“…ชนชั้นนำทางวิชาชีพเป็นสินทรัพย์ทรงคุณค่าที่สุดของอุตสาหกรรมชิพไต้หวัน ถ้าจีนบุกไต้หวัน ทหารคอมมิวนิสต์จะทำดีที่สุดปกป้องบุคลากรทำงานในภาคเทคโนโลยี…”

นักวิชาการของ Taipei-based Society for Strategic Studies กล่าวไว้

การทะยานขึ้นของชิพ (Chip) ทรงอำนาจของไต้หวันย้อนไปเมื่อต้นปี ค.ศ.1974 ณ ภัตตาคารแห่งหนึ่งในเมืองไทเปที่รู้จักกันดีว่าขายนมถั่วเหลืองกับซาลาเปา ผู้บริหารชาวจีนของบริษัทเทคโนโลยีชั้นนำของสหรัฐอเมริกา Radio Corporation of America-RCA พูดคุยกับเจ้าหน้าที่ไต้หวัน เขาจะสร้างอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์จากชีวิตแสนลำบากที่เกาะแห่งนี้

แล้วรัฐบาลไทเปก็ตกลงแลกเปลี่ยนเทคโนโลยีกับบริษัท RCA และส่งวิศวกรไปทำงานที่นั่น

ตอนนี้ปี ค.ศ.2021 ไต้หวันมีสัดส่วน 92% ในความสามารถผลิตเซมิคอนดักเตอร์ทันสมัยที่สุด ส่วนเกาหลีใต้มีสัดส่วนผลิตเพียง 8%

นี่เป็นจุดเริ่มต้นของความสนใจไต้หวันอีกครั้ง แต่ในอีกมิติหนึ่งของผม เมื่อไปประชุม The 25th Annual Conference of Southeast Asian Studies in Taiwan¹ ที่ the National Chi Nan University² มหาวิทยาลัยชั้นนำของไต้หวันระหว่าง 26-30 ตุลาคม ค.ศ.2023 หลังจากไม่ได้มาไต้หวันนานแล้ว

ผมขอเริ่มต้นที่ ชิพ เทคโนโลยีที่สหรัฐอเมริกาและจีนปรารถนา แรงปรารถนาของทั้งสองมหาอำนาจได้แปรไต้หวันเป็น ด่านหน้า ของความขัดแย้งไปในที่สุด

 

ไต้หวัน ด่านหน้า

ไต้หวันมีอำนาจเหนือการผลิต ชิพ (Chip) ที่ให้พลังเกือบทั้งหมดต่อเทคโนโลยีทันสมัยทั้งของพลเรือนและทหาร ทำให้เศรษฐกิจทั้งของสหรัฐอเมริกาและจีนพึ่งพิงอย่างสูงต่อชิพและไต้หวัน

จนสิ่งนี้จะกลายเป็นแนวไฟให้เกิดการโจมตีไต้หวัน ด้วยอำนาจเหนือการผลิตชิพ ไต้หวันเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ของทั้งสองมหาอำนาจ

บริษัทยักษ์ใหญ่ Taiwan Semiconductor Manufacturing Company-TSMC ยึดครองเทคโนโลยีอุปกรณ์ดิจิทัลสำคัญและอาวุธทั้งปัจจุบันและอนาคต TSMC ผลิตมากกว่า 90% ของการผลิตชิพโลก

สหรัฐอเมริกาอนุญาตให้จีนมีอำนาจเพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตาม ถ้าจีนรุกราน ไม่มีอะไรรับประกันสามารถยึดโรงงานได้ แล้วสหรัฐอเมริกาอาจหาเหตุง่ายๆ ให้ต่อสู้กลับ โดยแยกการส่งชิพให้อุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ออกเป็นส่วนๆ แล้วโรงงานที่อยู่รอดจากการยึดครองของจีน จะตัดห่วงโซ่อุปทาน (Supply Chain) สำคัญเกือบทันที

ทั้งสหรัฐอเมริกาและจีนต้องการยุติการพึ่งพาของตน สหรัฐอเมริกาผลักดันให้ TSMC เปิดโรงงานในสหรัฐอเมริกาและกำลังเตรียมงบประมาณหลายพันล้านดอลลาร์สหรัฐสร้างอุตสาหกรรมผลิตชิพภายในประเทศ

จีนก็ทำเช่นนี้ด้วย แต่อุตสาหกรรมชิพของจีนก็ล้าหลังเป็นทศวรรษ หรือตามหลังอุตสาหกรรมหลักในไต้หวันมาก

มูลค่ามหาศาลของโรงงานเหล่านี้มีผลต่อเศรษฐกิจโลก มีคนชอบพูดว่าไต้หวันเป็น ‘โล่ซิลิคอน’ ใช้ต่อต้านการโจมตีของจีน ซึ่งสหรัฐอเมริกาก็ให้การสนับสนุนไต้หวัน

