คอลัมน์ประจำ

หนังสือเรียนสำหรับเด็ก (๒๑๗)

ฟ้า พูลวรลักษณ์
ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 8 - 14 มีนาคม 2567
ผู้เขียนฟ้า พูลวรลักษณ์
เผยแพร่

บทความพิเศษ | ฟ้า พูลวรลักษณ์

 

หนังสือเรียนสำหรับเด็ก (๒๑๗)

 

๑

Hideyoshi ในวัยชรา

๑ ลุ่มหลงในลูกชายคนเดียว

๒ ลุ่มหลงในละคร Noh

เขาเป็นผู้สั่งบุกเกาหลี ด้วยความทะเยอทะยาน อยากบุกประเทศจีน

ด้วยการผ่านเกาหลี คิดว่าง่ายๆ

มันเกิดขึ้นในปี 1592 สงครามกินเวลานานเกือบ ๗ ปี เรียกสงคราม Imjin

ผลสรุป ญี่ปุ่นต้องยอมถอยทัพออกไป

ในยุคสงคราม Imjin ชาวเกาหลีมีประชากร ๑๐ ล้านคน

สงครามครั้งนี้ คนเกาหลีตายล้านกว่าคน

ญี่ปุ่นตายแสนกว่า

กองทัพราชวงศ์หมิง เสียชีวิตราวสองหมื่นนาย

ผลของสงครามที่แท้จริง คือมันเปลี่ยนโครงสร้าง

๑ ราชวงศ์หมิงอ่อนแอลง และล้มลงก่อนเวลาอันควร

๒ ประเทศญี่ปุ่นเข้าสู่ยุคสันติภาพ อย่างยาวนานหลายร้อยปี เกิดความเข็ดหลาบสงคราม

๓ ประเทศเกาหลีบอบช้ำ ต้องใช้เวลาฟื้นฟูนานเป็นร้อยปี

สงครามรัสเซีย-ยูเครน จะไม่ต่าง มันคือสงครามชาติใหญ่รังแกชาติเล็ก แต่เอาไม่ลง มันจะยืดเยื้อ รบกันยาวนาน และทำลายล้างหลายสิ่ง อย่างถอนรากถอนโคน

 

๒

สงครามชาติใหญ่รังแกชาติเล็ก มีผลพวงตามมามากมาย ที่ร้ายกาจ แต่ผู้คนอาจไม่สนใจ

จะรบเอาชนะยูเครนอย่างไร ในเมื่อพวกเขามีความกล้าหาญ เด็ดเดี่ยว เป็นดั่งร้อยหมู่บ้านบางระจัน มารวมกัน

จะเอาชนะรัสเซียได้อย่างไร ในเมื่อเขาเป็นมหาอำนาจ มีทรัพยากรมากมาย มีน้ำมันและถ่านหินสำรองมากมาย มีประชากรร้อยกว่าล้าน

การรบแบบนี้จึงยืดเยื้อ และบอบช้ำ ต่อให้ชาติตะวันตกไม่ยื่นมือเข้ามาช่วยเหลือ ก็อย่าหวังว่าจะได้ free lunch เพราะว่า ไม่มีสิ่งนี้ในโลก

รัสเซีย ต่อสู้เพื่อหลักการบางอย่างที่คลุมเครือ มันเป็นเพียงความคิด

แต่ทว่า ยูเครนต่อสู้เพื่อความอยู่รอด

มันแตกต่างกันมาก

 

๓

แต่สำหรับชาวตะวันตก สงครามนี้เป็นเรื่องของหลักการ พวกเขาไม่อาจทอดทิ้งยูเครน เท่ากับว่าการรบจะดำเนินไปอย่างยาวนาน อาจนานถึงสิบปี

สมัยโบราณ เอเธนส์เคยยกทัพไปบุกเกาะ Sicily แล้วไม่ประสบความสำเร็จ แทนที่จะถอย กลับยิ่งโถมหนัก ด้วยถือว่าตนเป็นมหาอำนาจ ศักดิ์ศรีค้ำคอไว้ นอกจากทำให้คู่ปรับเดิมคือสปาร์ตา ในแผ่นดินกรีกต้องยกทัพเข้าไปช่วยเหลือ ยังมีพันธมิตรอื่นอีก ทำให้เอเธนส์จมปลัก และพ่ายแพ้ย่อยยับในกาลต่อมา

สงครามครั้งนี้ เกิดขึ้นในปี 415-413 BC

มันเกิดขึ้นท่ามกลาง Peloponnesian War

มันเป็นสงครามในสงคราม ซึ่งเป็นอันตรายยิ่งนัก

ข้อห้ามในตำราสงคราม

ในระหว่างสงคราม ไม่ควรไปเพิ่มแนวรบอีก แต่ชาวเอเธนส์ก็ทำ

ทหารเอเธนส์ล่มจมหมดทั้งกองทัพ ทั้งแม่ทัพและพลทหาร ไม่ตายก็โดนจับเป็นทาส รวมทั้งกองทัพที่ไปแต่แรก และกองหนุนที่ตามมา

มันมีผลลึกซึ้ง ทำให้เอเธนส์หมดอำนาจ

และทำให้กรีกอ่อนแอลง

จนสิ้นสลายอิสรภาพในกาลต่อมา

ประวัติศาสตร์ของโลกพลิกเปลี่ยน เนื่องจากจุดเล็กๆ

การรังแกชาติเล็ก ที่คล้ายจะเป็นการกิน free lunch ซึ่งไม่มีอยู่ในความเป็นจริง

มันสะท้อนกลับ รุนแรงยิ่งนัก

เป็นสิบเท่า ร้อยเท่า พันเท่า

 

