จรัญ มะลูลีม : อาระเบียก่อนการมาถึงของอิสลาม (1)

จรัญ มะลูลีม

ภูมิศาสตร์

โดยทั่วๆ ไปมีผู้เรียกคาบสมุทรอาหรับหรืออาระเบียว่าเป็นเกาะ

อันที่จริงนั้นมันไม่ใช่เกาะตามสภาพภูมิศาสตร์เท่านั้น แต่ก็เป็นเกาะในลักษณะของประวัติศาสตร์และการนครด้วย

ในกาลเวลาอันยาวนานได้มีอาณาจักรหลายอาณาจักรเกิดขึ้นและหายไปรอบๆ ตัวดินแดนอาระเบีย

แต่อาระเบียก็มิได้หวั่นไหวไปตามกระแสพายุการนคร

อาณาจักรโบราณที่เกิดขึ้นและดับไปรอบๆ ดินแดนอาระเบียก็คืออาณาจักรอิรัก เปอร์เซีย ปาเลสไตน์ เอเชียน้อย อียิปต์ กรีซ โรมและไบแซนไตน์

 

ประวัติศาสตร์อิรัก

ในแถบลุ่มแม่น้ำไทกริส-ยูเฟรตีส ชาวสุเมอเรีย (Sumerian) เป็นพวกแรกที่มาตั้งหลักแหล่งอยู่ที่นั่นในราวประมาณปี 500 ก่อน ค.ศ. พวกเขาได้สร้างนครรัฐต่างๆ ขึ้น อย่างเช่น นครรัฐอูร (UR) นครรัฐอีเร็ก (Erech) นครรัฐกิซ (Kish) นครรัฐเอริดู (Eridu) และนครรัฐลากัซ (lagash) แต่เมื่อประมาณปี 1950 ก่อน ค.ศ. ชาวสุเมอเรียได้สูญเสียความมีอำนาจสูงสุดของตนไป กษัตริย์องค์สุดท้ายของพวกเขาคือกษัตริย์ไอบิ ซิน (Ibi Sin) ถูกจับและถูกพาตัวไปยังอีแลม (Elam)

หลังจากชาวสุเมอเรียก็ได้มีมหาอำนาจอีกสองพวกเกิดขึ้นในอิรักคือชาวบาบิโลเนีย (Babilinian) และชาวอัสซีเรีย (Assyrian)

ประมาณปี 2800 ก่อน ค.ศ. กษัตริย์ชาร์กอนที่ 1 (Sargon I) ได้สถาปนาการปกครองของบาบิโลเนียขึ้น

ชาวบาบิโลเนียได้ขยายชัยชนะของตนออกไปจนครอบครองซีเรียได้ กษัตริย์ฮัมมูราบี (Hammurabi) มีอำนาจขึ้นในราวปี 2100 ก่อน ค.ศ. ได้ทรงสร้างนครบาบิโลนขึ้น ฮัมมูราบีเป็นนักกฎหมายผู้ยิ่งใหญ่ พระองค์เอาชนะชาวอัสซีเรียทางเหนือและชาวอีแลมทางตะวันออกได้

ส่วนชาวอัสซีเรียนั้นมาตั้งหลักแหล่งในอิรักเหนือ

พวกนี้มีอำนาจขึ้นมาเมื่อประมาณปี 1900 ก่อน ค.ศ. และมีอำนาจสูงสุดในสมัยกษัตริย์ชาลเมเนสเตอร์ที่ 1 (Shalmanester I)

พวกนี้มีอำนาจสูงสุดภายใต้กษัตริย์ติกลาธ ปิเลซาร์ที่ 1 (Tiglath Pilesar I) แต่ประมาณปี 1100 ก่อน ค.ศ. ชาวบาบิโลเนียก็กลับมาเป็นบริวารของชาวอัสซีเรีย

กษัตริย์เซอร์กอนที่ 2 (Surgon II) เอาชนะอิสราเอลได้และโจมตีสะมาเรีย (Samaria) นครหลวงของยิวได้และจับชาวยิวไปเป็นเชลยศึก กษัตริย์เซนนาซาริบ (Sennacharib-ปี 705-681 ก่อน ค.ศ.) สร้างนครหลวงขึ้นที่นครไนน์เวห์ (Nineveh)

