หลังเลนส์ในดงลึก

ปริญญากร วรวรรณ

 

‘เปลี่ยน’

 

ผมกับโธมัส ผู้ชายชาวเดนมาร์ก เรามีอาชีพเดียวกัน เช่นเดียวกับสตีฟ ผู้ชายชาวอเมริกัน โธมัสอายุน้อยกว่าผมร่วม 10 ปี ส่วนสตีฟ เราอยู่ในวัยเดียวกัน ผมไม่รู้ว่าโธมัสกับสตีฟรู้จักกันไหม เพราะเขาพบกับผมคนละป่า ในช่วงเวลาห่างกันเป็นปี

โธมัสมีสำนักงานอยู่ที่นิวยอร์ก รับงานถ่ายภาพ เดินทางทั่วโลก ก่อนมาเมืองไทย เขาเพิ่งกลับจากแอฟริกา สตีฟทำงานให้นิตยสารซึ่งเผยแพร่ทั่วโลก เชี่ยวชาญการใช้กล้องดักถ่ายภาพสัตว์ป่า

เรามีโอกาสได้ทำงานร่วมกัน แม้คนละป่า คนละช่วงเวลา แต่ทั้งสองคนมีสิ่งที่ทำเหมือนกันคือ แนะผมอย่างจริงจังว่า กล้องที่ผมใช้อยู่ในตอนนั้น ถึงเวลาต้องเปลี่ยนแล้ว ผมต้องปรับตัว ยอมรับว่า เครื่องมือที่ผมใช้อยู่นั้นไม่เหมาะสมกับงานที่พวกเราทำอยู่แล้ว

พูดได้ว่า สตีฟจริงจังถึงขั้นตั้งโต๊ะสอนผมให้คุ้นเคยกับกล้องที่เขาใช้

โธมัสทำให้เห็นข้อดีมากมาย รวมทั้งเทคโนโลยีต่างๆ อันเจริญรุดหน้าของกล้องดิจิตอล

ผมรับฟัง ขอบคุณ และบอกเหตุผลที่ทำไมผมยังใช้เครื่องมือเดิมๆ เช่นเดียวกับครั้งเริ่มต้น

 

“ทําไมล่ะ” ในแคมป์หลังกินข้าว ตอนนั่งข้างกองไฟ โธมัสถาม

“ไม่ใช่ไม่รับรู้ ว่าเขาไปถึงไหนๆ หรือพยายามแข็งขืนหรอกครับ เหตุผลสั้นๆ ง่ายๆ คือ อุปกรณ์ที่ใช้ ดีและเหมาะกับผมแล้ว” ผมเห็นสีหน้าโธมัสที่ฟังอย่างเข้าใจ

“และอีกอย่าง ผมว่า ไม่ว่าจะเดินไปยังจุดหมายใด มันไม่ควรมีเส้นเส้นทางเดียว อีกทั้งถ้าวิ่งตามโลกที่หมุนไปเร็ว จะเหนื่อยเกินไป”

นั่นเป็นคำตอบในช่วงเวลานั้น

 

ผมช่วยโธมัสพบกับป่าบนภูเขา นกเงือก และคนที่อาศัยรอบๆ ทิวเขาบูโดนานร่วมครึ่งเดือน เราทำงานตั้งแต่เช้ามืดจนพลบค่ำ เวลาขนาดนั้น สร้างความสนิทสนมได้ไม่น้อย

โธมัสอารมณ์ดี ชอบแหย่มัสบูด ขณะมัสบูดก็หัวเราะขำเมื่อเห็นโธมัสเดินตากฝน ทากชูตัวสลอน เขาไม่คุ้นเคยกับตัวดูดเลือด ไม่กล้าจับออกจากขา อูมาต้องมาช่วย

“เก่งกันนักใช่ไหม เสร็จงานแล้วไปกรุงเทพฯ กัน” โธมัสหัวเราะ บอกให้ผมช่วยถ่ายทอดคำ

เขารู้ดีว่า ถ้าเข้าเมือง ความเก่งกล้าเชี่ยวชาญของมัสบูดจะหมดสิ้น เงอะงะไม่กล้าข้ามถนน

 

อุปกรณ์ที่โธมัสเตรียมมามาก เขาใช้กล้องสามตัวตอนค่ำๆ หลังเฝ้าถ่ายนกชนหินอยู่ในบังไพรตั้งแต่เช้า กลับถึงแคมป์ โธมัสตรวจสอบงานกับโน้ตบุ๊ก

