คนมองหนัง

 

‘อานนเป็นนักเรียนตัวอย่าง’

หนังโกอินเตอร์ว่าด้วยเรื่อง ‘นร.เลว’

 

“อานนเป็นนักเรียนตัวอย่าง” (Arnold Is A Model Student) หนังยาวเรื่องแรกของ “สรยศ ประภาพันธ์” คือภาพยนตร์อินดี้ไทยเรื่องล่าสุดที่ได้ไปเปิดตัวบนเวทีระดับโลก อย่างเทศกาลภาพยนตร์โลการ์โน ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ในช่วงต้นเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา

โดยหนังที่มีความยาว 83 นาทีเรื่องนี้ ได้เข้าฉายรอบปฐมทัศน์โลกในสายการประกวด “Concorso Cineasti del presente” ซึ่งเป็นแหล่งรวบรวมภาพยนตร์ขนาดยาวลำดับแรกหรือลำดับที่สอง (ซึ่งส่วนใหญ่ไม่เคยออกฉายที่ไหนมาก่อน) ของคนทำหนังดาวรุ่งหน้าใหม่จากทั่วทุกมุมโลก

ผลงานที่เข้าประกวดในสายนี้ยังต้องมีลักษณะเป็น “ภาพยนตร์ของวันพรุ่งนี้” ซึ่งสมควรได้รับการสนับสนุน ไม่ว่าจะถูกเล่าเรื่องผ่านขนบแบบแผนใดก็ตาม

 

“อานนเป็นนักเรียนตัวอย่าง” ถ่ายทอดเรื่องราวของ “อานน” นักเรียนหัวดีเฉลียวฉลาด ผู้มีความฝันจะไปศึกษาต่อยังต่างประเทศ วันหนึ่ง เขาได้พบกับ “บี” เจ้าของโรงเรียนกวดวิชา ทั้งยังดำเนินธุรกิจใต้ดินที่ข้องเกี่ยวกับกระบวนการทุจริตสอบเข้าโรงเรียนเตรียมทหาร

ขณะที่อานนกำลังพิจารณาข้อเสนอของบี ซึ่งชักชวนให้เขาเข้าไปร่วมงานด้วย เพื่อนนักเรียนหลายคนในโรงเรียนก็เริ่มรู้สึกไม่พอใจกับนโยบายของครูบาอาจารย์ที่ไม่เคารพในหลักสิทธิเสรีภาพของเด็กๆ

ในที่สุด พวกเขาจึงรวมตัวกันจัดกิจกรรมประท้วงใหญ่เพื่อต่อต้านสถาบันการศึกษา

สรยศได้ระบุถึงแรงบันดาลใจสำคัญของหนังเรื่องนี้เอาไว้ว่า

“ในปี 2563 นักเรียนไทยจำนวนมากได้ร่วมกันก่อตั้งกลุ่ม ‘นักเรียนเลว’ เพื่อตั้งคำถามต่อระบบการศึกษาของประเทศ, ประท้วงต่อต้านกฎเกณฑ์ที่ข่มเหงรังแกเด็กๆ ของทางโรงเรียน ตลอดจนเรียกร้องให้มีการปฏิรูปการศึกษา

“ภาพยนตร์เรื่องนี้ได้รับแรงบันดาลใจมาจากหนังสือชื่อ ‘คู่มือเอาตัวรอดในโรงเรียน’ ของกลุ่มนักเรียนเลว ซึ่งจัดพิมพ์ขึ้นเพื่อช่วยให้เหล่านักเรียนไทยได้รับรู้ถึงสิทธิและเสรีภาพของตนเอง”

“สเตฟาน อิวาซิช” หนึ่งในคณะกรรมการคัดเลือกหนังของเทศกาลภาพยนตร์โลการ์โน เขียนบรรยายถึงหนังไทยเรื่อง “อานนเป็นนักเรียนตัวอย่าง” และผู้กำกับฯ อย่างสรยศ เอาไว้โดยละเอียดลออว่า

สรยศไม่ใช่คนแปลกหน้าของประชาคมหนังสั้นระดับนานาชาติ เพราะนักบันทึกเสียงที่ผันตนมากำกับหนังผู้นี้ เคยมีภาพยนตร์สั้นหลายเรื่องซึ่งได้เข้าฉายที่โลการ์โน (ขณะที่หนังสั้นที่ประสบความสำเร็จสูงสุดของเขา คือ “อวสานซาวด์แมน” ได้เข้าฉายในเทศกาลเวนิส ก่อนจะตระเวนไปในอีกกว่า 70 เทศกาลหนังทั่วโลก)

