คอลัมน์ประจำ

อยากได้ ส.ว.ตามใจปรารถนา ถึงเวลาลงสมัครด้วยตนเอง

มุกดา สุวรรณชาติ
ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 23 - 29 กุมภาพันธ์ 2567
คอลัมน์หลักศิลากลางน้ำเชี่ยว
ผู้เขียนมุกดา สุวรรณชาติ
เผยแพร่

ทำไม? ต้องมี ส.ว.ความคิดก้าวหน้า
ให้เกิน 100 คน

สถานการณ์ที่จะมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงการเมืองมากที่สุด คือการเลือก ส.ว. เพราะเดือนพฤษภาคม 2567 ส.ว.แต่งตั้งโดย คสช. 250 คนก็จะครบวาระ 5 ปี การเลือกตั้ง ส.ว.ใหม่ตามรัฐธรรมนูญ 2560 ซึ่งจะมีจำนวน 200 คนก็จะเกิดขึ้น แม้ ส.ว.ชุดใหม่ไม่สามารถลงคะแนนเสียงเลือกนายกฯ ได้ แต่อำนาจของ ส.ว.ชุดใหม่ก็ยังคงมีไม่น้อย เช่น

1. อำนาจให้ความเห็นชอบเพื่อแต่งตั้งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ และกรรมการในองค์กรอิสระ เช่น ป.ป.ช. กกต. ซึ่งประชาชนต้องการได้กรรมการที่มีความเที่ยงธรรมที่สุด เสียง ส.ว. 100 คือครึ่งหนึ่งของวุฒิสภา

2. การแก้ไขรัฐธรรมนูญ จะต้องได้รับความเห็นชอบจากสมาชิกทั้งสองสภาไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่ง (ส.ส. 500 และ ส.ว. 200 รวม 700 คน) จะต้องได้เสียงของ ส.ส. และ ส.ว.รวมกัน 351 เสียงขึ้นไป แต่มีกฎที่เขียนไว้ทำให้แก้ไขยากว่า…จะต้องมีเสียงของ ส.ว.ไม่น้อยกว่าหนึ่งในสามของจำนวน ส.ว.ที่มีอยู่ (1 ใน 3 ของ 200 คือ 67 คน) จึงจะสามารถแก้ไขรัฐธรรมนูญได้

ฯลฯ

ผู้ที่คิดว่าตัวเองมีความรู้มีประสบการณ์จึงถึงเวลาที่จะต้องเข้าร่วม เพื่อสามารถออกความเห็นทางการเมืองโดยตรงและมีผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงโดยการสมัครเข้าเป็น ส.ว. เพราะการเลือกตั้งครั้งนี้ประชาชนทั่วไปจะไม่มีสิทธิ์เลือก คนที่สนใจการเมืองและสมัครเข้าไปเป็น ส.ว.เท่านั้นที่จะได้เลือกกันเอง

ผู้สมัครอาจจะได้เป็นหรือไม่ได้เป็น ส.ว. แต่ได้เป็นผู้เลือกด้วยตนเอง

 

ส.ว.ตามรัฐธรรมนูญ 2560
เป็นตัวแทนของกลุ่มอาชีพ
ไม่ใช่ตัวแทนประชาชนตามพื้นที่

มาตรา 11 วุฒิสภาประกอบด้วยสมาชิกจํานวน 200 คนซึ่งมาจากการเลือกกันเองของบุคคล ซึ่งมีความรู้ ความเชี่ยวชาญ ประสบการณ์ อาชีพ ลักษณะหรือประโยชน์ร่วมกัน

(1) กลุ่มการบริหารราชการแผ่นดินและความมั่นคง อันได้แก่ ผู้เคยเป็นข้าราชการ เจ้าหน้าที่ของรัฐ หรืออื่นๆ

(2) กลุ่มกฎหมายและกระบวนการยุติธรรม อันได้แก่ ผู้เป็นหรือเคยเป็นผู้พิพากษา ตุลาการ อัยการ ตํารวจ ผู้ประกอบวิชาชีพด้านกฎหมาย

(3) กลุ่มการศึกษา อันได้แก่ ผู้เป็นหรือเคยเป็นครู อาจารย์ นักวิจัย ผู้บริหารสถานศึกษา บุคลากรทางการศึกษา หรืออื่นๆ

(4) กลุ่มการสาธารณสุข อันได้แก่ ผู้เป็นหรือเคยเป็นแพทย์ทุกประเภท เทคนิคการแพทย์ สาธารณสุข พยาบาล เภสัชกร หรืออื่นๆ