ในรัชสมัยกษัติรย์อัสหูรบานีบาล (Ashurbanibal – ปี 668-626 ก่อน ค.ศ.) ชาวอัสซีเรียปราบปรามอียิปต์ได้ และมีอิทธิพลเหนือเอเชียตะวันตกทั้งหมด

ต่อมาชาวอัสซีเรียได้ถูกโค่นล้มลง โดยพันธมิตรของชาวมีเดียและชาวบาบิโลเนีย ในปี 612 ก่อน ค.ศ. ไนน์เวห์ถูกทำลายลง

เมื่ออัสซีเรียล้ม ชาวบาบิโลเนียก็ได้ขึ้นมามีอำนาจอีกภายใต้กษัตริย์ราชวงศ์บาบิโลนใหม่หรือราชวงศ์คอลเดีย (Chaldea) โอรสของพระองค์มีพระนามว่าเนบูซัดเนซซาร์ (Nebuchadnezzar) เป็นกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในราชวงศ์นั้น

พระองค์ได้ผนึกรัฐจูดาห์ (Judah) ของยิว และทำลายนครเยรูซาเล็มเสียในปี 596 ก่อน ค.ศ. อาณาจักรบาบิโลเนียใหม่หรืออาณาจักรคอลเดียนี้คงอยู่จนถึงปี 538 ก่อน ค.ศ. ก็ถูกชาวเปอร์เซียยึดเอาไป

นั่นจึงเป็นจุดจบของอาณาจักรอัสซีเรียและบาบิโลเนีย

 

เปอร์เซีย

แต่เดิมมีเดีย (Media) ในอิหร่านทางตะวันตกเฉียงเหนือเป็นรัฐที่มีความสำคัญ ชาวมีเดียได้โค่นล้มชาวสุเมอเรียในปี 1950 ก่อน ค.ศ.

ต่อมาเมื่อชาวอัสซีเรียขึ้นมามีอำนาจอีก มีเดียก็ต้องมาพึ่งอัสซีเรียแล้วได้รับเอกราชจากอัสซีเรียในปี 708 ก่อน ค.ศ. เมื่อรวมกับชาวบาบิโลนโค่นล้มอาณาจักรอัสซีเรียลงในปี 612 ก่อน ค.ศ.

กษัตริย์ไซรัส (Cyrus) ได้สถาปนาราชวงศ์ อซาเมเนีย (Achamenia) หลังจากปราบปรามชาวมีเดียได้ในปี 550 ก่อน ค.ศ. หลังจากนั้นกษัตริย์ไซรัสก็ได้ชัยชนะอีกหลายครั้ง ปราบชาวบาบิโลนได้ในปี 538 ก่อน ค.ศ. และได้ยึดดินแดนลุ่มแม่น้ำไทกริส-ยูเฟรตีสมาผนวกกับอาณาจักรเปอร์เซีย

หลังจากนั้นก็เอาชนะปาเลสไตน์และซีเรียได้ แล้วก็เอาชนะเอเชียน้อยและยึดเอาลีเดีย (Lydia) ซึ่งเป็นมลรัฐหนึ่งของกรีซที่ตรงปลายตะวันตกของเอเชียน้อย

หลังจากกษัตริย์ไซรัสโอรสคือ แคมบีเซส (Cambyses) ยึดอียิปต์ได้ในปี 525 ก่อน ค.ศ. แห่งราชวงศ์อซาเมเนีย มีอำนาจสูงสุดภายใต้กษัตริย์ดาริอุสที่ 1 (Darius 1-xu 522-485 ก่อน ค.ศ.) พระองค์ได้ข้ามไปยังยุโรปและยึดเอานครเธรซ (Thrace) ในกรีซได้

โอรสของพระองค์คือกษัตริย์เซอร์เซสที่ 1 (Xerxer I) ทำสงครามกับกรีซต่อไป แต่ชาวเปอร์เซียกลับพ่ายแพ้ในการทำสงครามกับมาราธอน (Marathon) สะลามิส (Salamis) และเทอร์โมพลีเย (Thermoplyae)

เมื่อกษัตริย์อเล็กซานเดอร์ ในกรีซมีอำนาจสูงสุดก็ได้คว่ำการปกครองของราชวงศ์อซาเมเนียเสียในปี 333 ก่อน ค.ศ. กษัตริย์ดาริอุสที่ 3 พ่ายแพ้และถูกฆ่าตาย บัดนี้เปอร์เซียจึงตกเป็นแคว้นหนึ่งในอาณาจักรของกรีซ

