ทรัมป์นี่ผมหมายถึง อดีตประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา โดนัลด์ ทรัมป์ (Donald Trump)

ส่วน ไล่ คือ ไล่ ชิงเต๋อ (Lai Ching-te) ผู้ชนะการเลือกตั้งประธานาธิบดีไต้หวัน และ สี หมายถึง ประธานาธิบดีจีนสี จิ้นผิง (Xi Jeng Ping) ผู้นำสหรัฐอเมริกา ประธานาธิบดีไต้หวันและประธานาธิบดีจีนมาเกี่ยวข้องกันอย่างไม่น่าเชื่อ

แล้วอาจมีผลต่อระเบียบเศรษฐกิจโลกและภูมิรัฐศาสตร์ด้านการแข่งขันกันอย่างเข้มข้นระหว่างสหรัฐอเมริกากับจีน

 

สารตั้งต้นการเมืองระหว่างประเทศ

พลวัตการเมืองระหว่างประเทศ วันเสาร์ที่ 13 มกราคม นายไล่ ชิงเต๋อ ตัวแทนจากพรรค Democratic Progressive Party-DPP ชนะการเลือกตั้งประธานาธิบดีไต้หวัน

แต่ไม่ใช่เพียงไล่ ชิงเต๋อ ชนะเลือกตั้งเท่านั้น แต่มีการชนะเล็กๆ ซึ่งสำคัญต่อการเมืองสหรัฐอเมริกา นั่นคือ วันจันทร์ที่ 15 มกราคม อดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ จากพรรครีพับลิกันชนะระบบการเลือกตั้งขั้นต้นของพรรครีพับลิกันเพื่อเป็นตัวแทนชิงชัยประธานาธิบดีที่รัฐไอโอวา (Iowa Republican caucuses) สหรัฐอเมริกา

นี่เป็นแนวโน้มให้เห็นหนทางกลับสู่ทำเนียบขาวของโดนัลด์ ทรัมป์ ปรากฏขึ้นมา

การเลือกตั้งประธานาธิบดีที่จบลงเมื่อกลางเดือนมกราคมที่ไต้หวัน แล้วตามด้วยชัยชนะของตัวแทนพรรครีพับลิกัน นักวิเคราะห์บางคนมองว่าเป็น ฝันร้าย ของจีนทีเดียว

นายไล่ ชิงเต๋อ แห่งพรรคแกนนำรัฐบาลเดิม Democratic Progressive Party-DPP ได้คะแนนเสียง 40% ชนะนาย Hou Yun ih ผู้แทนพรรคก๊กมินตั๋ง (Kaomintang) และนาย Ko Wen je จากพรรค Taiwan People Party-TPP

การพ้นจากชัยชนะตำแหน่งประธานาธิบดีของนาย Hou Yun ih ช่วยให้แน่ใจว่า จีนจะไม่ใช่เรื่องใหญ่และสร้างปัญหาสำคัญต่อสหรัฐอเมริกาอีกต่อไปแล้ว

นักวิเคราะห์มองว่า การมองเช่นนี้อาจเป็นการมองในแง่ดีเกินไป จะไม่เกิดวิกฤตการณ์ช่องแคบไต้หวันในปี 2024 แต่ปัญหาต่างๆ อาจวางอยู่ข้างหน้าแล้ว

อย่างน้อยชัยชนะของนายไล่ ชิงเต๋อ ตัวเขานำเสนอออกมาบ้างแล้วว่า ตัวเขาจะจัดการความสัมพันธ์ระหว่างช่องแคบไต้หวันอย่างไร

ในเวลาเดียวกัน นายไล่ ชิงเต๋อ จะต้องทำงานอย่างหนักในการรักษาสถานะภาพเดิม (status quo) ที่ยังคงความสำคัญของไต้หวันที่ไม่อ่อนข้อให้กับจีน พร้อมด้วยแรงสนับสนุนจากสหรัฐเมริกาและพันธมิตรทั้งทางด้านการทหาร อาวุธยุทโธปกรณ์ การเมืองระหว่างประเทศ เศรษฐกิจและเทคโนโลยี

ที่สำคัญมากคือ ให้แน่ใจต่อไปและมีการส่งสารแสดงถึงเสถียรภาพต่อตัวนายไล่ ชิงเต๋อ ในฐานะผู้นำคนใหม่ในทุกๆ เรื่องที่โถมเข้ามาช่วงก่อนการเข้ารับตำแหน่งประธานาธิบดีที่มาจากการเลือกตั้ง

มองมาที่จีน จีนเองมีความปรารถนาไม่ให้ไต้หวัน เป็นจุดสนใจสำคัญของการรณรงค์เลือกตั้งเบื้องต้นประธานาธิบดีและเลือกตั้งประธานาธิบดีของสหรัฐอเมริกาเดือนพฤศจิกายนปีนี้ นี่เองเป็นเหตุผลต่อการตอบสนองแบบปานกลางของทางปักกิ่ง แม้ว่าในความเป็นจริงแล้ว คู่แข่งขันประธานาธิบดีไต้หวันที่จีนชื่นชอบพ่ายแพ้การเลือกตั้ง