(5) กลุ่มอาชีพทํานา ปลูกพืชล้มลุก หรืออื่นๆ

(6) กลุ่มอาชีพทําสวน ป่าไม้ ปศุสัตว์ ประมง หรืออื่นๆ

(7) กลุ่มพนักงานหรือลูกจ้างของบุคคลซึ่งมิใช่ส่วนราชการหรือหน่วยงานของรัฐ ผู้ใช้แรงงาน หรืออื่นๆ ในทํานองเดียวกัน

(8) กลุ่มผู้ประกอบอาชีพด้านสิ่งแวดล้อม ผังเมือง อสังหาริมทรัพย์และสาธารณูปโภค ทรัพยากรธรรมชาติ พลังงาน หรืออื่นๆ

(9) กลุ่มผู้ประกอบกิจการขนาดกลางและขนาดย่อมตามกฎหมายว่าด้วยการนั้น หรืออื่นๆ

10) กลุ่มผ้ประกอบกิจการอื่นนอกจากกิจการตาม (9)

(11) กลุ่มผู้ประกอบธุรกิจหรืออาชีพด้านการท่องเที่ยว อันได้แก่ ผู้ประกอบธุรกิจท่องเที่ยว มัคคุเทศก์ ผู้ประกอบกิจการหรือพนักงานโรงแรม หรืออื่นๆ

(12) กลุ่มผู้ประกอบอุตสาหกรรม หรืออื่นๆ ในทํานองเดียวกัน

(13) กลุ่มผู้ประกอบอาชีพด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี การสื่อสารการพัฒนานวัตกรรม หรืออื่นๆ ในทํานองเดียวกัน

(14) กลุ่มสตรี

(15) กลุ่มผู้สูงอายุ คนพิการหรือทุพพลภาพ กลุ่มชาติพันธุ์ กลุ่มอัตลักษณ์อื่น หรืออื่นๆ ในทํานองเดียวกัน

(16) กลุ่มศิลปะ วัฒนธรรม ดนตรี การแสดงและบันเทิง นักกีฬา หรืออื่นๆ

(17) กลุ่มประชาสังคม กลุ่มองค์กรสาธารณประโยชน์ หรืออื่นๆ

(18) กลุ่มสื่อสารมวลชน ผู้สร้างสรรค์วรรณกรรม หรืออื่นๆ

(19) กลุ่มผู้ประกอบวิชาชีพ ผู้ประกอบอาชีพอิสระ หรืออื่นๆ ในทํานองเดียวกัน

(20) กลุ่มอื่นๆ การมีลักษณะอื่นๆ ในทํานองเดียวกันตามวรรคหนึ่ง

 

การเลือกตั้งมี 3 ระดับ
ต้องสมัครมาจากระดับอำเภอ

เริ่มจาก ระดับอำเภอ คัดเลือกมา ระดับจังหวัด สุดท้ายเข้าสู่ระดับประเทศ

ดังนั้น การประกาศการเลือกตั้งจึงจะต้องกำหนดวันอย่างชัดเจนทั้ง 3 ระดับ

กําหนดวันรับสมัคร โดยเริ่มรับสมัครไม่เกินสิบห้าวันนับแต่วันที่พระราชกฤษฎีกาให้มีการเลือกสมาชิกวุฒิสภาใช้บังคับ

คาดว่าจะมีการเลือกตั้งในเดือนมิถุนายน 2567

คุณสมบัติของผู้สมัคร มิได้กำหนดว่าต้องเรียนจนจบปริญญา

1. มีสัญชาติไทยโดยการเกิด

2. มีอายุไม่ต่ำกว่าสี่สิบปีในวันสมัครรับเลือก

3. มีความรู้ ความเชี่ยวชาญ และประสบการณ์ หรือทํางานในด้านที่สมัครไม่น้อยกว่าสิบปี

นอกนั้นก็เป็นคุณสมบัติ และข้อห้ามกฎหมายทั่วไป

ผู้สมัครจึงต้องมีความสัมพันธ์กับสถานที่ เช่น เป็นบุคคลซึ่งเกิดในอําเภอที่สมัครรับเลือก มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้าน หรือเคยทำงาน หรือเคยเรียนในอําเภอที่สมัครรับเลือกมาแล้วเป็นเวลาติดต่อกันไม่น้อยกว่าสองปี นับถึงวันสมัครรับเลือก

ต่อให้มีชื่อเสียงระดับประเทศ ก็ต้องไปเริ่มที่ระดับอำเภอ ต้องยื่นใบสมัครด้วยตนเอง พร้อมด้วยเอกสารและหลักฐานประกอบการสมัคร และชําระค่าธรรมเนียมการสมัคร 2,500 บาท เลือกสมัครได้กลุ่มเดียว อำเภอเดียว

สมัครแล้วถอนตัวไม่ได้

 

