การ์ตูนที่รัก

นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

 

หนังสือภาพบันทึกของแอนน์ แฟร้งค์ (2)

 

หนึ่งปีผ่านไป

รูปเต็มสองหน้าที่น่าสนใจคือหน้า 90-91 เป็นรูปวาดอาหารเย็นของคน 8 คนในที่ซ่อนลับ บ้านแอนน์ 4 คน บ้านวานดาน 3 คน และหมอฟันคุณดุสเซิ่ล ในหนังสือบันทึกลับของแอนน์ แฟร้งค์ ฉบับสมบูรณ์จะเป็นคำบรรยายอาหารเย็นวันที่ 9 สิงหาคม ปี 1943 แต่เพื่อมิให้ผิดกติกาเราจะพิจารณาเฉพาะรูปวาดนี้ตามบริบทของหนังสือภาพบันทึก

นั่งหัวโต๊ะย่อมเป็นคุณอ๊อตโต้พ่อของแอนน์ที่สุภาพเรียบร้อยและให้โอกาสผู้อื่นตักก่อนกินก่อนเสมอ จานของเขายังว่าง และหากกวาดตามองจะพบว่าจานของมาร์กอทและแอนน์ก็ว่างด้วย ข้างๆ คุณพ่อย่อมเป็นคุณแม่ผู้เรียบร้อย

ดูจากสีเสื้อ ทรงผม และจะงอยปากแบบพ่อย่อมรู้ได้ไม่ยากว่าคนไหนเป็นแอนน์

เธอรำพึงว่า “อาหารเป็นสิ่งที่สลักสำคัญเกินไป” นี่คือเธอ แอนน์ แฟร้งค์

ฝั่งตรงข้ามแม่ มาร์กอท และแอนน์ย่อมเป็นบ้านวานดาน นายวานดานเป็นหมีผู้สวาปามไม่ยั้ง คุณนายวานดานเป็นกระต่ายผู้วางมาด ข้างๆ ย่อมเป็นแมวปีเตอร์ผู้กินไม่หยุดเช่นเดียวกัน ตรงข้ามกับคุณพ่ออ๊อตโต้เป็นหมาป่าคุณดุสเซิ่ลผู้ตระหนี่ในหลายๆ เรื่อง เขาแอบกักตุนเสบียงเอาไว้เสมอ

เขาคนนี้แหละเป็นเพื่อนร่วมห้องของแอนน์

ความอึดอัดในที่คับแคบเป็นตัวละครสำคัญของหนังสือเล่มนี้ แม้จะเขียนเป็นภาพการ์ตูนแล้วแต่วิธีการเล่าเรื่อง วางโครงเรื่อง และวิธีวางกรอบยังคงรักษาบรรยากาศความอึดอัดไว้ได้ไม่เสื่อมคลาย แม่ที่เข้มงวด พี่สาวที่เพอร์เฟ็กต์ เพื่อนบ้านที่เห็นแก่ตัวและเจ้ากี้เจ้าการ สงครามข้างนอกที่บีบคั้น ความอดอยากที่คืบคลานอัมสเตอร์ดัม เสบียงที่ร่อยหรอ เงินทองที่ขาดแคลน ผู้ช่วยเหลือล้มป่วยทีละคน ซ้ำร้ายมีนักย่องเบาเข้ามาในสำนักงานข้างล่างตอนกลางดึกคืนหนึ่ง

แอนน์ฝ่าการปิดล้อมเหล่านี้ด้วยการอ่านและการเขียน เธออ่านหลายอย่างแต่ที่ชอบมากเป็นพิเศษคือหนังสือดารา รูปวาดใบหน้าแอนน์พร้อมทรงผมดาราดังเวลานั้น 6 คนเป็นอีกตัวอย่างหนึ่งของการดัดแปลงเป็นกราฟิกโนเวลที่ยอดเยี่ยม เบ็ตตี้ เดวิส โจน ฟอนเทน แคทเธอรีน เฮปเบิร์น อิงกริด เบอร์กมัน หากไม่มีการอ่าน เธอคงบ้าไปก่อนแล้ว

แต่ที่ดียิ่งกว่าคือการเขียน

เป็นเวลาปีครึ่งที่เธอกับแม่มีปากเสียงกันบ่อยครั้งและเธอบันทึกเรื่องแม่อย่างร้ายกาจเกินเลยเอาไว้หลายครั้ง

