คําสั่งหัวหน้า คสช. ที่ 51/2560 เรื่อง การแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายว่าด้วยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร ประกาศ ณ วันที่ 21 พฤศจิกายน 2560

ดูผิวเผินเหมือนกับว่ามีขึ้นมาเพื่อต้องการให้การปฏิบัติงานระหว่างหน่วยงานด้านความมั่นคง เช่น กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร (กอ.รมน.) กับหน่วยงานด้านการป้องกันบรรเทาสาธารณภัย มีการบูรณาการระหว่างหน่วยงานของรัฐในทุกระดับเข้าด้วยกันเป็นหลัก

ด้วยเหตุที่คำสั่งนี้มองว่าภัยคุกคามด้านความมั่นคงอาจเกิดขึ้นได้ทั้งจากการกระทำของบุคคลและภัยจากธรรมชาติอันเป็นสาธารณภัย

คล้ายๆ กับคำสั่งหัวหน้า คสช. ที่ 46/2560 เรื่อง การจัดตั้งสำนักงานบริหารจัดการทรัพยากรน้ำแห่งชาติ และคำสั่งหัวหน้า คสช. ที่ 52/2560 ที่ย้ายอธิบดีกรมชลประทานไปดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสำนักงานบริหารจัดการทรัพยากรน้ำแห่งชาติ

เพราะมองเห็นว่าปัญหาใหญ่เกี่ยวกับภาวะน้ำท่วมรุนแรงในพื้นที่หลายจังหวัดของภูมิภาคต่างๆ ในช่วงฤดูฝนที่ผ่านมาคือการไม่สามารถบูรณาการหน่วยงานหลากหลายที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการน้ำแบบเบ็ดเสร็จหรือ Single command ได้ จึงทำให้การแก้ไขปัญหาภาวะน้ำท่วมไร้ทิศทาง ต่างคนต่างทำจนสะเปะสะปะไปหมด ซ้ำรอยความผิดพลาดไม่ต่างจากการป้องกันและแก้ไขปัญหาภาวะน้ำท่วมจากมหาอุทกภัยเมื่อปี 2554 ในสมัยรัฐบาลยิ่งลักษณ์

โชคดีก็เพียงแค่ว่าพื้นที่ที่ประสบภาวะน้ำท่วมรุนแรงเหล่านั้นเป็นพื้นที่นอกกรุงเทพฯ และปริมณฑล จึงทำให้รัฐบาลละเลยและนิ่งเฉยต่อความเดือดร้อนของประชาชนมากเกินไปได้โดยไร้การตรวจสอบจากสื่อและภาคประชาชนอย่างจริงจัง

ด้วยเหตุนี้จึงออกคำสั่งตามที่กล่าวมาเพื่อให้หลากหลายหน่วยงานเกิดการบูรณาการแก้ไขปัญหาร่วมกัน

แต่เมื่อพิจารณาให้ลึกซึ้งจะพบว่าคำสั่งหัวหน้า คสช. ที่ 51/2560 มีนัยซ่อนเร้นอยู่ในเรื่องของความพยายามที่จะนิยาม “ภัยคุกคามด้านความมั่นคง” ให้หลากหลายครอบคลุมกิจวัตรประจำวันในชีวิตของประชาชนมากยิ่งขึ้น

แน่นอนว่าหากพิจารณาเพียงแค่คำสั่งนี้คำสั่งเดียวก็อาจจะกล่าวได้ว่าเพียงแค่สภาวะที่สังคมไทยถูกปกครองโดยรัฐบาลเผด็จการทหาร คสช. ตามที่เป็นอยู่ รัฐบาลไม่จำเป็นต้องออกคำสั่งให้แก้ไขกฎหมายขยายอำนาจ กอ.รมน. เช่นนี้

เพราะสภาวะการปกครองโดยทหารก็เป็นการขยายอำนาจ กอ.รมน. ไปโดยปริยายอยู่แล้ว

รัฐบาลโดยทหารและ กอ.รมน. สามารถแต่งชุดทหารเดินเข้าไปในทุกตรอกซอกซอยของหมู่บ้านเพื่อไปสร้างความสัมพันธ์ หรือบังคับ ข่มขู่และคุกคามต่อประชาชนได้ตามปกติแบบที่เคยทำได้อยู่แล้ว ไม่มีความจำเป็นต้องออกคำสั่งเพิ่มเติมอะไรอีก

แต่มันอาจจะเป็นเรื่องปกติธรรมดาของคนที่มีอำนาจที่ละอายการใช้อำนาจ ยิ่งอำนาจล้นเกินก็ยิ่งละอายการใช้อำนาจที่ล้นเกิน

การทำให้อำนาจนั้นมีสถานะเป็นกฎหมายรองรับก็เพื่อจะทำให้ความละอายนั้นลดน้อยลง และนำไปใช้อ้างสร้างความชอบธรรมได้หากมีการร้องเรียน ฟ้องคดี หรือต้องตอบคำถามแก่องค์กรระหว่างประเทศ