รัฐมนตรีเศรษฐกิจไต้หวัน³ ถือว่า นี่ไม่ใช่แค่เศรษฐกิจไต้หวันปลอดภัย มันเกี่ยวข้องกับความมั่นคงแห่งชาติของไต้หวันด้วย เขาคิดว่า แทนที่จะพูดว่า อุตสาหกรรมชิพคือ โล่ซิลิคอนไต้หวัน พูดว่าไต้หวันมีฐานะสำคัญในห่วงโซ่อุปทานโลกน่าจะเหมาะกว่า

อันตรายของไต้หวันคือ ความรุ่งโรจน์ของ TMSC โรงงานผลิตชิพรู้กันว่าเป็น เส้นทางแห่งไฟ โรงงานต่างๆ ตั้งอยู่ในพื้นที่ราบชายฝั่งตะวันตกไต้หวันตรงข้ามจีน จุดที่ใกล้ที่สุดห่างกัน 130 กิโลเมตร เรียกว่า ชายหาดสีแดง มองจากนักยุทธศาสตร์การทหารเหมือนอยู่ในพื้นที่ของการรุกรานของจีน

สำนักงานใหญ่ของ TSMC และรอบๆ โรงงานของบริษัทอยู่ที่เมือง Hsinchu อยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของไต้หวัน ห่างจีนแค่ 12 กิโลเมตรจากชายฝั่ง

ความไม่มั่นคงของอุตสาหกรรมผลิตชิพเผยออกมาเดือนกรกฎาคม ค.ศ.2020 เมื่อไต้หวันระดมกำลังต่อสู้ในแบบจำลองการโจมตีของจีนที่เมืองอุตสาหกรรมฝั่งตะวันตก Taichung แบบจำลองการซ้อมรบ (stimulated exercise) คือ อาวุธของศัตรูโจมตีฐานทัพอากาศ Ching Chuan Kang air base ภายใน 9 นาที แล้วมุ่งไปที่ Gigabab 15 แล้วเข้ายึดชายหาด รุกเข้าเมือง

กองทัพไต้หวันใช้อาวุธต่อสู้ที่เมือง TAICHUANG ใช้รถถังยึดฐานทัพอากาศคืนได้ ผู้บัญชาการทหารใช้จรวดและปืนใหญ่ ใช้กระสุนจริง ต้านการรุกรานทางเรือ แล้วผู้รุกรานถูกขับไล่ออกไป

 

ความวิตกกังวลของอเมริกัน

การข่มขู่ทางทหารต่อไต้หวัน ทำให้สหรัฐอเมริกาส่งสัญญาณความกังวลต่อการพึ่งพิงชิพของตน ความกังวลใหญ่ของวอชิงตันคือ ความเป็นไปได้ที่ปักกิ่งได้ควบคุมประสิทธิภาพของเซมิคอนดักเตอร์ไต้หวัน มันจะทำลายล้างเศรษฐกิจสหรัฐอเมริกา และควบคุมความสามารถทางทหารสหรัฐอเมริกาในการผลิตอาวุธ

คำแถลงการณ์ที่ชัดเจนที่สุดของประธานาธิบดีโจ ไบเดน สหรัฐอเมริกาคือ ต้องการต่อต้านการโจมตีไต้หวันของจีน เซมิคอนดักเตอร์เป็นเหตุผลสำคัญ ทำไมความมั่นคงของไต้หวันสำคัญมากต่อสหรัฐอเมริกา ทางสหรัฐอเมริกาจะพยายามทุกหนทางไม่ใช้วิธีอื่นนอกจากวิถีทางสันติที่คุกคามสันติภาพและความมั่นคงต่อแปซิฟิกตะวันตก⁴

ด้วยความสูงส่งของชิพไต้หวัน ในขณะที่ความได้เปรียบชัดเจนของชิพไต้หวันกลับไม่เพียงพอต่อต้านความพยายามยึดไต้หวันด้วยกำลังทหารของจีน

 

ความสูงส่งเผยออกมา

โรงงานประกอบเซมิคอนดักเตอร์ไต้หวันตั้งอยู่ในหลายๆ เมืองใกล้ชายหาดหลายแห่งทางฝั่งตะวันตกของเกาะไต้หวัน ซึ่งหลายๆ ที่อาจถูกยึดได้ในเหตุการณ์รุกรานของจีน จึงมีความเห็นว่า การพึ่งพาซึ่งกันและกัน (interdependence) ทางเศรษฐกิจอย่างลึกซึ้งของชาติต่างๆในสหภาพยุโรป จะไม่ล้มเหลวในการป้องกันไม่ให้เกิดสงครามอย่างปี ค.ศ.1914

ในขณะที่อุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์สร้างความมั่นคงให้ไต้หวัน มีคำถามว่าจะป้องกันความขัดแย้งของพวกคลั่งสงครามเมื่อพวกเขาสูญเสียได้อย่างไร⁵ ในเมื่อประธานาธิบดีสี จิ้นผิง มีความต้องการนำไต้หวันกลับสู่การควบคุมของจีน เขาพยายามทำให้มันสำเร็จ⁶