หลังจากกษัตริย์อเล็กซานเดอร์สิ้นพระชนม์แล้วเปอร์เซียก็ตกอยู่ใต้การปกครองของกรีซ ราชวงศ์เซลูสิด (Selucid) ราชวงศ์เซลูซิดถูกราชวงศ์อาร์ซาซิด (Arsacid) ซึ่งเป็นชาวพาร์เธีย (Parthian) โค่นล้มในปี 129 ก่อน ค.ศ. พวกอาร์ซาซิดกำลังทำสงครามพ้นตูกับโรมและในปีที่ 4 ก่อน ค.ศ. ได้พ่ายแพ้โรม

ราชวงศ์ซัสซานิด (Sassanid) ภายใต้กษัตริย์อาร์ดซิร (Ardshir) ได้โค้นล้มราชวงศ์อาร์ซาซิดลงใน ค.ศ. 226 และได้ทำสงครามกับชาวโรมัน ในสมัยกษัตริย์ชาฮ์ปูรที่ 1 (Shapur I – ค.ศ.240-273)

ชาวเปอร์เซียเอาชนะกษัตริย์วาเลอเรียน (Valerian) จักรพรรดิแห่งโรมได้ กษัตริย์ชาฮ์ปูรที่ II ซึ่งสืบรัชกาลต่อมาได้ทำสงครามกับโรมันต่อไปโดยผลัดกันแพ้พลัดกันชนะ กษัตริย์กาวัดที่ 1 (Kavad I) เป็นกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่ในราชวงศ์นี้ทำการปกครองประเทศระหว่าง ค.ศ.480-531

ในรัชสมัยของกษัตริย์เนาซิรวาน (Nausherwan- ค.ศ.531-579) เยเมนในอาระเบียได้ถูกครอบครองโดยชาวเปอร์เซีย เปอร์เซียพิชิตปาเลสไตน์ได้ใน ค.ศ. 616 และเอาชนะอียิปต์ได้ใน ค.ศ.618 ดังนั้น ก่อนการเกิดของอิสลาม ชาวเปอร์เซียซึ่งอยู่ใกล้เคียงกับอาระเบียจึงเป็นผู้มีอำนาจมากที่สุด

 

ฮิบรู

ในราว 1950 ปีก่อน ค.ศ. เมื่อชาวสุเมอเรียถูกชาวมีเดียโค่นอำนาจ ได้มีเผ่าชาวเซมิติกภายใต้การนำของอับราฮัม (ศาสดาอิบรอฮีม) อพยพจากสุเมอร์ (Surner) มายังปาเลสไตน์และมาตั้งหลักแหล่งอยู่ใกล้นครเฮ็บรอน (Hebron) ในแคว้นคะนาอัน (Canaan) ทางใต้

ผู้คนเหล่านี้เรียกกันว่าชาวฮิบรู ชาวฮิบรูได้สถาปนาอาณาจักรขึ้นภายใต้กษัตริย์เดวิด (David) เมื่อประมาณปี 1000 ก่อน ค.ศ.

ต่อจากเดวิดคือกษัตริย์โซโลมอน (สุลัยมาน) โอรสของพระองค์ (961-922 ปีก่อน ค.ศ.) ในระหว่างนั้นชาวฮิบรูหรือยิวมีอำนาจและกำลังแข็งแกร่ง แต่พอกษัตริย์โซโลมอนสิ้นพระชนม์อาณาจักรฮิบรูก็แตกแยกออกเป็นสองรัฐ (รัฐอิสราเอลอยู่ทางเหนือมีนครสะมาเรีย (Samaria) เป็นนครหลวง กับรัฐจูดาห์ (Judah) ทางใต้มีนครเยรูซาเลมเป็นนครหลวง

ในปี 853 ปีก่อน ค.ศ. อฮับ (Ahab) กษัตริย์อิสราเอลได้เอาชนะชาวอัสซีเรียได้ในการต่อสู้ที่กอร์บัร (Qarbar) ใน 721 ปีก่อน ค.ศ. ชาวอัสซีเรียภายใต้กษัตริย์ชาร์กอนที่ 2 (Sargon II) กลับยึดอิสราเอลได้

นครสะมาเรียแตกและชาวยิวถูกจับตัวเป็นเชลยศึก แต่หลังจากอัสซีเรียโค่นล้มแล้วราชวงศ์บาลิโลนใหม่หรือคอลเดียก็ได้ทำสงครามกับยิวต่อไป