เมื่อมองในแง่มุมนี้การออกคำสั่งให้มีสถานะเป็นกฎหมายรองรับการใช้อำนาจที่ขยายตัวมากขึ้นก็ค่อนข้างสมเหตุสมผล

เท่านั้นยังไม่พอ หลังจากผ่านมาได้หนึ่งสัปดาห์นับแต่วันที่ออกคำสั่งฉบับนี้เมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน 2560 ภายหลังจากที่กลุ่มประชาชนในนามเครือข่ายคนสงขลาปัตตานีไม่เอาโรงไฟฟ้าถ่านหินเดินทางไกลมาจาก อ.เทพา จ.สงขลา เพื่อคัดค้านโครงการโรงไฟฟ้าถ่านหินเทพาขอเข้าพบนายกรัฐมนตรีในการประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) สัญจรที่ อ.เมือง จ.สงขลา ถูกปราบปรามและจับกุมตัว 16 คน เมื่อวันที่ 27 พฤศจิกายน 2560 ก่อนวันประชุม ครม. หนึ่งวัน ในวันที่ 28 พฤศจิกายน 2560 ที่ประชุม ครม. ได้มีมติตามมาอีก 4 เรื่อง [1] ดังนี้

1. ประกาศเรื่อง พื้นที่ปรากฏเหตุการณ์อันกระทบต่อความมั่นคงภายในราชอาณาจักร

2. ประกาศเรื่อง การให้พนักงานเจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติหน้าที่ตามพระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ.2551 เป็นเจ้าพนักงานหรือพนักงานเจ้าหน้าที่ตามกฎหมาย

3. ประกาศเรื่อง กําหนดลักษณะความผิดอันมีผลกระทบต่อความมั่นคงภายในราชอาณาจักร ตามมาตรา 21 แห่งพระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ.2551

4. ข้อกำหนดออกตามความในมาตรา 18 แห่งพระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ.2551

ประกาศและข้อกำหนดตามมติ ครม. ทั้งสี่ฉบับตามข้อ 1-4 เป็นประกาศและข้อกำหนดต่อเนื่องจากประกาศและข้อกำหนดของปีก่อนหน้าที่เกี่ยวกับการดูแลรักษาความสงบจากความไม่สงบในส่วนของพื้นที่ที่อยู่นอกเหนือประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้

แต่เมื่อพิจารณาประกอบกันทั้งคำสั่ง คสช. ที่ 51/2560 ประกาศและข้อกำหนดทั้งสี่ฉบับตามข้อ 1-4 และ “หมายข่าวของ กอ.รมน. ภาค 4 ส่วนหน้า ถึงสื่อมวลชนจังหวัดสงขลา” [2] เพื่อขอความร่วมมือให้ร่วมติดตามทำข่าวประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนในพื้นที่อำเภอเทพาและพื้นที่ใกล้เคียงที่รวมกลุ่มกันเพื่อสนับสนุนการก่อสร้างโรงไฟฟ้าเทพา ณ ที่ว่าการอำเภอเทพา จังหวัดสงขลา ในวันจันทร์ที่ 27 พฤศจิกายน 2560 เวลา 10.30 น.

จะเห็นได้ว่าถึงแม้ประกาศและข้อกำหนดทั้งสี่ฉบับตามข้อ 1-4 จะมีสถานะและเจตนาเหมือนฉบับเดิมที่เคยมีมาก่อนหน้านั้นเพื่อต้องการควบคุมสถานการณ์ความไม่สงบในส่วนของพื้นที่ที่อยู่นอกเหนือประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้

แต่ กอ.รมน. สามารถฉวยโอกาสใช้โดยผิดเจตนาได้

เช่น บังคับห้ามประชาชนออกนอกเคหสถานในเวลาที่ประกาศกำหนด

ห้ามการใช้เส้นทางคมนาคมหรือการใช้ยานพาหนะ หรือต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขการใช้เส้นทางคมนาคมหรือการใช้ยานพาหนะ เป็นต้น

เพื่อไม่ให้ประชาชนที่ต่อต้านคัดค้านโครงการโรงไฟฟ้าถ่านหินเทพาออกมารวมตัวกันได้

โดยข้อเท็จจริง นิยามของภัยคุกคามด้านความมั่นคงภายในราชอาณาจักรมีลักษณะที่สามารถแบ่งแยกได้ชัดไปจากการต่อต้านคัดค้านโครงการพัฒนาต่างๆ ที่อาจจะส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สังคม วัฒนธรรมและสุขภาวะอนามัยของประชาชน

แต่ในยามที่บ้านเมืองถูกปกครองโดยระบบทหารกลับทำให้นิยามนี้คลุมเครือหรือพร่าเลือนไปเสีย