แต่นักวิเคราะห์เน้นว่า การตอบสนองแบบประนีประนอมของทางปักกิ่งจะไม่ใช่สิ่งสุดท้ายตลอดไป

 

ไล่และทรัมป์

จีนเห็นว่าทั้งประธานาธิบดีไล่ ชิงเต๋อ และอดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ เป็นพวกที่คาดการณ์อะไรไม่ได้และเป็นศัตรูของจีนต่อการใช้กำลังของจีนต่อโลก

ตัวอย่างแรกคือ การเยือนไต้หวันมีนาคมปี 2022 โดยอดีตรัฐมนตรีกระทรวงต่างประเทศสมัยประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ นาย Mike Pompeo เขาเคยเสนอให้สหรัฐอเมริกาทำทันทีในการให้การยอมรับไต้หวันว่า ไต้หวันเป็นประเทศเสรีและมีอธิปไตย มีการประเมินว่า นาย Mike Pompeo ต้องได้รับตำแหน่งสำคัญในฝ่ายบริหารของพรรครีพับลิกันในอนาคต

มีการวิเคราะห์จากสถาบันวิจัย Center for Strategic and International Studies, สหรัฐอเมริกา มีความเป็นไปได้ว่า ปักกิ่งจะกดดันอย่างมากต่อนายไล่ ชิงเต๋อ แม้ว่า นายไล่ ชิงเต๋อ ก็ทำอย่างเดียวกับอดีตประธานาธิบดีไท อิงเหวิน (Tsai Ing-wen)

ตัวอย่างเช่น สหรัฐอเมริกามีผู้แทนรัฐสภาระดับสูงเยือนไต้หวัน หรือหลังการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกาแล้ว ย่อมมีการโทรศัพท์คุยกันกับประธานาธิบดีที่ได้รับการเลือกตั้งกับประธานาธิบดีไต้หวัน นายไล่ ชิงเต๋อ เหมือนๆ กับที่เราได้เห็นแบบที่ประธานาธิบดีไท อิงเหวิน ทำก่อนหน้านั้น

ส่วน Amanda Hsiao จาก Crisis Group เห็นว่า ปักกิ่งสามารถกดดันไล่ ชิงเต๋อ ช่วงเดือนพฤษภาคมก่อนเข้ารับตำแหน่งอย่างเป็นทางการได้¹

มีบางนักวิเคราะห์ไม่เชื่อว่า รัฐบาลโดนัลด์ ทรัมป์ สมัยที่ 2 จะสนใจการแข่งขันทางภูมิรัฐศาสตร์กับจีนเรื่อง ไต้หวัน เนื่องจากนโยบายร้อนแรงนี้มีต้นทุนหลายประการในการณรงค์เพื่อนโยบายนี้

สมัยรัฐบาลโดนัลด์ ทรัมป์ นโยบายต่างประเทศของรัฐบาลนี้ควบคุมด้วย เงิน ขอบเขตอันแรกของนโยบายต่างประเทศไม่ได้ทำการปกป้องคุณค่า (value) และ ประชาธิปไตย

แนวนโยบายต่างประเทศของรัฐบาลโดนัลด์ ทรัมป์ ที่ผ่านมา ยังนำไปสู่การเลือกตั้งไต้หวัน ทางปักกิ่งได้ติดต่อเกือบทุกวันกับฝ่ายบริหารของประธานาธิบดีโจ ไบเดน มีการร้อฟื้นการสนทนาระหว่างทหารกับทหารทั้งสองฝ่าย ส่งประธาน Chinese Communist Party’s International Liaison Department คือ นาย Liu Jianchao ไปวอชิงตัน สหรัฐอเมริกา และมีการโทรศัพท์พูดคุยกันระหว่างรัฐมนตรีพาณิชย์ สหรัฐอเมริกา นาง Gina Raimondo กับคู่เจรจาฝ่ายจีนคือ Wang Wentao

เป็นเวลาปีครึ่ง ที่ตำแหน่งของ Liu Jianchao ยังคงอยู่ต่อไป จนกระทั่งสหรัฐอเมริกาได้เปลี่ยนนโยบายของตนเรื่องจีน สารอันนี้แสดงว่า พวกเขาทั้งสองฝ่ายต้องการการร่วมมือ

 

ทรัมป์ในสมัยที่ 2 สุดขั้ว หรือเอาแน่ไม่ได้

มีการจับจ้องคำปราศรัยสำคัญๆ ของอดีตประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ช่วงหาเสียงเลือกตั้ง ปรากฏว่า โดนัลด์ ทรัมป์ กล่าวปราศรัยด้วยน้ำเสียงกลางๆ ในประเด็นเรื่อง นโยบายต่างประเทศ เขากล่าวว่า ไม่ว่าการรุกรานยูเครนของรัสเซีย และการที่กลุ่มฮามาสทำการโจมตีในตะวันออกกลางจะต้องไม่เกิดขึ้นเมื่อเขาได้เป็นประธานาธิบดี

