‘บันเทิง’

 

ถึงวันนี้ หน่วยพิทักษ์ป่าของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าส่วนใหญ่จะไม่ได้เป็นสถานที่ลี้ลับยากต่อการเข้าถึงสักเท่าไหร่แล้ว

หลายๆ แห่งมีคนเข้าไปเยี่ยมเยือนเสมอๆ

และคนที่เข้ามาถึง จะพบว่าหน่วยพิทักษ์ป่าหลายหน่วย ซึ่งแม้ว่าจะเดินทางยากลำบาก แต่คล้ายจะไม่ได้อยู่ “หลังเขา” แบบในวันวาน โดยเฉพาะเรื่องการสื่อสารกับโลกภายนอก จานดาวเทียมรับสัญญาณทีวี พลังงานไฟฟ้าโซลาร์เซลล์ คือมาตรฐาน บางแห่งมีสัณญาณอินเตอร์เน็ต

ในยุคที่ผมทำงานแรกๆ เมื่ออยู่ในป่า นั่นหมายถึงการ “หายหัว” ไปนาน ไม่มีการติดต่อ เรามักพูดกันเล่นๆ ว่า จะติดต่อใครก็ต้องฝากข้อความไว้บนดวงจันทร์

ในวันนี้ การติดต่อสะดวกสบาย แม้จะไม่ได้อยู่ในหน่วยพิทักษ์ป่าก็เถอะ ตามสันเขา หรือบางที่ก็มีสัญญาณโทรศัพท์

 

ในป่าทุ่งใหญ่ ซึ่งขึ้นชื่อว่ากันดาร แต่หลายหน่วยพิทักษ์ป่าอยู่ในขั้นอันเรียกได้ว่าเจริญแล้ว

อย่างเช่น หน่วยพิทักษ์ป่ามหาราช ป่าทุ่งใหญ่ด้านตะวันตก

ชื่อเดิมของที่นี่คือ “ซ่งไท้” ตามชื่อลำห้วยที่ไหลผ่านหน้าหน่วย

เทียบกับหน่วยอื่นๆ ตามมาตรฐานทั่วไป ที่นี่ค่อนข้างเจริญ

มีอาคารสำนักงาน บ้านพัก อู่ซ่อมรถ ที่เครื่องมือครบ เครื่องเชื่อม เครื่องปั๊มลม ไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ ระบบประปาภูเขา จานดาวเทียมรับสัญญาณโทรทัศน์ และอินเตอร์เน็ต

อยู่ที่หน่วยนี้ คนนอกจากจะไม่ตกข่าวสารบ้านเมืองแล้ว เกือบทุกคนยังเป็นแฟนเหนียวแน่นละครก่อนและหลังข่าว

ใครเดินเข้าไปในครัวใหญ่ที่ใช้เป็นที่กินข้าวด้วย ไม่ค่อยแปลกใจนักถ้าเห็นลุงนมเจ้าหน้าที่วัยใกล้เกษียณ นอนบนเปลหน้าจอทีวี เช็ดน้ำตาป้อยๆ

“สงสารนางเอกน่ะ ถูกเขาแกล้งสารพัด” บ่ายวันหนึ่งแกบอกก่อนผมจะถาม

นางเอกหน้าสวย แต่งหน้าเต็มพิกัด แม้เวลาตื่นนอน ทำให้ผู้ชายในป่าร้องไห้บ่อยๆ

 

ทุ่งใหญ่ได้รับการประกาศให้เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าในปี พ.ศ.2517 ด้วยเหตุผลหลักๆ คือเป็นจุดรวมพรรณพืช 3 เขต

คือ พรรณพืชที่กระจายจากทิศเหนือสู่ทิศใต้

กระจายพันธุ์จากทิศตะวันออกสู่ตะวันตก

กระจายพันธุ์จากทิศใต้สู่ทิศเหนือ

อยู่ในตำแหน่งที่เป็นรอยต่อของทิวเขาถนนธงชัยตอนล่าง กับทิวเขาตะนาวศรีตอนบน

ป่าทุ่งใหญ่มีป่าทุกสภาพ ครบทุกชนิด อีกทั้งยังเป็นจุดรวมของพันธุ์สัตว์ป่า 3 เขต สัตว์ภูมิศาสตร์

คือสัตว์จากภาคเหนือ ภาคตะวันออก และภาคใต้

 

ในยุคแรก หน่วยซ่งไท้เป็นที่ตั้งสำนักงานเขต แต่ภายหลังได้ย้ายสำนักงานออกไปอยู่ด้านนอก ด้วยเหตุผลการเดินทางเข้า-ออก หรือการไปติดต่อราชการที่ยากลำบากในฤดูฝน

นี่จึงเป็นเหตุผลว่า ทำไมหน่วยนี้จึงมีสภาพเจริญ

หน่วยซ่งไท้เปลี่ยนชื่อเป็นหน่วยมหาราช แต่หัวหน้าหน่วยยังคงใช้นามเรียกขานว่า “ซ่งไท้ 1”

ที่นี่อยู่ห่างจากทินวยอันเป็นสำนักงานเขต 30 กิโลเมตร

โดยปกติในช่วงแล้งๆ ใช้เวลาเดินทางราว 4-5 ชั่วโมง

แต่เป็นอีกเรื่องในฤดูฝน อาจเป็น 1 หรือ 2 วัน หรือมากกว่านี้ด้วยซ้ำ

หลายเนิน หลายหล่ม ที่ต้องผ่าน กว่าจะถึงนี่ ไม่ว่าจะคุ้นเคย ผ่านมานับครั้งไม่ถ้วน

ไม่ได้ทำให้การเดินทางง่ายเลย

 