ยกตัวอย่างเช่น เหตุการณ์ช่วงวันที่ 12-18 กุมภาพันธ์ 2558

ที่ทหารจาก กอ.รมน.ขอนแก่น นำทัพโดยรองผู้อำนวยการ กอ.รมน.ขอนแก่น พร้อมกำลังผสมตำรวจ อาสาสมัครและพลเรือน ประมาณ 200 คน คุ้มกันรถขนอุปกรณ์ขุดเจาะสำรวจและผลิตปิโตรเลียม 100 กว่าคัน ของบริษัท อพิโก้ (โคราช) จำกัด ผ่ากลางหมู่บ้านนามูล-ดูนสาด ต.ดูนสาด อ.กระนวน จ.ขอนแก่น เข้าไปในพื้นที่หลุมขุดเจาะสำรวจและผลิตปิโตรเลียมดงมูล 5 (DM-5) ที่อยู่ห่างออกไปราวหนึ่งกิโลเมตร ท่ามกลางและรายรอบไปด้วยพื้นที่เกษตรกรรมของชาวบ้าน ซึ่งเป็นหลุมขุดเจาะสำรวจและผลิตปิโตรเลียมหลุมหนึ่งของโครงการพัฒนาแหล่งผลิตปิโตรเลียมดงมูลที่อยู่ในแปลง L27/43 ของสัมปทานปิโตรเลียมเลขที่ 9/2546/66 ที่บริษัทได้มาจากการเปิดสัมปทานสำรวจและผลิตปิโตรเลียมรอบที่ 18

โดยกองกำลังที่นำโดยรองผู้อำนวยการ กอ.รมน.ขอนแก่น ทำการสกัด บังคับ ข่มขู่ชาวบ้านไม่ให้ประท้วงต่อต้านขัดขวางใดๆ เป็นภาพข่าวในสื่อประเภทต่างๆ หลายสำนัก รวมทั้งสื่ออิสระทั่วไปด้วยนั้น

ได้สะท้อนให้เห็นการใช้อำนาจทหารทำการกดขี่ข่มเหงจิตใจประชาชนอย่างรุนแรง

คำถามที่สงสัยกันมากว่าทำไมรองผู้อำนวยการ กอ.รมน.ขอนแก่น ถึงแสดงบทบาทก้าวร้าวข่มเหงจิตใจชาวบ้าน เข้าข้างบริษัทจนออกนอกหน้ามากเกินไป

คําตอบก็คือ การผูกมัดบังคับโดยกฎหมายให้บริษัทต่างชาติที่เข้ามาลงทุนขอสัมปทานสำรวจและผลิตปิโตรเลียมจะต้องขายปิโตรเลียมที่ปากหลุมให้กับบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) แต่เพียงผู้เดียว จึงทำให้ ปตท. สามารถผูกขาดการซื้อและขายก๊าซธรรมชาติที่ผลิตได้ทั้งหมดในแปลงสัมปทานต่างๆ ทั้งบนบกและในทะเลที่รัฐทำไว้กับเอกชน

และที่นี่เองที่นายทหารยศพลเอกคนหนึ่งที่เป็นรองเลขาธิการ คสช. และเป็นเลขาธิการ กอ.รมน. มีตำแหน่งเป็นกรรมการอิสระในรัฐวิสาหกิจลูกผสมบริษัทเอกชนเกรดเอของประเทศไทยอย่าง ปตท. (ในช่วงเริ่มต้นที่ดำรงตำแหน่งกรรมการอิสระของ ปตท. ตั้งแต่วันที่ 4 กันยายน 2557 มียศเป็นพลโท)

กรณีโครงการโรงไฟฟ้าถ่านหินเทพาก็คงไม่ต่างจากสัมปทานขุดเจาะสำรวจและผลิตปิโตรเลียมที่บ้านนามูล-ดูนสาดที่ภัยคุกคามด้านความมั่นคงถูกกำหนดนิยามให้คลุมเครือและพร่าเลือนด้วยผลประโยชน์

[1] 1. ประกาศเรื่อง พื้นที่ปรากฏเหตุการณ์อันกระทบต่อความมั่นคงภายในราชอาณาจักร ประกาศ ณ วันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ.2560 ลงนามโดย พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี

2. ประกาศเรื่อง การให้พนักงานเจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติหน้าที่ตามพระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ.2551 เป็นเจ้าพนักงานหรือพนักงานเจ้าหน้าที่ตามกฎหมาย ประกาศ ณ วันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ.2560 ลงนามโดย พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี

3. ประกาศเรื่อง กําหนดลักษณะความผิดอันมีผลกระทบต่อความมั่นคงภายในราชอาณาจักร ตามมาตรา 21 แห่งพระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ.2551 ประกาศ ณ วันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ.2560 ลงนามโดย พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี

4. ข้อกำหนดออกตามความในมาตรา 18 แห่งพระราชบัญญัติการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร พ.ศ.2551 ประกาศ ณ วันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ.2560 ลงนามโดย พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี

[2] เอกสารกองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า (ศปชส.กอ.รมน.ภาค 4 สน.) ลงวันที่ 26 พฤศจิกายน 2560 เรียน สื่อมวลชนจังหวัดสงขลา ลงนามโดย พันตรีชัยพร มีเฉลา หัวหน้าแผนกประชาสัมพันธ์ ศูนย์ประชาสัมพันธ์ กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 4 ส่วนหน้า