มองตนเองขณะก้าวสู่ทางชรา ด้วยสายตาแปลกๆ

ผมกลายเป็นคนจุดเดือดต่ำ หรือเพราะเชื้อและไฟโกรธถูกไสเข้ามาถึงตัวง่ายและเร็ว ยากจะแยกแยะให้เห็นชัด

แค่ตื่นลืมตาในยามเช้า มือควานหาแว่น คว้าโทรศัพท์ที่กลายเป็นความเคยชินใหม่ เปิดหน้าจอรับการทักทาย ตรวจข่าวสารข้อมูล ตามกระแส คลิปร้ายรุนแรง การก่นด่าท้าทาย แซมแทรกปรากฏเป็นระยะ

ร้ายกาจขั้นอาฆาตมาดร้าย เอาเป็นเอาตาย

ก่อนจะตั้งตัวได้ บางเรื่องราวก็จุดไฟและจ่อเชื้อให้ไฟโกรธลุกโหม

ขึ้งเครียด ตึงเขม็ง เหนื่อยหน่ายหนักหนาแล้ว จึ่งได้สติคืนมา ค่อยรู้ว่ามนุษย์โดยทั่วไป ย่อมมีความรู้สึกไม่พอใจบ้าง เป็นธรรมดาในการดำเนินชีวิต ไม่พอใจได้ทั้งต่อตนเองและผู้อื่น

จำได้ว่านายแพทย์ท่านหนึ่งเคยให้คำอธิบายอย่างเป็นระบบ ความไม่พอใจนี้เกิดจากการคิด

คิดเล็กคิดน้อย คิดมาก คิดลึก เมื่อมีปัญหามากระทบ

การคิดด้วยความไม่พอใจ เรื่องใดเรื่องหนึ่ง ซ้ำแล้วซ้ำอีก พอกพูนเป็นความไม่พอใจมาก หรือฉุกโกรธ แล้วอาจมีกระบวนการคิดเพิ่มเติม โดยระดมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับเรื่องที่กำลังคิด ซึ่งมีอยู่ในความทรงจำ นำมาประกอบเพิ่มเติม ปรุงแต่ง

เกิดข้อมูลใหม่คุระอุด้วยความโกรธ แล้วถูกนำกลับไปบันทึกฝังลงในคลังความจำ

 

การคิดด้วยความโกรธซ้ำซากในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง จำเพาะเจาะจง เพิ่มขยายขีดเป็นโกรธจัด คั่งแค้นอยากลงมือกระทำอะไรเพื่อถอนแค้น

แล้วการคิดด้วยความคั่งแค้น ซ้ำแล้วซ้ำอีก ผ่านไปถึงจุดอาฆาตพยาบาท เกิดแรงบีบคั้นภายในจิตใจอย่างรุนแรง

ปรารถนาให้ฝ่ายอริมีอันเป็นไป ตามที่จิตใจอาฆาตพยาบาทต้องการ

ดังนั้น ง่ายแสนง่ายที่อารมณ์ชั่ววูบจะฉุดให้ลุกแล่นไปทำลายฝ่ายตรงข้ามให้วอดวาย แล้วผลร้ายทั้งปวงที่เกิดขึ้น มีแต่จะย้อนกลับมาทำลายตนเองอย่างไม่อาจเลี่ยง

เดือดเนื้อร้อนใจเหมือนถูกไฟเผา

เพราะความโกรธเป็นผลมาจากความคิด จึงมักได้ยินข้อเรียกร้องให้ต้องมีสติตามมากำกับ ควบคุมปลุกความคิดให้ตื่นตัว รู้เท่าทันอารมณ์ความรู้สึก

หากปล่อยปละอาจระเบิดออก ทิ้งไว้หมักหมม สั่งสมนิสัย สันดาน กลายเป็นมนุษย์หัวร้อนเร็ว ฉุนเฉียวง่าย กระทั่งโมโหร้ายรุนแรง

