ลัทธิทรัมป์ หรือ Trump Doctrine คืออะไร

ประการแรก เป็นแนวคิดที่ใช้อำนาจทางทหารของสหรัฐอเมริกา เพื่อประโยชน์อันสำคัญยิ่งยวด (Vital interest) ของความมั่นคงของสหรัฐอเมริกา ในขณะที่มีการแสวงหาการประนีประนอมกับการแข่งขันกับมหาอำนาจรัสเซียและสาธารณรัฐประชาชนจีน ซึ่งในบางกรณีการประนีประนอมเกิดขึ้นได้

ประการที่ 2 หมายถึงการทำให้ความรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจของสหรัฐอเมริกากลับฟื้นขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง

รวมทั้งเป็นการเอาจริงเอาจังเพื่อปกป้องเทคโนโลยีของสหรัฐอเมริกา1

 

สิ่งที่ปรากฏ

ผู้บริหารนโยบายลัทธิทรัมป์ มีแนวทัศนะไปที่เกาหลีเหนือและอิหร่าน

เกาหลีเหนือ นั้นทางสหรัฐอเมริกาเสนอให้มีการพบปะกันระหว่างประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ กับประธานาธิบดีคิม จอง อึน (Kim Jong-un) ประธานาธิบดีทรัมป์ได้เสนอให้ระบบเปียงยางยังคงรักษาพลังอำนาจของตนไว้ โดยยกเลิกการเป็นภัยคุกคามกับเพื่อนบ้านของเกาหลีเหนือ คือเกาหลีใต้และญี่ปุ่น อีกทั้งเสนอให้สาธารณรัฐประชาชนจีนมีโอกาสใช้บทบาทของตนจัดการกับเกาหลีเหนือ

การยอมรับบทบาทของสาธารณรัฐประชาชนจีนในฐานะมหาอำนาจภูมิภาค (regional power) เป็นสิ่งที่เห็นอยู่ ตราบเท่าที่การแสดงบทบาทของสาธารณรัฐประชาชนจีนยังใช้เพื่อรักษาสถานภาพเดิม (status quo) ของตน ความหมายของการยอมรับในขอบเขตพลังอำนาจสาธารณรัฐประชาชนจีน เท่ากับทำให้อิทธิพลจีนมีความอ่อนโยน

ในเวลาเดียวกัน ประธานาธิบดีทรัมป์จะดำเนินการแข่งขันอย่างมากในประเด็นยุทธศาสตร์ทางเศรษฐกิจกับสาธารณรัฐประชาชนจีนคือ การดำเนินนโยบายให้ชัด ในการอนุญาตข้อเสนอ Broadcom เข้าควบรวมกิจการบริษัท Qualcomm (ซึ่งจะกล่าวต่อไป)

อิหร่าน

สหรัฐอเมริกาพยายามผลักดันกรณีอิหร่านและใช้รัสเซีย หลังจากรัฐบาลจอร์จ ดับเบิลยู. บุช (George W. Bush) ได้ทำลายอิหร่านที่ครอบงำโดยนิกายซุนนี (Sunni) และผลักดันให้ภูมิภาคของนิกายซุนนีมีกำลังอาวุธและเข้าไปปราบกลุ่มที่ไม่ใช่รัฐต่าง (non state actors) ในประเทศซีเรีย กลุ่ม Sunni Jihad ซึ่งเป็นภัยคุกคามในคาบสมุทรรัสเซีย (Russia Caucasus) แต่ระบบพันธมิตรระหว่างกลุ่มนิกายชีอะห์ (Shi”ite) ประเทศอิหร่านและรัสเซียไม่มีความสำคัญอีกต่อไปแล้ว อีกทั้งรัสเซียก็ไม่มีความสนใจแผนงานการสร้างอาณาจักรอิหร่าน เพื่อให้เกิดระเบียง (Corridor) ของนิกายชีอะห์ อันเชื่อมโยงตั้งแต่ประเทศอัฟกานิสถานจนถึงประเทศเลบานอน

ส่วนระบบอัสซัด (Assad) ในประเทศซีเรียซึ่งสนับสนุนโดยกองกำลังปฏิวัติอิหร่านและกลุ่มพ่อค้าผู้นิยมนิกายชีอะห์จากประเทศต่างๆ จนทำให้เกิดการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ที่มากที่สุดในประวัติศาสตร์ยุคใหม่ มีการกำจัดคนมากกว่า 10 ล้านคนในประเทศซีเรีย และในบางกรณีมีการย้ายถิ่นตั้งรกรากพวกชีอะห์เข้ามาแทนที่