จนกระทั่งวันที่ 2 มกราคม ปี 1944 ที่เธออ่านบันทึกเก่าๆ แล้วตกใจในสิ่งที่ตนเองเขียน เธอเคยรู้สึกกับแม่มากขนาดนี้เชียวหรือ จะว่าเธอบาปหรือนิสัยไม่ดีก็ใช่

แต่เชื่อเถิดว่าถ้าเธอไม่เขียนเธอเป็นได้แตกหักกับแม่แบบประสานไม่ได้อีกเลยไปนานแล้ว

ขึ้นปีใหม่ปี 1944 วันนี้เธอเป็นสาวจริงๆ เสียที ความคิดและอารมณ์เตลิดเปิดเปิงต่อไปตามอายุเหมือนเด็กหนุ่มสาวทั่วไป เธอสนใจเรื่องเพศและฝัน

ปีเตอร์ผู้เงียบขรึมก็เช่นกัน ความใส่ใจพ่อแม่ที่น่ารำคาญลดลงเพราะความสนใจมุ่งไปทิศอื่นแทน นี่คือปฏิกิริยาปกติที่พ่อแม่หลายบ้านไม่ทันได้คิด เมื่อพวกเขาเป็นวัยรุ่นพวกเขาสนใจเราน้อยลงเพราะเขามีคนอื่นที่น่าสนใจมากกว่าแล้ว

จำได้ว่าครั้งที่อ่านบันทึกลับฉบับสมบูรณ์รู้สึกตกใจที่แอนน์เขียนบรรยายเรื่องอวัยวะเพศอย่างละเอียดเอาไว้หน้าหนึ่ง เมื่อมาอ่านหนังสือภาพบันทึกไม่นึกว่าหน้านั้นทั้งหน้ายังถูกยกมาให้อ่านกันอีกรอบโดยใช้รูปภาพประกอบที่น่าสนใจอีกด้วย นั่นคือหน้า 130-131 เปิดดูเถิด ช่างเขียนสัญลักษณ์ต่างๆ เอาไว้ได้อย่างแนบเนียนโดยแท้ ไม่ว่าจะเป็นช่องคลอดหรือซอกหลืบ

แอนน์ขึ้นไปนั่งเล่นบนห้องใต้หลังคาบ่อยครั้ง ปีเตอร์ก็ตามขึ้นไปด้วยเช่นกัน สองหนุ่มสาวหมาดๆ ขลุกกันข้างบนอยู่เรื่อยๆ คนเป็นพ่อแม่จะจินตนาการอะไรได้บ้าง

แอนน์ตัดสินใจปรึกษาพ่อในวันหนึ่งแล้วก็เป็นไปตามคาด พ่อมีคำสั่งสอนและข้อห้ามตามมาเป็นพรวน จะว่าไปก็ดีๆ ทั้งนั้น อย่าขึ้นไปหาเขาบ่อยนัก อย่าไปยุเขาเกินกว่าที่หนูจะช่วยเขาได้ การเริ่มต้นก่อนเป็นบทบาทของผู้ชายและผู้หญิงจะเป็นคนหยุดเมื่อถึงเวลา ฯลฯ

แอนน์ผิดหวังในตัวพ่อ – จนได้

 

ตํารวจมาถึงตรงหน้าที่ซ่อนลับในคืนหนึ่ง ตำรวจอยู่ด้านนอกของตู้ คนแปดคนอยู่ด้านใน นี่เป็นสภาพที่น่าสะพรึงกลัวและทุกคนตายได้ในคืนนั้น รูปวาดแปดรูปถัดไปแสดงถึงการตายของแต่ละคนได้ดีเท่าๆ กับแสดงถึงนิสัยใจคอของแต่ละคนอีกด้วย

บทความนี้ขอจบลงด้วยภาพเต็มหน้าของเธอในความคิดของเธอที่หน้า 145 สง่างาม ในที่สุดเธอจะได้เป็นนักเขียนที่มีชื่อเสียง เธอจะไม่ยอมเป็นผู้หญิงธรรมดา นี่คือภาพที่คนทุกคนควรมีในใจไว้บ้าง เราจะเป็นอะไรคือไฟนำทาง ส่วนเพราะอะไรจะเป็นเครื่องมือพาคนเราผ่านความยากลำบาก

แม้ว่าในท้ายที่สุดจะไม่ผ่านก็ตาม

ใช่หรือ วันนี้เธอมิใช่นักเขียนที่มีชื่อเสียงหรอกหรือ •