เชื้อไวรัสกำลังเปลี่ยนระเบียบโลก โดย อภิชาติ ตั้งขจรศักดิ์ นายกสมาคมการค้าส่งเสริมวิสาหกิจอาเซียน

​เชื้อไวรัสโควิด-19 ยังไม่ได้ไปไกล เชื้อไวรัสฝีดาษลิงเข้ามาอีกแล้ว ถึงแม้ว่าเชื้อเชื้อไวรัส ฝีดาษลิงไม่ใช่เชื้อไวรัสที่ทำให้ผู้ติดมีอาการหนัก แต่ยังมีความเสี่ยงสามารถทำให้ถึงแก่เสียชีวิตได้เช่นกัน หลายประเทศจึงเร่งออกนโยบายป้องกันเชื้อเชื้อไวรัสฝีดาษลิงอย่างเข้มงวด รวมถึงกำลังดำเนินการป้องกันเชื้อไวรัสฝีดาษลิงเข้าสู่ประเทศของตัวเอง ผ่านทางท่าเรือและท่าอากาศยาน ซึ่งหมายความว่าการเชื่อมโยงระหว่างประเทศ รวมถึงโลจิสติกส์และการขนส่งยิ่งยากลำบากกว่าเดิม

​เชื้อไวรัส ฝีดาษลิงระบาดที่สหรัฐฯครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2546 การระบาดของโรคนี้ในคนที่ติดเชื้อจากแพรรีด็อก ในสหรัฐอเมริกา เชื้อไวรัสฝีดาษลิงเป็นเชื้อไวรัสสายพันธุ์ที่ใกล้เคียงกับเชื้อไวรัสที่ทำให้เกิดโรคฝีดาษในคนและฝีดาษวัว เชื้อไวรัสโรคฝีฝีดาษมีต้นกำเนิดในไนจีเรีย โดยที่ห้องปฏิบัติการชีวภาพของสหรัฐฯ อย่างน้อยสี่แห่งดำเนินการอยู่ที่ประเทศไนจีเรีย องค์การอนามัยโลก (WHO) ระบุว่าเชื้อไวรัสฝีดาษลิงแพร่เชื้อจากคนสู่คนผ่านการสัมผัสใกล้ชิดทางรอยโรค ของเหลวในร่างกาย ละอองฝอยทางเดินหายใจ และวัตถุสิ่งของที่ปนเปื้อนอย่างเครื่องนอน และองค์การอนามัยโลกยังเปิดเผยเป้าหมายควบคุมการแพร่ระบาดของโรคฝีดาษลิงด้วยการยับยั้งการแพร่เชื้อจากคนสู่คนให้ได้มากที่สุด พร้อมเตือนว่าโรคดังกล่าวอาจแพร่ระบาดสูงในยุโรปและพื้นที่อื่น

ในช่วงฤดูร้อนนี้​หลายประเทศออกมาตรการที่เข้มงวดเพื่อป้องการการระบาดของเชื้อไวรัส ฝีดาษลิง เช่น ตรวจวัดอุณหภูมิร่างกาย ตรวจสุขภาพผู้เดินทางขาเข้า มีผู้เชี่ยวชาญคอยประเมินความเสี่ยง และออกการแจ้งเตือนเกี่ยวกับไวรัสฝีดาษลิง ด่านศุลกากรยังเข้มงวดกับการกักกันสินค้านำเข้าและสัตว์จำพวกฟันแทะ ห้องปฏิบัติการต่างๆ ยกระดับการจัดการความปลอดภัยทางชีวภาพ เตรียมพร้อมทดสอบเชื้อไวรัส องค์การเภสัชกรรมของไทย มีความสามารถในการเก็บวัคซีนเชื้อเป็นป้องกันฝีดาษคนหรือไข้ทรพิษ ชนิดผงแห้งหรือแช่แข็งจำนวน 10,000 โดส ต่อเนื่องกันมา 40 ปี สรุปได้ว่า เชื้อไวรัสฝีดาษลิงอาจทำให้การเปิดประเทศของหลายประเทศช้ากว่าอย่างที่คิด ซึ่งทำให้การค้าการลงของระหว่างประเทศเผชิญความกดดันมากขึ้น และโลกต้องเผชิญแรงกดดันกับปัญหาเงินเฟ้อ เหตุผลที่สหรัฐฯ ได้จัดตั้งห้องปฏิบัติการทางชีววิทยาจำนวนมากขึ้นนอกพรมแดนก็คือลดความเสี่ยงของตัวเอง แต่การกระทำเหล่านี้ทำให้ประเทศที่มีห้องปฏิบัติการทางชีววิทยาได้รับความเสี่ยงมากขึ้น