“เป็นไปได้ไหมว่า เราย้ายมุมสักนิด” เขาหารือ ผมส่ายหน้า นกชนหินค่อนข้างขี้ระแวง การทำงานจำเป็นต้องระมัดระวังสูงสุด

ภาพจากกล้อง ทำงานได้ผลรวดเร็วและเห็นข้อผิดพลาด

“เห็นไหมว่าดีอย่างไร” โธมัสชี้ให้ผมดู

ทุกวันเราเฝ้าดูนกชนหิน นกเงือกหัวแรด และนกเงือกหัวหงอก

โธมัสชักชวนให้ผมถ่าย เพราะเห็นท่าทางสวยงามของนก

“เชิญตามสบายครับ ผมอยู่ที่นี่ ถ่ายเมื่อไหร่ก็ได้”

ตอนค่ำ โธมัสจะทำความสะอาดกล้อง บรรยายสรรพคุณ ให้ผมลองถ่าย ผมทึ่งในความเก่งของกล้อง แม้ในสภาพแสงน้อยๆ ก็ยังทำงานได้

วันสุดท้ายก่อนกลับ เราค้างแรมในหมู่บ้าน ช่วงเย็นสภาพแสงงดงาม ผมขอถ่ายรูป โธมัสเปิดเป้หยิบกล้องขึ้นมา

โธมัสมองกล้อง “หน้าตรง ไม่สวมหมวกนะ” เขายิ้ม

“ขอโทษนะครับ ดูรูปตอนนี้ไม่ได้ ต้องรออีกนาน” ผมพูด

“ไม่เป็นไรครับ ช่างภาพ” น้ำเสียงโธมัสไม่เจือสำเนียงล้อเล่น

ผมพยักหน้ารับ เข้าใจที่เขาพูด กล้องฟิล์มตัวเก่าๆ ทำให้เขาเรียกผมอย่างนั้น

 

ฤดูแล้งในป่าดิบบนทิวเขาบูโด การปรับตัวของต้นไม้ไม่เห็นเป็นภาพอันชัดเจนนัก ต่างกับพืชพันธุ์ในป่าเต็งรัง

การปรับตัวลดการใช้น้ำของต้นไม้เป็นไปอย่างพร้อมเพรียง เริ่มจากเปลี่ยนสีใบ ทิ้งใบร่วงหล่น เหลือกิ่งก้านโกร๋นๆ และแตกใบอ่อน ตั้งแต่เริ่มทำงาน ผมอยู่กับสภาพป่าเช่นนี้ มองเห็นการปรับตัวของต้นไม้ รวมทั้งเหล่าสัตว์ป่าที่ปรับตัวไปตามความเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล

ป่าบอกและสอนให้ผมเห็นตั้งแต่เริ่มทำงานแล้วว่า การปรับตัวเพื่อรับและอยู่กับความเปลี่ยนแปลงนั้นจำเป็น ไม่ใช่เรื่องแปลก เป็นเรื่องธรรมดา ซึ่งชีวิตต้องเผชิญและยอมรับ

สิ่งที่ผมถือ ยึดมั่นว่า นี่เหมาะสมแล้ว แท้จริงมันเป็นเพียงเครื่องมือ

ปรับเพียงเครื่องมือ ไม่ “เปลี่ยน” เส้นทางเดิน

 

ผมติดต่อกับสตีฟบ้าง นานๆ เราส่งข้อความถึงกัน ถามความเป็นไป วันที่ผมบอกเขาว่า ผมเปลี่ยนเครื่องมือแล้ว เป็นกล้องรุ่นล่าสุด เขาส่งสัญลักษณ์หัวเราะมา

ส่วนโธมัสไม่นานนี้เขาส่ง mail มา ใจความว่า

“ผมกำลังทำงานอยู่อิรัก ช่วงกลางๆ ปีถ้าเดินทางได้ ผมจะมาเมืองไทย เราจะได้เข้าป่าถ่ายรูปกันอีก คราวนี้ผมจะเอากล้องฟิล์มตัวเก่ามา”

ผมไม่ได้บอกเขาว่าผมเปลี่ยนเครื่องมือนานแล้ว

แต่เมื่อพบกัน เขาจะเห็น และผมจะเรียกเขาว่า ช่างภาพ

ทั้งสตีฟ โธมัส และผม เราต่างคล้ายอยู่บนขบวนรถที่มุ่งไปจุดหมายเดียวกัน ที่นอกจากจะไม่มีคนขับแล้ว เรารู้ดีเสมอว่า ต้องหาสถานีที่จะขึ้นรถขบวนนี้ให้พบ

หาให้พบด้วยตัวเราเอง