ยิ่งกว่านั้น สรยศยังได้รับคัดเลือกให้เข้าร่วมในสถาบันฝึกอบรมคนทำหนังของเทศกาลโลการ์โนเมื่อ ค.ศ.2018 (พ.ศ.2561) ด้วยเหตุนี้ การที่หนังยาวเรื่องแรกของเขาได้กลับมาประกวดที่นี่ จึงถือเป็นกรณีตัวอย่างของความสำเร็จที่บังเกิด ณ เทศกาลภาพยนตร์แห่งนี้

แม้ “อานนเป็นนักเรียนตัวอย่าง” จะมิได้เป็นผลงานในหมวดหมู่ “เมตา-ซิเนม่า” (หนังที่บอกกับผู้ชมชัดๆ ว่าสิ่งที่พวกเขากำลังดูอยู่ในจอภาพยนตร์ นั้นคือภาพยนตร์/การถ่ายทำภาพยนตร์เรื่องหนึ่ง มิใช่เรื่องราวที่ถูกนำเสนอในฐานะเหตุการณ์เสมือนจริง) ดังเช่นหนังสั้นหลายเรื่องของเขา ที่ถ่ายทอดปัญหาและยั่วล้อชีวิตการทำงานของคนทำหนังอิสระในหลากหลายแง่มุม

อย่างไรก็ดี จุดเด่นหนึ่งที่หนังยาวเรื่องนี้มีร่วมกับหนังสั้นทุกเรื่องของสรยศ คือ “ความเป็นหนังตลก” แถม “หนังตลกแบบสรยศ” ยังมุ่งมั่นที่จะใช้เสียงหัวเราะเป็นเครื่องมือของการกร่อนเซาะอำนาจและส่งสารลึกซึ้งทางการเมือง

 

ตามมุมมองของอิวาซิช นอกจากเนื้อหาหลักที่เฝ้าสังเกตการณ์ถึงชัยชนะและความผิดพลาดเล็กๆ น้อยๆ ของนักเรียนหัวกะทิผู้เป็นตัวละครนำ หนังเรื่องนี้ยังแสดงจุดยืนวิพากษ์ลักษณะเผด็จการในสังคมไทย

การเลือกใช้โรงเรียนมัธยมแห่งหนึ่งมาเป็นพื้นที่สำคัญของเรื่องเล่า นั้นได้บ่งชี้ว่าการโฆษณาชวนเชื่อทุกประเภทล้วนถูกยัดเยียดใส่หัวเยาวชนมาตั้งแต่ในวัยเด็ก กระนั้นก็ตาม ความเชื่อดังกล่าวกลับยังอ่อนไหวเปราะบางมากๆ เมื่อเผชิญกับอิทธิพลยั่วเย้าภายนอก

ตัวละครหลักอย่าง “อานน” ไม่ได้เป็นทั้งเด็กมัธยมพังก์หัวขบถหรือคนหนุ่มบุคลิกเนิร์ด ตรงกันข้าม เขาคือชายหนุ่มผู้มีความฉลาดปราดเปรื่อง จนได้รับเหรียญรางวัลในการแข่งขันโอลิมปิกวิชาการ แต่ขณะเดียวกัน เขาก็พูดไม่เยอะ เป็นคนดื้อเงียบ และมีบุคลิกซับซ้อน

“อานนเป็นนักเรียนตัวอย่าง” ยังพยายามสะท้อนภาพของเหล่าคนรุ่นใหม่ที่ลุกฮือขึ้นก่อกบฏ เพราะพวกเขาไม่เชื่อฟังและไม่ยอมปฏิบัติตามกฎกติกาที่เขียนขึ้นโดยผู้ใหญ่ ซึ่งได้รับแรงบันดาลใจจากประสบการณ์จริงของกลุ่ม “นักเรียนเลว”

ภาพยนตร์ขนาดยาวลำดับแรกของ “สรยศ ประภาพันธ์” ถือเป็นการส่งสารที่แข็งกร้าวและหนักแน่น กระทั่งมีความโดดเด่นออกมาจากหนังไทยร่วมสมัยจำนวนมาก •

 

ภาพประกอบและข้อมูลจาก

เพจเฟซบุ๊ก Arnold Is A Model Student

https://www.locarnofestival.ch/de/LFF/program/archive/film.html?fid=1294416&l=de&eid=75

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022