จากที่นี่ เดินทางไปหน่วยเซซาโว่ แม่กะสะ จะแก เดอลู่ และช่วงฤดูแล้ง ไปต่อถึงหน่วยลังกา ทิไล่ป้า เกาะสะเดิ่ง ออกไปถึงหน่วยสะเน่พ่อง ด้านอำเภอสังขละบุรีได้

ฤดูฝน เส้นทางนี้ปิด นอกจากต้องข้ามห้วยโลคี่ไป-มาไม่ต่ำกว่า 20 ครั้ง ฤดูฝนระดับน้ำจะขึ้นสูง รถแล่นไปตามลำห้วยเหมือนช่วงแล้งๆ ไม่ได้ และด้านนั้น เส้นทางยังไต่ขึ้น-ลงสันเขาชันๆ ลื่นๆ มีรถลื่นตกเขา มีผู้บาดเจ็บและเสียชีวิตหลายครั้ง

คนในหมู่บ้านมีวิธีเดียวในการออกไปโลกภายนอก คือเดินเท้า

“ไม่มีปัญหาหรอกครับ ชินแล้ว พวกผมเดินตั้งแต่เด็ก” บุญชู บ้านอยู่ทิไล่ป้าบอก

 

หน่วยมหาราชเป็นคล้ายจุดพักเอาแรงก่อนไปต่อ ซ่อมรถ พักคน เตรียมตัวเตรียมใจกับเส้นทางช่วงต่อไปข้างหน้า

หน่วยนี้ตั้งมาตั้งแต่ยุคแรก มีผลไม้หลายอย่าง มะม่วง ฝรั่ง ขนุน รวมทั้งพืชสวนครัว

ที่นี่หากเทียบกับหน่วยอื่น สภาพอากาศค่อนข้างร้อน อาจเพราะที่ตั้งอยู่ในบริเวณหุบ มีแนวเขาขนาบ

และคงเพราะอยู่ในแนวหุบเขา ทำให้รอบๆ หน่วยมีโป่ง แหล่งอาหารเสริมของสัตว์ป่าหลายแห่ง

มีสัตว์กินพืชมาก จึงเป็นอาณาเขตอันสมบูรณ์ของผู้ล่าอย่างเสือโคร่ง ระหว่างเสือกับคน จึงพบกันบ่อย

“มันมายืนจ้องหน้าผมเลยครับ ผมผิดอะไรเหรอครับ” เช้าวันหนึ่ง วีรศักดิ์วิ่งหน้าตื่นมาบอกลุงนมกับผม

เสือโคร่งตัวหนึ่งเดินมาหลังห้องพัก ยืนมองวีรศักดิ์ เขาคิดว่าคงทำอะไรผิด เสือเลยมายืนมองอย่างนั้น

“น่าจะเพราะว่าเอ็งมีเหล้ากิน แต่ไม่เอามาแบ่งข้าแหละ” ลุงนมวิเคราะห์

วีรศักดิ์ค้อน

 

ในช่วงฤดูฝน ผมติดอยู่ที่นี่หลายวันบ่อยๆ ห้วยดงวี่ ที่อยู่ห่างไป 12 กิโลเมตร มีระดับน้ำสูงเกินกว่าจะข้ามได้ ห้วยซ่งไท้ หน้าหน่วยก็สูงเช่นกัน ข้ามกลับออกไปไม่ได้

โป่งรอบๆ หน่วยเงียบ ในป่าไผ่ หน่อไม้มีมาก ฝูงกระทิงเพลินอยู่กับหน่อไม้

ทุกเช้า ฟ้ายังไม่สว่าง ชะนีส่งเสียงปลุก ต้นไทรหน้าหน่วยออกลูกสุก ชะนีพ่อ-แม่-ลูกมาตั้งแต่เช้ามืด

โป่งเทียมที่เอาเกลือโรยไว้ใกล้บ้านพัก มีเก้งสองตัวยึดเป็นอาณาเขต กลางคืนเม่น 3-4 ตัวเดินผ่านใต้ถุน ชะมดแผงหางปล้องวนเวียนหาของกิน บ่างส่งเสียงโหยหวน

เช้าๆ ผมเดินไปถ่ายรูปชะนีบ้าง หน่วยเงียบเหงา เจ้าหน้าที่ส่วนใหญ่ออกลาดตระเวน งานพวกเขาไม่มีวันหยุด หรือวันสบายๆ

 

อยู่ในป่า ช่วงฝนตกหนัก กองไฟมอดดับ ละอองฝนเปียกชื้น ระดับน้ำในลำห้วยสูงไหลเชี่ยว ข้ามไปอีกฝั่งไม่ง่าย

แต่นี่ไม่ใช่อุปสรรค หรือจะท้อถอยอะไร มันเป็นสิ่งที่มากับงาน

เรารู้ดีว่า เมื่อกลับถึงหน่วยที่เจริญ

จะได้ดูละคร นางเอกสวยงาม พระเอกร่ำรวย สาวๆ รุมแย่ง

แค่นี้ก็เป็นความ “บันเทิง” อันทำให้คนในป่าหายเหนื่อยแล้ว