คอลัมน์ประจำ

การกลับมาของตึกแถว

ปริญญา ตรีน้อยใส
ที่มามติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 9 - 15 กุมภาพันธ์ 2567
คอลัมน์มองบ้านมองเมือง
ผู้เขียนปริญญา ตรีน้อยใส
เผยแพร่

ห้องแถวหรือตึกแถว (ภาษาชาวบ้าน) อาคารพาณิชย์พักอาศัย (ภาษาราชการ) ปรากฏมาตั้งแต่รัชสมัยของพระพุทธเจ้าหลวง เมื่อ 150 ปีก่อน

แต่มาเพิ่มจำนวนมากขึ้น หลังแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ในช่วงเวลาที่สหรัฐอเมริกาอาศัยแผ่นดินไทย เป็นฐานทัพในสงครามเวียดนาม

ตึกแถวจำนวนมากมาย หลากขนาด และความสูง ที่สร้างเรียงรายไปตามสองฟากถนนและทางหลวงทั่วแผ่นดิน ต่อมาขยายเข้าไปในซอยแยก รวมทั้งการสร้างตึกแถวล้อมรอบตลาดสด โรงภาพยนตร์ โรงแรม สถานประกอบการบันเทิง หรือแม้แต่สถานีขนส่ง

นอกจากกลายเป็นศูนย์การค้า ยังกลายเป็นแบบแผนการพัฒนาเมืองของไทย ที่ต่างไปจากตำราสถาปัตยกรรมและผังเมือง สร้างภาพลักษณ์ที่ต่างไปจากบ้านเมืองในตะวันตก

จนสุดท้ายเลยกลายเป็นแพะ ตัวการที่ทำให้เกิดปัญหาต่างๆ ในบ้านเรา

 

ไม่ว่าจะเป็นเรื่องไม่สวยงาม เนื่องจากความหลากหลาย และการต่อเติมเสริมแต่งอย่างอิสระ ปราศจากการควบคุม

ปัญหาการใช้ประโยชน์ ทั้งอยู่อาศัย ประกอบกิจการค้า บริการ และอุตสาหกรรมขนาดเล็ก ที่ขัดแย้งและสร้างมลภาวะ ปัญหาจราจร เมื่อเจ้าของอาคารใช้พื้นผิวจราจรขยายกิจการ หรือจอดรถส่วนตัว

และที่สำคัญการสร้างตึกแถวเรียงรายไปสองข้างถนน แบบไม่มีที่สิ้นสุด ก่อให้เกิดปัญหาในการลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน

ส่งผลให้รัฐออกมาตรการควบคุม กำหนดมาตรฐานขนาด ความสูง ความกว้าง ระยะถอยร่น จำนวนชั้น และวัสดุก่อสร้าง ซึ่งทำให้เกิดรูปแบบตึกแถวมาตรฐาน เหมือนกันทั่วประเทศ จนถึงขั้นห้ามสร้างตึกแถวริมถนน หรือบางพื้นที่

เลยไม่มีการก่อสร้างตึกแถวใหม่ พอดีกับการเข้ามาของรูปแบบธุรกิจและการอยู่อาศัยใหม่ คือ ศูนย์การค้า บ้านจัดสรร ทาวน์เฮาส์ และคอนโดมิเนียม

ในวันนี้ ตึกแถวที่มีอยู่เดิมเริ่มเสื่อมสภาพ ตามอายุของวัสดุและการใช้สอย ถูกทิ้งร้าง ไม่ใช้สอย ด้วยเจ้าของย้ายกิจการค้าไปศูนย์การค้า ขยายกิจการผลิตไปสู่โรงงาน รวมทั้งย้ายไปพำนักในหมู่บ้านจัดสรร หรือคอนโดมิเนียม แต่ด้วยการแบ่งแยกกรรมสิทธิ์ที่ดินเป็นแปลงเล็กๆ จึงยากต่อการพัฒนาอาคารขนาดใหญ่หรือสูงได้

โชคดีว่าเกิดความเข้าใจในหมู่เจนใหม่ ชื่นชมตึกแถวโบราณ ยกให้เป็นอาคารอนุรักษ์

ส่วนตึกแถวรุ่นต่อมา ที่เป็นสถาปัตยกรรมโมเดิร์น ก็เห็นเป็นอาคารย้อนยุค เมื่อรวมกับกระแสลอฟต์จากต่างประเทศ และกระแสตึกแถวพร้อมภาพวาดผนัง ในปีนัง และสิงคโปร์ รวมกับมูลค่าที่ลดลง ตึกแถวได้กลายเป็นโอกาสทางธุรกิจสตาร์ตอัพ เช่น ร้านกาแฟ ร้านอาหาร โรงแรมบูติค และสตูดิโองานศิลปะ

จากห้องแถวโบราณ ที่สร้างขึ้นเพื่อสร้างภาพลักษณ์ความเจริญในอดีต มาเป็นตึกแถวที่เป็นมลภาวะของเมืองในเวลาต่อมา และกลายมาเป็นอาคารย้อนยุคถูกจริต

ของคนรุ่นใหม่ในปัจจุบัน จนถึงขั้นสร้างสถานีรถไฟฟ้า ในรูปแบบตึกแถวโบราณ •

 

มองบ้านมองเมือง | ปริญญา ตรีน้อยใส