​เชื้อไวรัสเหล่านี้มาจากไหน ทำไมปรากฏตัวในช่วงเวลานี้ เป็นคำถามที่ไม่น่าจะมีคำตอบในช่วงเวลานี้ แต่ปรากฏการณ์หลายอย่างอาจทำให้เรามองเห็นข้อเท็จจริงบางอย่าง อย่างเช่นบรรดาเครือข่ายห้องปฏิบัติการวิจัยทางการแพทย์ของกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ทั่วโลก(AFRIMS) ซึ่งภารกิจหลักคือศึกษาวิจัยมาลาเรียดื้อยา ท้องร่วงและโรคบิด โรคไข้เลือดออก เอชไอวี ไข้หวัดใหญ่ ไข้สมองอักเสบ โรคฉี่หนู โรคเมอร์ส ไข้รากสาดใหญ่ รวมไปถึงโรคติดเชื้ออุบัติใหม่ต่าง ๆ โรคประจำถิ่นหลายโรคทั่วทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

​และที่น่าสนใจคือเมื่อวันที่ 18 ตุลาคม 2019 กลุ่มนักธุรกิจ ข้าราชการ และผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจาก CDC ของสหรัฐฯ และจากสหประชาชาติ รวม 15 คนมารวมตัวกันที่นิวยอร์ค เพื่อร่างแผนรับมือกรณีสมมุติว่าได้เกิดโรคระบาดขนาดใหญ่ ที่เกิดจากเชื้อไวรัสโควิด-19 โดยเรียกชื่อแบบอบรมนี้ว่า EVENT 201 นี่นับเป็นแบบฝึกหัดอบรม ที่บังเอิญไปคล้ายคลึงกับสถานการณ์เชื้อไวรัสโควิด-19เกิดขึ้นจริงในปัจจุบันอย่างน่าตกใจ

​ระเบียบโลกที่มั่นคงเป็นสิ่งที่รักษายาก แต่เป็นสิ่งที่ทำร้ายง่าย เชื้อไวรัสได้เปลี่ยนเกมส์ของโลกาภิวัตน์ และระเบียบโลกการเชื่อมโยงระหว่างประเทศ ลัทธิพหุภาคีนิยถูกท้ายทายด้วยลัทธิฝ่ายเดียว การค้าเสรีถูกท้ายทายด้วยกำแพงภาษี การขนส่งโลจิสติกส์ถูกท้าทายด้วยนโยบายการป้องการโรคติดต่อของแต่ละประเทศที่ไม่เท่ากัน

​ในเวลาเดียวการ การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของระเบียบโลกกำลังมาถึง การถ่วงดุลอำนาจระหว่างประเทศที่กำลังพัฒนากับประเทศที่พัฒนาแล้ว กำลังเกิดความเปลี่ยนแปลงอย่างลึกซึ้ง ขณะเดียวกัน สถานการณ์โลกยังมีความไม่แน่นอนสูง ปัญหาขาดเสถียรภาพที่เด่นชัด เรื่องเชื้อไวรัสไม่เพียงเกี่ยวข้องกับทางด้านการแพทย์ แต่ยังเป็นเรื่องความมั่นคงของประเทศ ไม่ว่าประเทศใดก็ต้องเผชิญหน้าและรับมือกับไวรัสสายพันธุ์ใหม่

อย่างไรก็ตามห้องปฏิบัติการทางชีววิทยาที่ประเทศมหาอำนาจสร้างในต่างประเทศเพื่อศึกษาวิจัยเชื้อไวรัสเป้นสิ่งที่อันตราย ซึ่งเชื้อไวรัสบางชนิดเป็นสิ่งที่อันตรายต่อวงว้างและเป็นตัวที่หยุดแพร่กระจายในโลกไปนานแล้ว แม้ว่าการศึกษาไวรัสเองจะเป็นการทดลองทางวิทยาศาสตร์ก็จริง แต่ไม่ว่าการแทรกแซงจากทางการเมืองหรือความประมาทของมนุษย์ที่เราคาดไม่ถึงจะทำให้ประเทศที่มีห้องปฏิบัติเหล่านี้รับความเสียหาย

​เชื้อไวรัสกำลังเปลี่ยนระเบียบโลกและยากที่จะทำนาย ไม่ว่าเราชอบหรือไม่ เราควรเริ่มเตรียมรับมือเพื่อความอยู่รอดไปด้วยกัน