๔

ขณะนี้ สงครามรัสเซีย-ยูเครน เกือบจะครบรอบสองปี สันติภาพยังมองไม่เห็น

สงครามยังคงเป็น stalemate

มันคือ

ทางตัน

การคุมเชิงกันอยู่

สภาพที่อับจน

การยันกัน

สถานการณ์ที่กระทำอะไรกันไม่ได้

แต่กระนั้นรัสเซียก็กล่าวว่า สันติภาพขึ้นกับสหรัฐ

น่าประหลาด พูดอย่างงี้ได้ไง สันติภาพขึ้นกับผู้บุกรุกต่างหาก ว่าจะยอมถอยออกไปหรือไม่ ตรรกะวิบัติใด จึงโยนปัญหามาให้ชาติอื่น มันเป็นการหันเหความสนใจ เป็นการหาแพะรับบาป รัสเซียบุกรุกยูเครน แต่กลับบอกว่า สันติภาพขึ้นกับพวกคุณ พูดแบบคนพาล

๕

หลังสงครามโลกครั้งที่สอง เกิดสงครามเกาหลี คนตาย ๓ ล้านคน

เกิดจากเกาหลีเหนือ บุก เกาหลีใต้ ซึ่งเป็นการกระทำที่โง่เขลา

ทำให้คนตายมหาศาล

คนเกาหลีใต้ตาย ๑ ล้าน

คนเกาหลีเหนือตาย ๑ ล้านกว่า

คนจีนตายหลายแสนคน

ทหารสหรัฐตายหลายหมื่นนาย

บทสรุป ลงท้ายคือทุกอย่างกลับมาที่เดิม เหมือนก่อนสงคราม

กลับไปสู่เส้นแบ่งเขตของสองเกาหลี คือเส้นรุ้งเดิม

เหมือนไม่เคยมีสงคราม

นี้คือสงครามที่ผู้คนอยากลืมที่สุดในโลก

นี้คือสงครามที่โง่เขลา เกิดขึ้น และจบลง

พร้อมกับที่ทุกผู้คนที่เกี่ยวข้อง ทุกชีวิต ตายฟรี

ชาติเดียวที่ได้ คือ ญี่ปุ่น เพราะพวกเขาร่ำรวย ฟื้นฟูตัวเอง จากสงครามครั้งนี้

 

๖

สงครามรัสเซีย-อัฟกานิสถาน ที่รบกันนานร่วมสิบปี ในช่วง 1979-1989

ทำลายโครงสร้างภายในของรัสเซียไปมาก เรียกว่าทำให้ทรุด

นี้ก็เป็นอีกหนึ่งสงคราม ที่เป็น stalemate

ชาติอื่นเข้าไปช่วยชาวอัฟกานิสถานจริง แต่กำลังสำคัญที่รบ คือชาวอัฟกานิสถานเอง ความสูญเสียของชาวอัฟกานิสถานครั้งนี้ ร่วม ๒ ล้านชีวิต จากจำนวนประชากร ๓๙ ล้าน

แต่รัสเซียสูญเสีย สิ่งที่ประเมินไม่ได้

มันทำให้ประเทศรัสเซียเหลือแค่ครึ่งเดียว

จากความเป็นมหาอำนาจอันดับหนึ่ง กลายมาเป็นมหาอำนาจอันดับสอง

 

๗

สงครามเวียดนาม รบกันนานร่วมยี่สิบปี

ทหารเวียดนามเหนือรวมกับเวียดกง รวมเสียชีวิตราวเก้าแสนกว่า

ทหารเวียดนามใต้ เสียชีวิตราวสามแสนกว่า

ทหารสหรัฐ เสียชีวิตราวห้าหมื่นกว่านาย

และยังมีชาวบ้านเสียชีวิตอีกราวห้าแสน

เกิดอาชญากรรมสงครามมากมาย นับไม่ถ้วน

สงครามนี้ เวียดนามชนะ แต่เป็นชัยชนะบนยี่สิบปีแห่งความสูญเสีย

สหรัฐซึ่งเป็นมหาอำนาจที่ใหญ่กว่าเวียดนามสักห้าสิบเท่า ก็ทำอะไรเขาไม่ได้

ไม่รู้สหรัฐหมดเงินไปเท่าไร

ทรัพยากรมากมายที่ทุ่มเทลงไปในสงคราม พอจะสร้างประเทศได้หลายประเทศ

แทนที่จะเจรจา คุยกัน

มันมีสิ่งลึกล้ำมากมายที่ขวางกั้น

และสิ่งหนึ่งนั้น คือการไม่ยอมรับ สิ่งที่จะเกิดขึ้น

ศักดิ์ศรีแห่งความเป็นชาติมหาอำนาจอันดับหนึ่งค้ำคอไว้

 

๘

สงครามเวียดนาม มีผลต่อสหรัฐ

๑ สูญเสียเงินทองมหาศาล

๒ เสียชีวิตทหาร ๕๗,๐๐๐ คน

๓ เสียศักดิ์ศรี

๔ ทำให้อิทธิพลในทางการทูตเสื่อมลง

๕ มีผลร้ายต่อการเมืองภายในประเทศ

๖ มีผลร้ายต่อการปฏิรูปภายในประเทศ

สหรัฐที่จริงเสียหายมาก เพียงแต่บังเอิญยังไม่มีชาติใดมาแซงหน้า พวกเขาจึงยังเป็นมหาอำนาจอันดับหนึ่ง แต่การสูญเสียโอกาสนั้นน่าเสียดายเป็นอันมาก ที่จริงประเทศนี้สามารถดีกว่านี้ได้อีกมาก แต่พวกเขาเททิ้งไป เผาผลาญโอกาสเหล่านั้นไปเอง