โดนัลด์ ทรัมป์ อ้างว่า เขารู้จักทั้งวลาดิมีร์ ปูติน (Vladimir Putin) รัสเซีย และ โวโลดิมี เซเรนสกี้ (Volodymye Zelenskyy) ยูเครน เป็นอย่างดี โดนัลด์ ทรัมป์ อ้างว่าเขาสามารถยุติสงครามได้ โดยเขาจะเข้าไปแก้ปัญหาอย่างรวดเร็ว²

ทรัมป์กับสี ส่วนจีน ทรัมป์กล่าวว่า เราจะไม่อนุญาตให้จีนทำในสิ่งที่พวกเขาชอบทำ โดนัลด์ ทรัมป์ ยังอธิบายเพิ่มเติมอีกว่า ตัวเขาไปด้วยกันได้ดีกับประธานาธิบดีสี จิ้นผิง เขาเห็นว่า ประธานาธิบดีสีเป็นผู้นำที่เข้มแข็งมาก และ เรา (หมายถึงเขาและประธานาธิบดีสี-ขยายความโดยผู้เขียน) กำลังทำสิ่งต่างๆ เพื่อแก้ปัญหา

ช่วงการหาเสียงเลือกตั้งประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ วิจารณ์เรื่องเงินเฟ้อรุนแรงมาก เรื่องราคาพลังงานสูง และการไหลเข้ามาของผู้อพยพทางพรมแดนทางใต้ของสหรัฐอเมริกา ด้านนโยบายต่างประเทศ โดนัลด์ ทรัมป์ ส่งสารออกมาว่า สหรัฐอเมริกาจะไม่เข้าสู่สงครามระหว่างช่วงเวลาที่เขาดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา

เขากล่าวว่า “…ความจริง ประเทศของเราอยู่ในฐานะที่ไม่เคยเป็นมาก่อน ไม่เคยอยู่ในฐานะอันตรายแบบนี้…เรามีโอกาสอยู่ในสงครามโลกครั้งที่ 3 ด้วยกำลังอาวุธ เหมือนที่ไม่เคยมีใครเห็นมาก่อน…”

โดนัลด์ ทรัมป์ บอกกับสถานีโทรทัศน์ FOX TV³ “…เราไม่มีสงคราม เราอธิบายตัวเองเป็น หนึ่งเดียวไม่เหมือนใคร (unique)…เขาอธิบายเพิ่มเติมว่า เขาเป็นหนึ่งในบรรดาประธานาธิบดีที่ไม่ให้ประเทศมีสงคราม…”

 

เอาแน่ไม่ได้หรือย้อนแย้ง

น่าสนใจ ในขณะที่ โดนัลด์ ทรัมป์ มีแนวโน้มและปรารถนาอยู่นอกเหตุการณ์สงครามนอกประเทศ ดูเหมือนเชื่อในลัทธิโดดเดี่ยว (Isolationism)

แต่โดนัลด์ ทรัมป์ ตั้งแต่สมัยประธานาธิบดีสมัยแรกเขายึดนโยบาย คนอเมริกันมาก่อน (American First) นโยบายหลักนี้เองที่ต้องการให้เขาเองทำตัวก้าวร้าวต่อจีน แล้วในสมัยที่ 2 นโยบายหลักนี้สามารถก่อความยุ่งยากในนโยบายต่างประเทศของเขาได้

นักวิเคราะห์บางคนเห็นว่า โดนัลด์ ทรัมป์ ไม่ได้เกลียดจีน ความจริงเขาชอบประธานาธิบดีสี จิ้นผิง แต่นโยบาย คนอเมริกันเป็นอันดับแรก (American First People) ไม่ชอบจีน เพราะพวกเขาเห็นอันตรายต่างๆ จากจีน⁴

ดังนั้น ในขณะที่โดนัลด์ ทรัมป์ อาจต้องการเจือจางนโยบายคนอเมริกันสนับสนุนไต้หวัน ถ้าเขาได้รับเลือกเป็นประธานาธิบดีอีกครั้ง คนอเมริกันเป็นอันดับแรกทั้งหมดไม่ต้องการถอนตัวออกจากไต้หวัน โดนัลด์ ทรัมป์ จะทำอย่างไรกับ หลักการอันย้อนแย้งนี้

ไล่ รวมกับทรัมป์สร้างความหลาดระแวงให้สี เป็นอย่างมาก

 

---

¹“This Week in Conflict & Crisis” Crisis Group, 19 January 2024.

²Ken Moriyasu, “Trump wins Iowa as Republican primary cycle kicks off” Nikkei Asia, 16 January 2024, : 2.

³Ibid.,

⁴ความเห็นของ Robert Sutter เขาเป็นศาสตราจารย์ด้าน International Affairs ที่ the Elliot School of George Washington University สหรัฐอเมริกา

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022