หนังสือเรียนสำหรับเด็ก เล่มใหม่ (๑๙)

๑บทความนี้ขอเขียนไว้อาลัยกิมย้ง เขาเสียชีวิตในวันที่อายุ ๙๔ ปี

๒ ฉันขอเปรียบเทียบเขากับยาขอบ แม้ยาขอบจะมีขอบเขตเล็กกว่ามาก แต่สำหรับฉัน เขาสองคนนี้มีอะไรคล้ายคลึงกัน คือเป็นนักเขียนที่สร้างเรื่องราวได้สนุกสนานยิ่งนัก อ่านแล้วเกิดมิติใหม่ในการมองโลก นี้คือแก่นของวรรณกรรม การสร้างเรื่องไม่จริงขึ้นมา ให้ดำรงอยู่เสมอเหมือนเรื่องจริง

๓ ฉันอ่านมังกรหยก และผู้ชนะสิบทิศ ด้วยความหลงใหล และทึ่ง

๔น่าประหลาด ในวงนักวิจารณ์ พวกเขาไม่ได้ให้ค่ามังกรหยกเป็นอันดับหนึ่ง พวกเขามองข้ามอะไรไปบางอย่างหรือเปล่า นั่นคือบุคลิกตัวละคร ในเรื่องมังกรหยกภาคหนึ่งและสอง ซึ่งฉันถือว่าเป็นเรื่องเดียวกันได้ ในขณะที่มังกรหยกภาคสามและสี่นั้น กลับไม่ใช่ทีเดียว แม้จะมีการอ้างอิงถึงภาคหนึ่งและสองนิดหน่อย แต่ถือว่ามีความแตกต่าง ตัวละครของมังกรหยกนั้นมีความโดดเด่นอย่างเหลือเกิน เรียกว่าไม่น่าเชื่อ ดีเกือบทุกคน

หากเปรียบเป็นงิ้ว ต้องบอกว่างิ้วคณะมังกรหยก เล่นดีเกือบทุกตัว จนไร้เทียมทาน

หากคิดในแง่ตรรกะ หรือในแง่ความมหัศจรรย์พันลึก ในแง่ความแปลกใหม่ ในแง่วรรณศิลป์หลายด้าน เรื่องอื่นของกินย้งอาจดีเท่าหรือดีกว่า แต่ทว่าหากนับที่บุคลิกตัวละครแล้ว ไม่มีเรื่องไหนจะสู้มังกรหยกได้เลย อย่างอุ้ยเสี่ยวป้อ นอกจากตัวพระเอกแล้ว ฉันนึกถึงคนอื่นไม่ออกเลย และบรรดานางเอกเหล่านั้น ก็ช่างไร้ค่า

มีแต่แปดเทพอสูรมังกรฟ้า ที่ฉันอ่านแล้วเสียว มันดีมากอย่างเหลือเชื่อ ในหลายด้าน ฉันว่าดีกว่ามังกรหยก แต่ทว่าหากนับที่คณะงิ้ว รวมกันทั้งหมด ก็ยังเป็นรองมังกรหยกอยู่ดี ราวหนึ่งกับว่างิ้วคณะมังกรหยกนี้ ได้สร้างค่ายกลขึ้นมา จนไม่มีใครสู้ได้

ตัวละครอย่างอั้งชิดกง อาวเอี้ยงฮง อึ้งเอี๊ยะซือ จิวแป๊ะทง เจ็ดผู้กล้าหาญแห่งแคว้นกังหนำ เจ็ดนักพรตช้วนจินก้า ฯลฯ และอื่นๆ อีกมาก ยังไม่ได้พูดถึงพระเอกนางเอก ล้วนแล้วแต่วิเศษ ไม่รู้เกิดอะไรขึ้น แต่ละคนกลายเป็นตำนาน

ในสมัยนั้นมีนิยายมากมาย ที่บอกเล่าชีวิตของตัวละครเหล่านี้ เช่น เรื่องอึ้งเอี๊ยะซือ อาวเอี้ยงฮง เฮ้งเต่งเอี้ยง ฯลฯ ฉันเคยอ่านทั้งที่เป็นภาษาไทยและจีน มองดูจากปกหนังสือ เห็นชื่อกิมย้งพิมพ์หรา แต่ทว่าเนื้อหา ลีลาการประพันธ์ เป็นงานเกรดบี ยังห่างชั้นจากกิมย้ง

อีกทั้งในประวัติของกิมย้ง ก็ไม่เคยพูดถึงผลงานเหล่านี้เลย ฉันเดาว่าคงเป็นนักเขียนชั้นรองๆ ที่เอาตัวละครของเขามาเขียนเป็นเรื่องเป็นราว แต่ทำไมใช้ชื่อของเขาล่ะ อย่างนี้ไม่ผิดกฎหมายหรอกหรือ

