็น อุณหภูมิลดต่ำนั้น ไม่ใช่ปัญหา

สิ่งที่ทำให้พวกมันออกเดินทางคือ ความขาดแคลน

เหล่านกท่องน้ำ หรือที่เรียกว่า นกชายเลน ดูจะเป็นสายพันธุ์ที่เดินทางมามากกว่าเพื่อน

ในป่า ชายหาด รวมทั้งพื้นที่ชุ่มน้ำต่างๆ คึกคัก

นกพื้นถิ่น มีแรงงานมาช่วยมากมาย แมลงจำนวนมหาศาลถูกกำจัด

พวกมันมาพร้อมกับร่างกายที่ได้รับการออกแบบสำหรับการทำงานมาอย่างเหมาะสม

ไม่ว่าจะเป็นปาก  ตีน และทักษะต่างๆ

 

ในบึงน้ำ เหล่านกพื้นเมืองที่เริ่มโต เดิน หรือว่ายน้ำปะปนอยู่กับแขกผู้มาเยือน พวกมันส่วนใหญ่เพิ่งเกิดมาไม่นาน ตั้งแต่เดือนมิถุนายน ถึงสิงหาคม นั่นคือช่วงเวลาที่มีแสงดวงอาทิตย์ยาวนาน ท้องฟ้าไร้เมฆหนา แม้จะมีฝนตกบ้าง แต่ฟ้าหลังฝนก็จะแจ่มใส

เป็นเวลาที่คนมักบ่นถึงสภาพอากาศอันร้อนระอุ

แต่สำหรับเหล่านกน้ำ คือช่วงเวลาที่ลูกๆ จะได้ออกจากไข่ เพื่อเป็นหนึ่งในสมาชิกใหม่ของโลกใบนี้

แสงอาทิตย์ยาวนาน ช่วยให้ความร้อนกับไข่ที่วางอยู่กลางแจ้งในบึง

ดูเหมือนว่า เหล่านกน้ำส่วนหนึ่งพอใจกับการวางไข่ในที่โล่งๆ บนแพจอกแหน ไม่ทำรังอย่างมิดชิด

ไม่มีรังเป็นกิจจะลักษณะ

แต่ไม่ได้หมายความว่า ความรัก ความห่วงใย ของพ่อแม่นกจะลดลง

 

ผมเริ่มต้นกับนกน้ำ ทั้งดูนก และการถ่ายภาพ

นี่คือประโยคซ้ำๆ ผมใช้บ่อยๆ

รวมถึงบอกคนอื่นบ่อยๆ ว่า ผม “ทึกทัก” เอาเองว่า นกอีโก้ง เป็นนกในดวงใจ ทันทีที่เห็นนกตัวนี้ครั้งแรก ด้วยการดูผ่านเทเลสโคบกำลังขยาย 20 เท่า

อีกทั้งฝึกฝนทักษะการใช้กล้อง โดยอยู่ในบังไพรแคบๆ กลางบึงน้ำกว้าง เฝ้าบันทึกภาพนกอีแจวตัวผู้กกไข่ ทำหน้าที่พ่ออย่างเข้มแข็ง ตั้งแต่เช้ามืดกระทั่งพลบค่ำ

นี่ก็เป็นเรื่องซึ่งเล่าให้ผู้อื่นฟังบ่อย

บรรยากาศในการเฝ้ารอในบังไพร ร้อนอบอ้าว ตัวชุ่มไปด้วยเหงื่อ

ทุกครั้งที่มองดูนก ซึ่งกำลังกกไข่ ท่ามกลางไอแดดร้อนระอุ

ความคมชัดที่เห็น จากการมองผ่านเลนส์ ทำให้ความรู้สึกเริ่มเปลี่ยนไป

สิ่งที่อยู่เบื้องหน้า คล้ายจะไม่ใช่ ผมกำลังเฝ้าดูนก

แต่ดูเหมือนชีวิตหนึ่งกำลังเรียนรู้ทำความรู้จักกับชีวิตหนึ่ง

และภาพเบื้องหน้าก็แจ่มชัดมากยิ่งขึ้น

เมื่อผมละสายตาจากช่องมองภาพ

 

นกอีแจว นกเป็ดแดง นกพริก และนกตัวอื่นๆ มีคุณสมบัติของความเป็นพ่อแม่อันดีเลิศ อดทน นั่งกกไข่กลางแดดร้อนๆ กระทั่งลูกออกจากไข่ ในระหว่างดูแลลูก หากมีนก งู สัตว์ผู้ล่า ที่อาจเป็นอันตราย พวกมันจะเริ่มต้นแสดงละครตบตาทันที

