นางโรซา พาร์กส์ คนผิวดำชาวอเมริกันที่ได้รับการยกย่องมากที่สุดคนหนึ่งได้เสียชีวิตลงด้วยโรคชราภาพที่บ้านพักของนางที่เมืองดีทรอยต์ รัฐมิชิแกน ขณะมีอายุได้ 92 ปี

พาร์กส์เป็นหญิงผิวดำชาวอเมริกันที่ได้รับการยอมรับในสังคมผิวดำอเมริกันจากการที่นางกล้าไม่ลุกให้คนผิวขาวนั่งบนรถเมล์เมื่อทศวรรษที่ 1950

เหตุการณ์การสร้างวีรกรรมที่สร้างชื่อเสียให้พาร์กส์เกิดขึ้นเมื่วอันที่ 1 ธันวาคม 2498 ซึ่งขณะนั้นนางอายุเพียง 42 ปี นางเล่าให้ฟังว่า

“ในวันนั้นเหนื่อยจากการทำงานเย็บผ้าที่ห้างสรรพสินค้ามอนต์กอเมรี แฟร์ เหนื่อยมากจนปวดหลัง อยากนั่งพัก ตอนกลับบ้านจึงรอรถเมล์ที่ว่างๆ จะได้นั่งสบายๆ รถเมล์คันแรกมาไม่ขึ้นเพราะมันเต็ม ไม่มีที่นั่ง รอคันที่ว่าง พอรถเมล์คันที่ 2 มาก็ขึ้นเพราะว่าง ขึ้นไปก็นั่งสบาย นั่งอยู่ดีๆ ก็มีคนผิวขาวขึ้นรถเมล์และสั่งให้ลุก พอไม่ยอมลุกคนขับรถบัสสั่งให้ตนลุกและให้คนผิวขาวคนนั้นนั่ง เมื่อคัดคำสั่ง คนขับรถบัสจึงแจ้งตำรวจ”

เหตุการร์ดังกล่าวเกิดขึ้นที่เมืองมอนต์กอเมรี รัฐอลาบามา ผลก็คือนางถูกดำเนินคดี ถูกลงโทษจำคุกและถูกปรับเงิน 14 ดอลลาร์

ทั้งนี้ การกระทำของนางเป็นเรื่องผิดกฎหมายเนื่องจากในสมัยนั้นที่นั่ง 4 แถวแรกบนรถเมล์จองไว้ให้คนผิวขาว คนผิวดำห้ามนั่งโดยเด็ดขาด ส่วนที่นั่งอื่นๆ คนผิวดำจำเป็นต้องลุกให้คนผิวขาวนั่งหากคนผิวขาวขึ้นรถเมล์ทั้งๆ ที่ผู้โดยสารที่ใช้บริการถเมล์ส่วนใหญ่เป็นคนผิวดำ ในกฎหมายตอนใต้ของอเมริกายังระบุไว้ด้วยว่าคนผิวขาวมีสิทธิ์นั่งบนรถเมล์ ร้านอาหาร และสถานที่สาธารณะ ซึ่งหมายถึงคนผิวขาวมาเมื่อไรคนผิวดำจำเป็นต้องสละสิทธิ์ให้คนผิวขาว

การที่นางปฏิเสธไม่ลุกให้คนผิวขาวนั่งเป็นการจุดประกายก่อให้เกิดการเคลื่อนไหวของคนผิวดำทั่วประเทศและนางได้รับฉายาว่า “มารดาแห่งสิทธิการเคลื่อนไหวเพื่อพลเมือง”

ถือเป็นการสร้างวีรกรรมให้แก่ตนโดยไม่รู้ตัว นางเคยเล่าให้ฟังว่า

“ฉันไม่ทราบเลยว่าทำไมไม่ลุกให้คนผิวขาว รู้เพียงแต่ว่าตนมีสิทธิ์ที่จะได้รับการปฏิบัติเช่นเดียวกับผู้โดยสารทั่วไป”

การจับกุมและดำเนินคดีนางทำให้คนผิวดำไม่พอใจอย่างมาก พอข่าวการจับกุมนางถูกเผยแพร่ไปทั่วประเทศ บาทหลวงคนผิวดำชื่อ มาร์ติน ลูเธอร์ คิง จูเนียร์ ออกมาเรียกร้องให้คนผิวดำบอยคอตไม่นั่งรถเมล์ซึ่งมีการบอยคอตเป็นเวลานานถึง 381 วัน นับเป็นจุดเริ่มต้นของการเคลื่อนไหวเพื่อสิทธิพลเมืองคนผิวดำในอเมริกา การเคลื่อนไหวของคนผิวดำสามารถนำความเปลี่ยนแปลงสู่แผ่นดินอเมริกา ต่อมามีการยกเลิกกฎหมายดังกล่าวและยังได้ยกเลิกแยกสีผิวในโรงเรียนด้วย

โรซา พาร์กส์ มีชื่อเดิมว่า โรซา หลุยส์ แมกคอลีย์ เกิดที่เมืองทัสเกจี รัฐอลาบามา เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2456 พ่อชื่อ เจมส์ แมกคอลีย์ เป็นช่างไม้ แม่ชื่อ ลิโอนา แมกคอลีย์ เป็นครู ตอนอายุ 2 ขวบเกิดการแยกทางของพ่อแม่จึงย้ายไปอยู่ที่เมืองพิน เลเบล ในอลาบามา กับแม่และน้องชายคนหนึ่ง อายุ 11 ขวบเข้าเรียนในโรงเรียนสตรีมอนต์กอเมรี อินดัสตรี สคูล แต่จากการที่ฐานะทางบ้านยากจนนางต้องเลิกเรียนกลางคันและได้แต่งงานกับ นายเรย์มอนด์ พาร์กส์ เมื่อปี 2475 สามีส่งเสริมให้เรียนต่อจนจบไฮสคูลในอีก 2 ปีต่อมาและได้ไปเรียนต่อในมหาวิทยาลัยอลาบมา สเตต ตีเจอร์ คอลเลจ

แม้เป็นคนมีชื่อเสียงในสังคมอเมริกาชีวิตของนางประสบกับเรื่องร้ายๆ มาหลายๆ ครั้งโดยเมื่อปี 2537 คนร้ายปล้นบ้านและทำร้ายร่างกายจนต้องเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาล เมื่อปี 2545 เจ้าของอพาร์ตเมนต์พยายามให้นางย้ายออกจากอพาร์ตเมนต์หลังจากผู้ช่วยของนางไม่ยอมจ่ายค่าห้อง แต่นางได้รับการช่วยเหลือให้มีสิทธิ์พักอยู่ในอพาร์ตเมนต์ตลอดชีวิต

และนางก็พักอาศัยอยู่ที่นั่นจนวาระสุดท้าย…

ถือเป็นบุคคลสำคัญคนหนึ่งในประวัติศาสตร์อเมริกา และกลายเป็นหญิงผิวสีคนแรกที่ได้รับการจารึกนามไว้ใน “อนุสาวรีย์พลเมือง” (Statuary Hall) สำหรับผู้ทำคุณความดีให้แก่ชาติ และโลกจะจดจำการต่อสู้ของนางพาร์กส์ ตลอดไป