หลังจากเฝ้ารอมาตั้งแต่เช้าตรู่ จนกระทั่งเกือบเที่ยง เสือดาวโตเต็มวัยตัวหนึ่ง ก็มายืนอยู่บนหาดทรายด้านขวามือ

ผมไม่รู้ว่ามันเดินมาจากทางไหน

ซุ้มบังไพรที่ผมซ่อนตัวอยู่ข้างในอยู่ริมลำห้วย ที่ระดับน้ำในช่วงฤดูแล้งไหลรินๆ

ด้านซ้ายมือ ห่างไปราว 100 เมตร เป็นด่านซึ่งมีร่องรอยสัตว์ป่าใช้มาก พวกมันใช้เป็นเส้นทางเดินลงมากินน้ำ และข้ามมาอีกฝั่ง

ผมไม่รู้ว่าเสือดาวตัวนี้เดินมาจากทางไหน เมื่อสักครู่ บริเวณที่มันยืนยังว่างเปล่า จู่ๆ มันก็มายืนเขม้นมองมาทางซุ้มบังไพร

ช่วงเวลาที่สภาพป่าแล้งเช่นนี้ การเฝ้ารอริมลำห้วย มีโอกาสพบเจอสัตว์ป่ามาก

เมื่อวาน กระทิงวัยอาวุโส เดินออกจากด่าน ข้ามน้ำ และมายืนใกล้ๆ ขนาดเอื้อมมือถึง แต่ผมไม่ได้กดชัตเตอร์ เพราะมันอยู่ใกล้เกินไป ทำได้เพียงแค่นั่งนิ่ง เงียบ ค่อยๆ ผ่อนลมหายใจ

การทำให้มันรู้สึกกังวล และตื่นหนี ไม่ใช่เรื่องดี

แน่นอนว่า มันรู้ว่าผมอยู่ตรงนั้น การนิ่งเงียบ ช่วยให้มันคลายความระแวง

กับงานที่ผมทำ รู้ถึงความเกรงใจ ให้เกียรติ อยู่ในระยะห่างอันเหมาะสม จะเป็นสิ่งอันทำให้สัตว์ป่ายินยอมอนุญาตให้พบบ้าง

 

ปีนี้ ฝนมาเร็วตั้งแต่ต้นปี สภาพป่าเปลี่ยนแปลงรวดเร็ว ลำห้วยไม่มีหาดทรายกว้าง น้ำเอ่อล้นตลิ่ง สัตว์ป่าไม่จำเป็นต้องลงมาใช้ลำห้วยสายหลัก ทุกหนแห่งมีน้ำ รวมทั้งปลักเล็กปลักน้อยทั่วไป

ฝนตกต่อเนื่อง การเดินทางในป่ายุ่งยากขึ้น บางเส้นทางถูกตัดขาด น้ำเซาะเป็นร่องลึก บางช่วงก็รกทึบเกินกว่าจะนำรถลุยฝ่า แถวดงไผ่ยิ่งรกมาก ไผ่ถูกช้างดึงลงมากองไว้ที่พื้นมากมาย

การเดินทางมีหนทางเดียวคือ จอดรถ แบกสัมภาระเดินลัดเลาะไปตามด่านที่ช้างใช้

บนด่านมีรอยตีนกระทิงปะปน ยอดไม้และกิ่งไม้อ่อนที่ช้างดึงลงมากองที่พื้นนั้น กระทิงก็ได้อาศัยกินด้วย

พื้นดินอ่อน ช่วยให้เห็นรอยตีนสัตว์ป่าชัดเจน

แต่ดูเหมือนว่า กับงานของผม การปักหลักเฝ้ารออยู่ในซุ้มบังไพร มีโอกาสพบเจอสัตว์ป่ามากกว่าเดินตามรอย

 

บนด่าน เห็ดนานาชนิดงอก เห็ดขอนไม้ เห็ดละโงก และเห็ดที่ขึ้นบนกองขี้ช้าง

หลายครั้ง เราเก็บเห็ดที่หล่นๆ จากขอนเพราะมีสัตว์กัดกินใส่เป้ เห็ดพวกนี้นำไปทำกับข้าวได้รสชาติดี

“เห็ดที่มีสีสวยๆ แปลกๆ น่ะ อย่าไปยุ่งกับมัน ส่วนใหญ่มีพิษ” เป็นข้อควรระวังที่บอกต่อๆ กันมา

ผ่านดงต้นกระเจียวที่ออกดอกบาน หลายต้นหักมีรอยกระทิงเหยียบ ผมเก็บใส่เป้ ดอกกระเจียวจิ้มน้ำพริก รสชาติดี