ความเสี่ยงของจีนและสหรัฐอเมริกาคือ การ เข้าถึง ชิพซึ่งเป็นพลังก้าวหน้าทางทหารเกือบทั้งหมดและของเทคโนโลยีของพลเรือน รวมทั้งโทรศัพท์ไร้สาย อุปกรณ์การแพทย์และเครื่องมือวิจัยที่มีคุณต่อต้านโรคระบาดโควิด-19

ชิพที่ทันสมัยที่สุดที่สำคัญในการแข่งขันด้านอาวุธระหว่างสหรัฐอเมริกาและจีนคือ 10 nanometres หรือต่ำกว่า⁷ ไต้หวันควบคุมการผลิตชิพนี้ทั้งหมด

Martin Rasser อดีตเจ้าหน้าที่อาวุโสด้านกิจการข่าวกรองของหน่วยข่าวกรองกลางสหรัฐ ชี้ถึงความกังวลสำคัญของสหรัฐอเมริกาคือ กำลังสูญเสียการใช้ AI ในอาวุธ ที่ทำงานเหนือมนุษย์ด้านการจัดการปัญหาและการตัดสินใจ ที่คาดว่าเป็นการปฏิวัติการทำสงครามนั้นขึ้นอยู่กับเซมิคอนดักเตอร์

แล้วยังสำคัญต่อจีนมากด้วย การสูญเสียชิพให้ไต้หวันจะบดขยี้จีน

จีนต้องการเซมิคอนดักเตอร์อยู่ 60% แล้ว 90% ของชิพที่ใช้ในจีนนำเข้าหรือผลิตภายในจีนโดยผู้ผลิตต่างชาติ

ไต้หวันคือ ผู้ผลิตหลักของชิพในจีน

ไตรมาสแรกของปี ค.ศ.2021 เกือบครึ่งการส่งออกสินค้าของไต้หวันไปจีน คู่ค้าใหญ่คือเซมิคอนดักเตอร์ของไต้หวัน

ไต้หวันส่งเซมิคอนดักเตอร์ให้จีนเพิ่มขึ้น 33% เทียบจากช่วงเดียวกันในปี ค.ศ.2020

ตอนที่เกิดขาดแคลนชิพเนื่องจากอุปทานดิสรัปท่ามกลางโควิด-19 ทำให้เกิดเสียหายในไต้หวันชั่วคราว ความเสียหายการผลิตเซมิคอนดักเตอร์ 1 ปีทำให้ห่วงโซ่อิเล็กทรอนิกส์โลกเป็นง่อย

ความพยายามปลีกตัวการพึ่งพาเซมิคอนดักเตอร์ไต้หวันของทั้งสหรัฐอเมริกาและจีนชัดเจนมาหลายทศวรรษแล้ว ภาคอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ยังคงถูกครอบงำในหลายๆ ด้าน เช่น ความเป็นผู้นำด้านการวิจัย การพัฒนาและการออกแบบ รายได้เกือบครึ่งของอุตสาหกรรมนี้ประมาณ 452 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ปี ค.ศ.2021 แต่การรับจ้างผลิตชิพทันสมัยเกือบทั้งหมดผลิตในไต้หวัน

ไต้หวันเป็นนักลงทุนรายใหญ่ของไทยเพื่อผลิตคอมพิวเตอร์ เป็นตลาดแรงงานใหญ่เป็นอันดับ 1 ของไทย

ไม่เพียงเท่านั้น ไต้หวันภายใต้นโยบาย Southbound Policy มีบทบาททั้งทางเศรษฐกิจและการเมืองในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แล้ว ชิพ เซมิคอนดักเตอร์ยังสำคัญระดับโลก

น่าเสียดายเราเข้าใจไต้หวันน้อยเกินไป

 

---

¹ มีผู้บรรยาย 116 คนใน 29 วงประชุม โดยผมได้รับเชิญเป็นองค์ปาฐกคนแรกของการประชุมประจำปีครั้งนี้

² อยู่ที่ Puli Township, Nantou County, ไต้หวัน

³ เขาให้สัมภาษณ์ผู้สื่อข่าวและสนทนากับผม ณ ที่ประชุมประจำปีที่ the National Chi nan University วันที่ 27 ตุลาคม 2023

⁴ แถลงโดย Dr. Ely Ralner, Assistant Secretary of Defense for Indo-Pacific Security Affairs, Office of the Secretary of Defense, Before the 117th Congress Committee on Foreign Relation วุฒิสภาสหรัฐ December 8, 2021

⁵ ความเห็นของโฆษกสภาความมั่นคงแห่งชาติ (National Security Council) สหรัฐอเมริกา

⁶ ความเห็นของ US MARINE General Wallance Gregson อดีตผู้ช่วยรัฐมนตรีกลาโหมในรัฐบาลบารัก โอบามา

⁷ อ้างจาก Strengthening The Global Semiconductor Supply Chain in a uncertain Era, April 2021, Boston Consulting Group-BCG

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022