ใส่บ่าแบกหาม

พรพิมล ลิ่มเจริญ

Coco

เธอจ๊ะ
Coco เป็นหนังการ์ตูน หรือแอนิเมชั่น กวาดรางวัล Best Animation จากทุกเวที ทำรายได้ดี ลงทุนประมาณ 200 เหรียญ รายได้ทั่วโลกก็เกือบๆ 800 เหรียญ หนังมันดีน่ะ ดีมากขนาดนั้น ดีไปทุกองค์ประกอบ เนื้อเรื่อง ตัวละคร เพลง ดนตรีประกอบ เสียงพากย์ โปรดักชั่นดีไซน์ และการกำกับการแสดง
ดีใจที่เขาได้กำไร จะได้มีเงินไปลงทุนทำหนังการ์ตูนดีๆ มาให้ดูอีก
Coco เป็นเรื่องของเด็กชายชาวเม็กซิกันชื่อ Miguel Rivera ใฝ่ฝันอยากเป็นนักดนตรี แต่ครอบครัวขนาดใหญ่ของเขานั้นห้ามเด็ดขาด ห้ามเป็นนักดนตรี ห้ามยุ่งเกี่ยวกับเสียงเพลง
เหตุเกิดตั้งแต่รุ่นปู่ของปู่นู่น
But he also had a dream.
To play for the world.
And one day, he left with his guitar
and never returned.
ปู่ของปู่มีความฝัน
จะได้เล่นดนตรีให้โลกได้ฟัง
วันหนึ่ง เขาก็จากไปพร้อมกับกีตาร์
และไม่กลับมาอีกเลย
คือปู่ของปู่มีภรรยาและลูกแล้วด้วยนะ ลูกสาวนี่แหละ โค่โค่ อ่านสำเนียงเม็กซิกันก็ต้องโกโก้
Imelda Rivera ภรรยาและ Coco ลูกสาวก็อายุแค่ 3 ขวบเอง อิเมลด้าเลยลุกขึ้นจัดการกับชีวิตตน
She didn’t have time to cry
over that walk-away musician.
After banishing all music from her life
she found a way.

เธอไม่เสียเวลาร้องไห้
ให้กับนักดนตรีที่เดินจากไป
หลังจากเธอกำจัดดนตรีทุกชนิด
ให้ออกไปจากชีวิตให้สิ้นซาก
และได้พบหนทาง
หนทางที่ผู้หญิงตัวคนเดียวจะพาลูกน้อยดำเนินชีวิตต่อไป
She rolled up her sleeves
and she learned to make shoes.
เธอเตรียมรับความลำบาก
และเรียนทำรองเท้า
roll up your sleeves ปกติหมายถึงพับแขนเสื้อขึ้น แบบที่คนใส่เสื้อแขนยาวทำ เพื่อจะได้ทะมัดทะแมงขึ้น แบบประธานาธิบดีทรูโดแห่งประเทศแคนาดาชอบทำนั่นไง ใส่เสื้อเชิ้ตแขนยาว ผูกเน็กไท พับแขนเสื้อ ดูแล้วเท่ และดูรู้ว่ามาทำงาน หรือแบบพี่ไรอัน ก็อซลิ่ง ก็ใส่เสื้อเชิ้ต ผูกไท้แต่คลายปมหลวมๆ พับแขนเสื้อเต้นแท้บกับนางเอก เรื่อง La La Land พี่เขาช่างเท่ไม่แพ้กัน
พับแขนเสื้อนี่ มันดูแล้วให้อารมณ์ว่ามาทำงานจริงจัง และผ่านการทำงานอย่างเหน็ดเหนื่อยมานะ อันนี้ฉันว่าเอง
จากวันนั้น อิเมลด้าภรรยาของปู่ของปู่ก็สอนลูกสาวทำรองเท้า
และต่อมา
And later, she taught her son-in-law.
Then her grandkids got roped in.
เธอก็สอนหลานเขย
แล้วก็ไปชวนเชิญหลานชาย
มาช่วยทำด้วยกัน
get roped in หมายถึง ถูกชวนแกมบีบบังคับให้มาช่วยทำสิ่งนั้นๆ ด้วยกัน
กลายเป็นครอบครัวทำรองเท้า มิเกลรุ่นหลานก็กำลังโดนตีกรอบให้มาร่วมธุรกิจทำรองเท้าด้วยกัน
Music had torn her family apart.
But shoes held them all together.
ดนตรีทำครอบครัวแตกแยก
แต่รองเท้ายึดครอบครัวไว้ให้เป็นครอบครัว