เมื่อคิดด้วยความโกรธ มักคิดผิด คิดชั่ว คนคิดชั่วมีโอกาสทำความชั่วได้สูง

 

ผมอาจเคยแค่กังวลกับเรื่องราวชวนโกรธ ในพื้นที่สาธารณะ โดยเฉพาะในโลกออนไลน์ที่ใครๆ สามารถเข้าถึง มีปฏิสัมพันธ์ต่อกัน

เรื่องอำนาจ การใช้อำนาจ ความสำนึกในหน้าที่ ความเหลื่อมล้ำ ปัญหาทางสังคม

แต่ที่ทำให้หวาดไหว เมื่อประตูการเมืองเริ่มเปิดกว้าง คนที่หัวร้อนเร็ว จุดเดือดต่ำ โกรธรุนแรง อาจสร้างปัญหาวุ่นวายหนักได้

คนที่จิตใจร้อนเร่าด้วยความโกรธ มีอคติฝังลึก ไม่ควรเข้าใกล้งานการเมือง เรื่องของประชาชนคนหมู่มาก ไม่ว่าจะด้วยฐานะใด

พื้นที่สาธารณะส่วนนั้นควรเปิดสำหรับการสร้างสรรค์

คนที่มีจิตใจร้อนเร่าด้วยความชิงชัง ย่อมไม่มีความรักใดๆ หลงเหลือพอจะแบ่งปันให้ใคร หรืออะไรทั้งสิ้น เพราะถึงที่สุดแล้ว แม้แต่ตัวเองก็ไม่มีความรักให้

ยามนี้แค่ประตูแง้มเปิด เงาของความโกรธ เชิงโหดอำมหิต เคลื่อนวูบผ่านให้เห็น

ตื่นนอนวันพรุ่ง บนจอโทรศัพท์ อาจถูกทักทายด้วยเรื่องร้ายกาจ

 

จะว่าไป คนที่ต้องเข้าไปเกี่ยวข้องกับการเมือง ไม่ว่าจะเป็นสถานะไหน นอกจากจะต้องมีคุณสมบัติตามข้อกำหนดแล้วแต่กรณีแล้ว ยังจำเป็นต้องมีวุฒิภาวะ

วุฒิภาวะที่ไม่เป็นเพียงคำพูดโก้หรู แต่เข้าถึงความหมายแท้จริงที่มันเป็น

ผมเหมือนจะเคยพบคำอธิบายที่น่าสนใจ ทำนองว่า คือการได้รู้จักคิด พิจารณา ความเป็นจริง และความอยาก

เมื่อคิดกระทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ในความเป็นจริง มีความอยากเป็นองค์ประกอบหนึ่ง พร้อมด้วยองค์ประกอบอื่นๆ อีก ซึ่งต้องมองให้ทั้งหมดอย่างแจ่มชัด

ประเมินปฏิกิริยาที่เกิด และกระทำกระทบต่อกัน ระหว่างองค์ประกอบเหล่านั้น วิเคราะห์ว่า จะเป็นไปตามความอยากได้แค่ไหน จัดการได้หรือไม่ให้บรรลุผลตามความอยาก

บางเรื่องอาจได้ แต่บางเรื่องอาจไม่ได้

ความเข้าใจในองค์ประกอบแห่งความจริงว่า ทุกเรื่องทุกราวไม่อาจเป็นไปตามความอยากได้ สามารถทำใจและมีความเข้าใจกับส่วนที่เป็นไปไม่ได้นั้น

สิ่งนี้คือวุฒิภาวะ

คนมีความคิดพาลพาโล อคติเต็มหัว ความโกรธขึ้งผลักดันให้สำแดงความพาลถ่อยเถื่อน คนดันทุรังจะเอาให้ได้ตามความอยาก ทั้งที่องค์ประกอบเป็นไปไม่ได้

ไม่ควรมีส่วนร่วมใดทางการเมือง