ทางด่านรก ก่อนถึงลำห้วย ตะกวดวิ่งพรวดพราดไปอย่างตกใจ ฝูงนกเขาเปล้าที่อยู่อีกฝั่งบินพรูขึ้น

ฝั่งตรงข้ามเป็นโป่งขนาดเล็ก ช่วงปลายปี บริเวณนี้ค่อนข้างรกทึบ แต่หลังจากฝนตกต่อเนื่อง สายน้ำกวาดดงหญ้าไปกระทั่งเป็นที่โล่ง ในช่วงฤดูแล้ง บริเวณนี้จะเหมาะสมสำหรับการมาเฝ้ารอ

โอกาสจะพบสัตว์ป่าเพราะพวกมันอนุญาต เป็นปัจจัยสำคัญ แต่การวางแผนว่าจะไปเฝ้ารอที่ไหน ก็จำเป็น

 

ผมกลับมาที่นี่ในฤดูแล้ง สายฝนจากไปกว่าสามเดือนแล้ว

แนวหาดทรายโค้งขนานไปกับลำห้วย ช่วงเช้าแสงอาทิตย์จะสาดส่องเข้าด้านข้าง ช่วงเวลาบ่ายเช่นกัน สภาพแสงเช่นนี้ คือความสวยงาม

จะสวยงามสักแค่ไหน ถ้ามีเสือสักตัวเดินมาหยุดยืน

ตั้งความหวังไว้ขณะช่วยให้เวลาเฝ้ารอ ผ่านไปอย่างไม่เชื่องช้านัก

โดยไม่ทันรู้ตัว เสือดาวตัวนี้ก็มายืนอยู่ใกล้ๆ หันมองไปมา และเขม้นมองมาทางซุ้มบังไพร

ผมกดชัตเตอร์ เสียงขยับตัว ทำให้มันชะงัก หยุดเดิน ยืนนิ่งสักครู่ ก่อนทรุดตัวลงนั่ง เสือดาวเปิดโอกาสให้ผมพบหลายครั้ง ทุกครั้งมันจะทำเช่นนี้ เมื่อสงสัย จะหยุดนั่งลง อย่างต้องการตรวจสอบให้รู้แน่

เสือดาว รวมทั้งสัตว์ป่าบางตัว อนุญาตให้ผมอยู่ใกล้ แววตาฉายแววเป็นมิตร ได้สบสายตา ไม่เพียงทำให้สิ่งที่เรียกว่าความแปลกหน้าระหว่างเราหายไป

นั่นทำให้ผมคิดว่า ความพยายามสร้างความสัมพันธ์ทำตัวกลมกลืนให้สัตว์ป่ายอมรับเมื่ออยู่ในสังคมของพวกมันเริ่มได้ผล

จนกระทั่งถึงวันนี้ ผมพบกับความเป็นจริง

 

เสือดาวนั่งลง เขม้นมองด้วยสายตาแข็งกร้าว สักพักมันหมอบด้วยท่าทางเตรียมพร้อม

ไม่มีบรรยายกาศแห่งความไว้วางใจ มันรู้ว่าผมอยู่ตรงนี้ และไม่พร้อมจะอนุญาตให้อยู่ใกล้

มันลุกขึ้นยืน ส่งเสียงคำราม ในท่วงทำนองขู่ ก่อนหันหลังเดินช้าๆ เข้าไปในด่าน

ขณะเดินมันชำเลืองมาทางผมตลอด

 

ผมออกจากซุ้มบังไพรก่อนฟ้ามืด เดินกลับแคมป์ไปบนเส้นทางที่สัตว์ป่าใช้

ที่นี่คือป่า นี่เป็นบ้านของเหล่าสัตว์ป่า ผมเป็นแค่มนุษย์คนหนึ่งที่เข้ามาในบ้านพวกมัน

บรรยากาศตอนเย็นวังเวง ผมนึกถึงสายตาแข็งกร้าวของเสือดาว เป็นสายตาอันทำให้ผมต้องยอมรับความจริง

แท้จริงแล้ว สำหรับสัตว์ป่า ผมเป็นเพียงคนแปลกหน้า

เป็นแค่ “คนแปลกหน้า” ที่พยายามทำความรู้จักสัตว์ป่าเท่านั้น

 

โดยไม่ทันรู้ตัว

เสือดาวตัวหนึ่งก็เข้ามายืนใกล้ๆ

คล้ายมาเตือนให้ผมรู้ถึงความเป็นจริง •

 

หลังเลนส์ในดงลึก | ปริญญากร วรวรรณ

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022