อย่างไรก็ดี ฉันไม่ได้ตั้งใจค้นคว้าหรือสืบสวน ฉันเพียงบอกว่า มังกรหยกประสบความสำเร็จในแง่ตัวละครมากจนกระทั่งว่า แต่ละคนสามารถสร้างเรื่องราวของตัวเอง เกิดเป็นนิยายเรื่องใหม่ได้ นี้คือพลังชีวิตของตัวละครของเขา

ตัวละครของเขาในมังกรหยก กลายเป็นตำนาน มีความอบอุ่น น่ารัก และลึกซึ้งด้วย มันกลายเป็นตัวแทนของคนที่คล้ายกับเขา เช่น ฉันจะบอกว่า คนคนนี้ช่างเป็นอึ้งเอี๊ยะซือเหลือเกิน หรือใครคนนั้นเป็นอาวเอี้ยงฮง ที่จริงแล้ว มีเพียงสามก๊กเท่านั้น ที่สามารถเปรียบเทียบได้กับมังกรหยก นี้กลายเป็นสองสุดยอดของวรรณกรรมจีน

แต่มังกรหยกเป็นเรื่องแต่งขึ้นมาล้วนๆ ไม่รู้สมองของกิมย้งคิดออกมาได้ยังไง

๕นิยายกำลังภายใน เป็น fantasy หากจัดไป ก็จัดรวมกับ Science Fiction ได้ มันคือการสร้างโลกขึ้นมาใหม่ มนุษย์จริงๆ ไม่มีใครทำได้อย่างนั้นหรอก วิธีคิดง่ายๆ หากมนุษย์เก่งกาจอย่างเอี้ยก้วยหรือก๊วยเจ๋ง สงครามกับชาวมองโกล คนจีนก็ต้องชนะอยู่แล้ว เพียงแค่สองคนนี้เข้าไปฆ่าแม่ทัพมองโกล สงครามก็ยุติ แต่ทว่าในประวัติศาสตร์ไม่มีเหตุการณ์ดังกล่าว และชาวมองโกลก็ชนะคนจีนอย่างราบคาบ

นิยายกำลังภายในจึงเป็นความเพ้อฝัน

๖ ไม่นานมานี้ ฉันไปฮ่องกงเจอเด็กสาวคนหนึ่งอายุยี่สิบปี เธอเล่าว่า ไม่นานมานี้ เธอหลงใหลกับนิยายของกิมย้ง อ่านแบบวางไม่ลง อาการลุ่มหลงของเธอ ทำให้ฉันคิดถึงตัวเองในวัยเด็ก ที่น่าตื่นตะลึงคือ ฉันไม่คิดว่าจะมาเจออารมณ์แบบนี้อีก ในอีกห้าสิบปีต่อมา แสดงว่าเสน่ห์ของงานกิมย้งนี้เป็นสากล กว้างใหญ่ ขนาดห้าสิบปีผ่านไป มันก็ยังสดใส

๗ เนี้ยอูเซ็ง อ่อเล้งเซ็ง หวงอี้ โก้วเล้ง ทุกคนก็มีดี อย่างโก้วเล้งนี้ เรียกได้ว่าเป็นอัจฉริยะ เขาเขียนเรื่องไว้เยอะมาก แม้จะอายุสั้น แต่แม้จะเขียนได้วิจิตรพิสดารปานไหน ตัวละครของเขาก็ไม่มีทางสู้มังกรหยก ความเด่นของงิ้วคณะมังกรหยกคือ มันเล่นดีทั้งคณะ แต่ละคนจึงเสริมกัน ทำให้เกิดพลังชนิดหนึ่ง ยากจะหาได้ ขนาดวันนี้ฉันอ่าน และพบว่า มีหลายอย่างไม่สมเหตุสมผล มีช่องโหว่ แต่ทว่าตัวละครของเขานั้น ยังคงแปลกประหลาด งดงาม

ยกตัวอย่างอั้งชิดกง เขาก็ไม่ได้เป็น original ฉันอ่านเจอประมุขพรรคกระยาจกในนิยายของอ๋อเล่งเซ็ง ที่เขียนมาก่อนเขา แต่ทว่าประมุขพรรคกระยาจกคนนี้ กลับแห้ง เครียด ไม่อบอุ่น ไม่สนุกเลย ช่างเหมือนนักการเมืองคนหนึ่งเท่านั้น นี้คือความแปลก กิมย้งมาทีหลัง แต่ทำได้ลงตัวกว่า