เช่น ลุกขึ้น ทำท่าเดินเซ เซ ไม่ก็เดินๆ ล้มๆ เหมือนกำลังบาดเจ็บ กระโดดขึ้นกระโดดลง ขณะแสดงท่าทางนี้ ก็เดินห่างจากจุดที่ลูกอยู่ไปเรื่อยๆ

“ตบตา” เพื่อเบี่ยงเบนความสนใจ

หรือหากจะพูดให้ถูกต้อง นี่คือการยอมตายแทนลูกนั่นเอง

ละครฉากนี้ ไม่ว่าใครก็ตามที่ได้ชม คงรู้สึกเหมือนๆ กัน

คือ คิดถึงแม่และพ่อ

 

นกน้ำ ต่างจากนกป่าในเรื่องการเลี้ยงดูลูก

นกป่าส่วนใหญ่ทำรังมิดชิด โดยเฉพาะเหล่านกกินแมลงตัวเล็กๆ จะพิถีพิถันทำรังอย่างประณีต สวยงาม และเมื่อลูกออกจากไข่ ก็จะหาอาหารมาเลี้ยง จนกระทั่งลูกโตแข็งแรงพอที่จะโบยบิน

ส่วนนกน้ำ ลูกๆ ต้องดูแลตัวเองตั้งแต่อยู่ในไข่ เมื่อได้เวลา ต้องพยายามเจาะเปลือกไข่ ดันตัวออกมา เมื่อออกมาแล้วก็ต้องรีบลุกขึ้นยืนให้ได้โดยเร็ว เพราะหากนอนคอพับคออ่อนอยู่อย่างนั้น มีโอกาสจะเป็นเหยื่อของผู้ล่าอย่างเหยี่ยว หรืองู ง่ายๆ ไม่มีโอกาสได้เติบโต

ส่วนพ่อแม่ เมื่อลูกออกมาแล้ว สิ่งหนึ่งที่พวกมันจะทำคือ คาบเปลือกไข่ไปทิ้งไกลๆ ป้องกันกลิ่นคาวไปถึงผู้ล่า

หลังจากนั้นจะพาลูกออกเดิน

เริ่มต้นบทเรียนบทแรกในการดำรงชีวิต

 

ลูกนกน้ำถูกสอนให้เอาชีวิตรอด

ตอนที่พ่อหรือแม่กำลังแสดงละครตบตา พวกมันจะนิ่งราวกับไร้วิญญาณ บางตัว เช่น ลูกนกอีแจว จะลงน้ำไปทั้งตัว โผล่มาแค่ปลายปาก

ลูกนกเป็ดผีจะรีบกระโดดขึ้นหลังพ่อ บางตัวรีบซุกเข้าใต้ปีก

ถ้าไม่ทัน ก็จะทำนอนคอพับราวกับไม่มีชีวิต

มีอีกประโยคที่ผมใช้บ่อย

เมื่อเริ่มเฝ้าดูสัตว์ป่าโดยผ่านหัวใจ

ความจริงย่อมปรากฏให้เห็น

ผมใช้ประโยคนี้บ่อยๆ ด้วยเหตุผลเดียว เพราะผมเชื่อว่ามันเหมาะสม

 

เมื่อสายฝนกำลังจะจากไป

เหล่าลูกนกเติบโตพอที่จะอยู่ร่วมกับแขกที่มา พวกมันรู้ดีว่า นกเหล่านี้เดินทางมาไกล เป็นเช่นนี้มาเนิ่นนาน

หลายตัวมาและกลับ และปีหน้าก็กลับมาอีกครั้ง

มีไม่น้อยที่มาและไม่มีโอกาสได้กลับ

หลายตัวเดินทางไกล

มีจำนวนไม่น้อยที่ไม่เคยไปไหนไกลกว่าบึงน้ำ

 

จากบึงน้ำ ผมเดินทางไปไกล ไม่ค่อยได้กลับมาบันทึกภาพในบึงน้ำแล้ว

บนโลกใบนี้ มีนกจำนวนมากมาย หลากหลายชนิด

บางตัวทำรังพิถีพิถัน มิดชิด ขณะหลายตัววางไข่ในที่โล่งๆ

ไม่ทำรัง ใช่ว่าการเลี้ยงดูลูกจะด้อยกว่า

ผมเริ่มต้นจากบึงน้ำ เพื่อใช้วันเวลาส่วนใหญ่ในป่า

อยู่ในป่า ไกลจากบึงน้ำ ผมพบคำตอบว่า ทำไมนกหลายตัวไม่ทำรัง

พวกมันสอนผมว่า รังของเราใหญ่กว่านั้น

รังที่เรียกว่าโลก

เป็น “รัง” ที่ทุกชีวิตอาศัยอยู่ร่วมกัน

และนี่คือความจริง ที่คนมักหลงลืม