ใครสมัครไม่ได้บ้าง

ข้าราชการ พนักงานหรือลูกจ้างของหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจ ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ หรือผู้ดํารงตําแหน่งในองค์กรอิสระ

(ดังนั้น ข้าราชการ ลูกจ้างต้องลาออกก่อน ส่วนใครทำงานเอกชนสมัครได้เลย)

เป็นหรือเคยเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร เว้นแต่ได้พ้นจากการเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร มาแล้วไม่น้อยกว่า 5 ปีนับถึงวันสมัครรับเลือก

เป็นสมาชิกพรรคการเมือง (ต้องลาออกก่อน) ถ้ามีตำแหน่งเป็นกรรมการในพรรคการเมืองต้องพ้นจากตำแหน่งมาแล้วไม่น้อยกว่า 5 ปี

สมาชิกสภาเทศบาล สภา อบต. สภาจังหวัด สมัครไม่ได้ ถ้าออกมาแล้วก็ต้องออกมาไม่น้อยกว่า 5 ปี

เป็นบุพการี คู่สมรส หรือบุตรของผู้ดํารงตําแหน่งสมาชิกสภาระดับชาติ ระดับท้องถิ่น ศาลรัฐธรรมนูญหรือองค์กรอิสระ

เคยเป็นสมาชิกวุฒิสภาตามรัฐธรรมนูญ

 

พรรคการเมือง และนักการเมืองท้องถิ่น
ถูกห้ามมิให้เกี่ยวข้อง
ใครทำผิดถูกตัดสิทธิ์ และติดคุก

มาตรา 76 กรรมการบริหารพรรคการเมืองหรือผู้ดํารงตําแหน่งอื่นใดในพรรคการเมือง สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกสภาท้องถิ่น ผู้บริหารท้องถิ่น ผู้ดํารงตําแหน่งทางการเมือง ผู้ใดกระทําการโดยวิธีใดๆ อันเป็นการช่วยเหลือให้ผู้สมัครผู้ใดได้รับเลือกเป็นสมาชิกวุฒิสภา หรือทําให้ผู้สมัครผู้ใดไม่ได้รับเลือก ต้องระวางโทษจําคุกตั้งแต่ 1-10 ปี และปรับตั้งแต่ 20,000-200,000 บาท และให้ศาลสั่งเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งของผู้นั้น

ส่วนผู้สมัครใดยินยอมให้ผู้มีตำแหน่งการเมือง ช่วยเหลือ เพื่อให้ได้รับเลือกเป็นสมาชิกวุฒิสภา ต้องระวางโทษจําคุกตั้งแต่ 1-10 ปี และปรับตั้งแต่ 20,000-200,000 บาท และให้ศาลสั่งเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งของผู้นั้น

ส่วนมาตรา 77 กำหนดโทษอย่างหนักถ้าใครไปว่าจ้างให้ผู้อื่นสมัครเข้ารับเลือกเป็น ส.ว หรือถอนการสมัคร หรือเพื่อจูงใจให้ไปลงคะแนนหรือไม่ลงคะแนนให้แก่ผู้ใด ต้องระวางโทษจําคุกตั้งแต่ 1-10 ปี หรือปรับถึง 200,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ และให้ศาลสั่งเพิกถอนสิทธิเลือกตั้งของผู้นั้นมีกําหนด 20 ปี

ส่วนกระบวนการเลือกตั้งก็มีความซับซ้อนมาก เพราะเสียงที่จะทำให้ได้รับเลือกเป็น ส.ว.ระดับประเทศนั้นมิได้มาจากกลุ่มอาชีพที่ตนเองสมัคร แต่มาจากการยอมรับของกลุ่มอาชีพอื่นๆ ทั่วประเทศ ซึ่งจะพยายามอธิบายในโอกาสต่อไป (ขณะนี้ กกต.กำลังทำคู่มือการเลือกตั้ง ส.ว.อยู่)

ตามกฎหมายนี้ พรรคการเมืองและนักการเมืองมายุ่งเกี่ยวไม่ได้ ถ้าพลาดได้ไม่คุ้มเสีย

นี่จึงเป็นโอกาสของผู้สนใจการเมือง จ่าย 2,500 คุ้มค่าแน่นอน

ทันทีที่ท่านลงสมัครรับเลือกตั้งเป็น ส.ว. ก็เท่ากับว่าท่านเป็นตัวแทนของประชาชนในการที่จะเข้าไปร่วมเลือกคนที่เหมาะสมที่สุด เป็นเรื่องที่มีเกียรติ แต่จะได้เป็น ว่าที่ ส.ว.ระดับอำเภอ ระดับจังหวัด หรือระดับประเทศ ต้องดูผลคะแนน