กิมย้งทำให้ฉันคิดถึงหูจินชวน ผู้กำกับหนัง ที่ทำหนังได้ถึง

หวงอี้ ข้อดีของเขาคือ มีรายละเอียดสมจริง มีน้ำหนัก เช่น ดาบเวลากระทบกันนั้น มีเสียงดังสนั่น และสะท้านมือของฉัน เวลาต่อสู้จะเหนื่อย น้ำของชีวิตแทบจะเหือดแห้ง แต่บุคลิกตัวละครก็ยังห่างชั้นจากกิมย้ง แพ้สักสองขั้น

อ้อเล่งเซ็งและเนี้ยอูเซ็ง สองคนนี้เป็นกวี มีสำบัดสำนวนไพเราะ แต่ทว่ามันจะเนิบนาบเกินไปบ้าง แม้ว่าอ้อเล่งเซ็งจะว่องไวกว่า ทันสมัยกว่า แต่ผลงานของเขาน่าประหลาด ไม่สม่ำเสมอ บางเรื่องก็ไม่ดี จนฉันก็ไม่แน่ใจว่าเขาเขียนมัน ผิดกับกิมย้งที่ผลงานประณีตมาก เรียกว่ารัดกุม พิถีพิถัน สร้างงานแต่ละชิ้น เหมือนต้องการสร้างงานวรรณกรรมคลาสสิค ผลงานของอ้อเล่งเซ็งมีตั้งแต่เกรดเอถึงซีเลย

น่าประหลาด นี่เป็นอีกคดีหนึ่ง สงสัยจะมีอ้อเล่งเซ็งตัวปลอม

๘ฉันเคยเชียร์เสมอว่า น่าให้โนเบลไพรซ์แก่กิมย้ง

แต่น่าเสียดาย ที่คณะกรรมการของโนเบลไพรซ์นั้น เป็นพวกหัวสูง เป็นพวกเก็บตัวอยู่ในหอคอยงาช้าง พวกเขาจึงดูถูกหนังสืออ่านเล่นของกิมย้ง และให้รางวัลนี้เฉพาะนักเขียนที่ผลงานต้องลึก มีคนอ่านน้อย เฉพาะกลุ่ม พวกเขาไม่ยอมออกมาสู่โลกกว้างเสียที จนในวันนี้ รางวัลนี้มีค่าน้อยลงไปเรื่อย

นักเขียนที่ได้โนเบลไพรซ์มากมาย ฉันไม่สนใจ ต่อให้มันดี มันสำคัญตรงไหน คิดดูว่า การที่นักเขียนคนหนึ่งสามารถสร้างโลกขึ้นมาได้หนึ่งโลก และสร้างตัวละครขึ้นมาได้กลุ่มใหญ่ ที่แต่ละคนมีชีวิตชีวา จนเกิดเป็นตำนานของตัวเอง นักเขียนแบบนี้หาได้ที่ไหน

ที่จริงหากคณะกรรมการโนเบลไพรซ์ ในสิบปีให้รางวัลนี้แก่นักเขียนยอดนิยมอย่างกิมย้งหรือแม้แต่ J.K.Rowling ที่เขียน Harry Potter สักสองปี แล้วแปดปีที่เหลือ ไปให้นักเขียนที่น้อยคนจะรู้จัก ฉันก็ไม่ว่าอะไร เพราะบัดนี้ รางวัลนี้ก็จะมีส่วนร่วมกับวิวัฒนาการของโลก มีส่วนร่วมกับความคิดฝันของมนุษย์ ดีด้วยกันทั้งสองฝ่าย คนที่ชอบกิมย้งก็จะภูมิใจแทนเขา และพลอยนับถือรางวัลนี้เพิ่มขึ้นด้วย

มันอยู่ที่มุมมอง ว่าเราให้ค่าบุคลิกตัวละครที่ถูกสร้างขึ้นมาแล้วกินใจเรามากเพียงใด

วรรณกรรมคืออะไรกันแน่ มันคือเรื่องไม่จริงที่เขียนขึ้นมา แล้วทำให้เกิดมิติ จนเรารู้สึกว่ามันเสมอเหมือนกับเรื่องจริง หรือเหนือกว่ามิใช่หรือ

มันไม่จำเป็นต้องลึกเป็นปรัชญาเสมอไป

จะหางานเขียนที่ไหน เขียนได้อย่างผู้ชนะสิบทิศ ที่ทำให้เรามองพม่าเปลี่ยนไปเลย กลายเป็นอีกหนึ่งชนชาติ ที่อยู่ได้ด้วยตัวมันเอง

และงดงามจับใจ