มิเกลอายุเพียง 12 ปี ก็ใฝ่ฝันจะเป็นนักดนตรี เมื่อถูกขัดขวางก็ย่อมต้องหาทางอื่นๆ
จะมีก็ย่าทวดโคโค่ ย่าฯ แก่มากแล้ว แต่มิเกลก็สนิทสนมด้วย มีย่าเป็นเพื่อน เล่าความลับให้ฟังก็ได้ ย่าจะไม่มีวันบอกใคร
อยู่มาวันหนึ่งที่ ofrenda ดูหนังเม็กซิกันต้องรู้ธรรมเนียมเขานิดนึง ofrenda คือแท่นบูชา ที่มีรูปมีสิ่งของของบรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้วจัดวางอยู่ มิเกลไปทำรูปหล่นลงมากระจกแตก เห็นเป็นรูปปู่ของปู่ถ่ายกับย่าผู้เป็นภรรยา แล้วก็ลูกสาว แต่มุมของรูปที่แสดงส่วนหัวของปู่ถูกฉีกขาดออกไปแล้ว เห็นแต่กีตาร์ที่ปู่ของปู่ถือ
มันเป็นกีตาร์ที่มีเอกลักษณ์ มิเกลจำได้ทันทีว่าเป็นกีตาร์ตัวเดียวกับที่ขวัญใจไอดอลของเขา Ernesto de la Cruz เป็นเจ้าของ มิเกลเลยเออออห่อหมกเองในใจ และดีใจมากที่สรุปเลยว่า ไอดอลของเขานั้นคือปู่ของปู่ของเขานั่นเอง
ดีใจสิเรามีเชื้อสายนักดนตรี ว่าแล้วมิเกลก็ออกตามหา เรื่องมันสนุกตรงนี้ ช่วงนั้นเป็นเทศกาล Day of the Dead พอดี มันเป็นเทศกาลที่ครอบครัวและพี่น้องผองเพื่อนจะใช้เวลาร่วมกันรำลึกถึงผู้ที่จากโลกนี้ไปแล้ว ให้เดินทางไปอีกโลกหนึ่งอย่างเป็นสุข มิเกลจับพลัดจับผลู ผ่านข้ามไปสู่โลกแห่งความตายได้ ทั้งๆ ที่ตัวเป็นๆ อยู่
มิเกลเลยได้ไปพบญาติๆ ที่ตายไปแล้ว รวมถึงว่าที่ปู่ของปู่เดอลาครูซ นักร้องนักแสดงผู้มีชื่อเสียง
มิเกลไปลงแข่งร้องเพลง จะได้มีคนเห็น ปู่ของปู่เดอลาครูซจะได้เห็น
If I can’t go out and play one song,
how can I call myself a musician?
ถ้าไม่ออกแสดงและเล่นเพลงสักเพลง
จะเรียกตนเองว่านักดนตรีได้อย่างไร?
แต่เอาจริงๆ เล่นเพลงเดียวแล้วจะเรียกตนเองว่าดนตรีก็เร็วไปหน่อย
Because I don’t just want to get
de la Cruz’s blessing.
I need to prove that I’m worthy of it.
เพราะผมไม่ได้แค่อยากได้คำอวยพร
จากเดอลาครูซ
ผมจำเป็นต้องพิสูจน์ว่าผมเป็นนักดนตรีได้
worthy of (something) หมายถึง มีคุณสมบัติเหมาะสมที่จะเป็นได้
ในที่นี้มิเกลจะเป็นนักดนตรี ก็เลยหมายถึง มีคุณสมบัติเหมาะสมที่จะเป็นนักดนตรีได้

มิเกลได้พบ Hector โครงกระดูกที่โชคไม่ช่วยเอาเสียเลย ไม่ว่าจะเรื่องใดก็ตาม แต่เฮกเตอร์อาสาช่วยมิเกลให้ได้ไปพบเดอลาครูซ ช่วยหากีตาร์ ช่วยสารพัดเรื่อง แต่เวลาของเฮกเตอร์เหลือสั้นจุนจู๋ เฮกเตอร์กำลังจะสูญสลาย เหตุเพราะไม่มีใครในโลกจะจำเขาได้
If there’s no one left
in the living world to remember you,
you disappear from this world.
ถ้าไม่เหลือใครสักคนบนโลก
ที่พอจะจำเราได้
เราจะหายไปจากโลกนี้
ตกลงปู่ของปู่ไม่ใช่ที่มิเกลคิด เฮกเตอร์สิเป็นมากกว่าที่มิเกลคิด และสุดท้ายครอบครัวจะได้หันมาเข้าใจกันเสียที หนังมันดี ไม่รู้จะบอกอย่างไร
เขามองเห็นความต่างของคนผ่านชีวิตครอบครัว ดีใจในความเป็นเม็กซิกันของเขา ขนบประเพณีของเขาช่างน่าชื่นชม ที่สำคัญเพลงประกอบเพราะจัง Remember me, though I have to say goodbye. Remember me, don’t let it make you cry. For even if I’m far away, I hold you in my heart…
ฉันเอง