ประธานาธิบดีทรัมป์ไม่อดทนกับผู้ปกครองอิหร่านที่มีอาวุธนิวเคลียร์และปกครองอาณาจักรของชีอะห์ สหรัฐอเมริกาไม่สามารถปฏิเสธการดำรงอยู่ของรัสเซียในเมดิเตอร์เรเนียนตะวันออก รัสเซียมีสัมปทานอุตสาหกรรมพลังงานในคาบสมุทรไครเมีย (Crimea) ซึ่งรัสเซียต้องกลับมาร่วมมือกับอิหร่านเพื่อสัมปทานเหล่านี้ ดังนั้น ไม่มีทางที่สหรัฐอเมริกาจะกดดันอิหร่านด้วยวิถีทางการทูต

เช่น สหรัฐอเมริกาทำการได้น้อยมากในการต่อต้านรัสเซียและอิหร่านในซีเรีย โดยไม่ใช้กำลังทหารของฝ่ายเคิร์ด (Kurdist) อันทำให้ประเทศตุรกีซึ่งถือว่าพวกเคิร์ดเป็นกบฏโกรธแค้นมาก

 

ตัวละคร

รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐอเมริกาคนที่แล้ว นาย Rex Tillerson หากมองหนึ่งปีต่อลัทธิทรัมป์ในกรณีตะวันออกกลาง อิหร่านและรัสเซีย เขาเป็นรัฐมนตรีต่างประเทศที่ไม่เหมาะกับภารกิจอันนี้ ส่วนหนึ่ง Tillerson เป็นซีอีโอ ExxonMobil ซึ่งเป็นบริษัทน้ำมันยักษ์ใหญ่ที่ลงทุนในตะวันออกกลางมายาวนาน

ด้วยเหตุนี้ ในฐานะของบริษัทพลังงานขนาดใหญ่ การวางตัวขององค์กรจึงเป็นองค์กรที่ไม่ใช่คู่ขัดแย้งในการเมืองระหว่างประเทศ องค์กรดังกล่าวมีศัตรูน้อยมากที่ตะวันออกกลาง2

ประเทศตุรกี สหรัฐอเมริกามีฐานทัพอากาศที่เมือง Incirlik สหรัฐอเมริกามีบทบาทด้านการต่างประเทศและด้านกลาโหมในตุรกี

ดังนั้น การดำเนินการบริเวณชายแดนที่ปกครองโดยกลุ่มกบฏชาวเคิร์ดย่อมสร้างความยุ่งยากให้กับสหรัฐอเมริกา ประธานาธิบดีของตุรกี นาย Erdogan ต้องการทำลายกองกำลังของกลุ่มกบฏชาวเคิร์ดที่ยึดเมืองต่างๆ ในประเทศซีเรีย

แต่รัฐมนตรีต่างประเทศสหรัฐคนที่แล้ว นาย Tillerson กลับขอเข้าพบกับประธานาธิบดีตุรกี Erdogan ที่เมือง Ankara เพื่อเจรจาลดความตึงเครียด

มีรายงานว่า นาย Tillerson ยังเป็นผู้คัดค้านการย้ายสถานเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกาประจำอิสราเอลไปที่เมืองเยรูซาเลม (Jerusalem) เมืองหลวงของอิสราเอลด้วย เพราะเกรงว่าจะสร้างความไม่พอใจให้กับประเทศมุสลิมในบางประเทศ

ส่วนประธานาธิบดีทรัมป์ได้เดินหน้าและส่งหนังสือยืนยันว่า สหรัฐอเมริกายืนเคียงข้างประเทศที่เป็นพันธมิตรที่ใกล้ชิดที่สุดของสหรัฐอเมริกา (อิสราเอล) ในเวลาเดียวกัน ได้กระชับการสนับสนุนกลุ่มการเมืองของชาวคริสเตียน

ลัทธิทรัมป์เดินเกมในเอเชียตะวันออกในกรณีเกาหลีเหนือ เป็นการรักษาผลประโยชน์สูงสุดของสหรัฐอเมริกา แต่ก็ยังสรุปไม่ได้ว่าประสบความสำเร็จ เป้าหมายผลประโยชน์สูงสุดของสหรัฐในตะวันออกกลางก็ยังเหมือนเดิม แต่การยึดอิสราเอล พร้อมกับเปิดโอกาสให้รัสเซียมีบทบาทมากขึ้น ประกอบกับความซับซ้อนของความขัดแย้งระหว่างนิกายซุนนีและชีอะห์ ทำให้เป้าหมายสหรัฐไม่ง่ายเลย

ลัทธิทรัมป์ยังมีเรื่องความรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจ โปรดติดตามตอนต่อไป

—————————————————————————————————-
(1) David P. Goldman, “The Trump Doctrine”s search for a Trump Team goes on” Asia Times March 14, 2018
(2) Lauren Gensler, “Why Rex Tillerson”s Year In Washington Wasn”t A Total Bust” Forbes 13 March 2018.