กลางเดือนกรกฎาคม

ฤดูฝนเข้ายึดครองผืนป่าแล้ว ป่าเปลี่ยนสภาพ ใบไม้เขียวชอุ่ม ด่านรกทึบ ใบไม้ที่ทับถมอยู่บนด่าน เปียกชุ่ม อ่อนนุ่ม เห็บหายไป มีแต่ทากชูตัวสลอน

น้ำในลำห้วยยังไม่เพิ่มขึ้นมากนัก นอกจากวันไหนสายฝนตกหนักต่อเนื่อง น้ำจะขุ่นแดง และเพิ่มระดับขึ้นบ้าง แต่ภายในเวลาสักสอง-สามวันก็จะลดลง

อีกสักเดือนหนึ่งนั่นแหละ สายฝนหนักมากขึ้น น้ำจะเอ่อล้นตลิ่ง หาดทรายหายไป ริมฝั่งเป็นดงหญ้ารก เหล่านกยูงต้องเคลื่อนย้ายเข้าไปหากินในป่า และใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่ตามโป่ง ซึ่งกว้างโล่ง

ในโป่งหญ้าขึ้นสูง บางบริเวณเห็นแต่ส่วนหัวของนกยูง ริมลำห้วยไม่มีพื้นที่สำหรับหญ้าอ่อน สัตว์พากันเคลื่อนย้าย

ฤดูกาลเป็นสิ่งกำหนดการเดินทาง รวมทั้งจุดหมายอันเป็นแหล่งอาหาร

วิถีชีวิตของสัตว์ป่า ขึ้นอยู่กับฤดูกาล

 

ริมลำห้วยมีร่องรอยควายป่าบ้าง แต่เป็นรอยเก่าๆ และเป็นรอยควายตัวผู้ซึ่งแยกจากฝูงมาอยู่ลำพัง ไม่ใช่ควายฝูงใหญ่ที่จะวนเวียนอยู่ริมลำห้วยอย่างในช่วงเวลาแล้งๆ

ในแต่ละช่วงเวลา ป่าเปลี่ยนแปลงไปตามฤดูกาล ในชีวิตสัตว์ป่า พวกมันมีเพียงสองฤดู คือ ฤดูฝน และฤดูแล้ง

ต้นไม้ปรับตัวในฤดูแล้ง ทยอยเปลี่ยนสีใบ ลดการใช้น้ำทิ้งใบลงพื้น เหลือแค่กิ่งก้านโกร๋นๆ และเริ่มแตกใบใหม่เมื่อความแล้งผ่านไป สายฝนเข้ามาแทนที่ จนกระทั่งเป็นป่าเขียวรกทึบ

เส้นทางน้ำไหลในลำห้วยก็มีความเปลี่ยนแปลงทุกปีเช่นกัน ในฤดูฝนระดับน้ำมาก กระแสน้ำรุนแรงจะกวาดต้นพง ต้นอ้อริมฝั่งราบเรียบ ลำห้วยแคบๆ จะกลายเป็นลำห้วยกว้าง บางช่วงที่เคยเป็นหาดทราย กลายเป็นร่องน้ำไหล ขณะช่วงที่เคยเป็นร่องน้ำในปีที่แล้วก็เปลี่ยนสภาพเป็นหาดทรายกว้าง

หลายปีกับการทำงานในป่า วนเวียนอยู่ในผืนป่าเดิม ผมรับรู้ถึงความเป็นไป ไม่มีสิ่งใดถาวร ต่างล้วนเปลี่ยนแปลง

 

เราเดินถึงจุดหมายที่ตั้งใจ ตามแผนคือจะพักแรมที่นี่ ตอนต้นปีผมใช้ที่นี่เป็นที่พัก ใต้ดงไผ่ซึ่งใช้ผูกเปล วันนี้รกทึบ เช่นเดียวกับบริเวณริมห้วยที่เป็นหาดทราย วันนี้กลายเป็นช่องทางน้ำไหล ต้องเดินทวนน้ำขึ้นไปอีกราวสองกิโลเมตรจึงพบทำเลเหมาะพอที่จะพักแรม

ผมจำได้ว่า เลยจากจุดที่จะพักแรมไป 500 เมตร ผมพบเสือโคร่งตัวหนึ่งเดินข้ามน้ำในตอนเช้าตรู่ ที่นั่นเป็นที่ซึ่งผมเฝ้ารอเพื่อถ่ายภาพนกยูงบินข้ามลำห้วย

และถ้าเดินจากจุดนั้นไปอีก 40 นาที ริมฝั่งจะมีปลักโคลนขนาดใหญ่ ผมพบเพราะตามรอยควายโทนเข้าไป คาดว่าแถวนั้นคงเป็นบริเวณที่ฝูงควายป่าใช้ในช่วงฤดูฝน

ไม่ไกลจากปลักนั้นเช่นกัน ผมเคยพบซากควายป่าที่ถูกฆ่าโดยเสือโคร่ง

วนย้อนกลับมาที่เดิม ที่เคยใช้เวลาอยู่นานหลายปี หลายสิ่งเปลี่ยนไปแล้ว

ทิ้งไว้เพียงร่องรอยเก่าๆ และความทรงจำ

 

แคมป์อยู่ไกลจากลำห้วยพอสมควร ช่วงฤดูฝน การเลือกทำเลตั้งแคมป์ให้ดีจำเป็น กระแสน้ำมาเร็วกว่าที่คิดเสมอ

ฟ้ายังไม่มืด เหลือเวลาอีกหลายชั่วโมง แต่ผมก็คร้านเกินกว่าจะเดินสำรวจหาร่องรอยสัตว์ป่า

ผูกเปลเสร็จ ผมเอนตัวลงนอน มองทิวเขาทะมื่นที่ข้างบนเป็นเมฆดำลอยเคลื่อนที่ไปทางทิศตะวันตกช้าๆ หลายสิ่งเปลี่ยนไปแล้ว แต่บรรยากาศในแคมป์เป็นเช่นเดิม กองไฟส่องแสงวับแวม ฟืนไม้แข็งลูกไฟแตกกระจาย

ท้องฟ้ามืดราวถูกห่มคลุมไว้ด้วยผ้าสีดำ

ละอองฝนโปรย สายลมพัดพาความเย็นเข้ามาใต้ฟลายชีต

ผมสัมผัสไออุ่นจากกองไฟ เป็นไออุ่นเดียวที่มี

ซุ้มบังไพรอยู่ห่างจากแคมป์ราว 40 นาที ตลอดสัปดาห์ผมพบควายโทนตัวหนึ่ง และนกยูงตัวผู้ที่หางยังไม่งอกยาว

ไม่ใช่เรื่องผิดปกติ ในเวลาที่อาหารอุดมสมบูรณ์ มีน้ำตามปลัก และลำห้วยสายเล็กๆ ไม่จำเป็นต้องอาศัยลำห้วยสายใหญ่

บางคืนท้องฟ้าโปร่งใส จันทร์ทอแสงนวล

นานแล้วที่ผมใช้ดวงจันทร์เป็นเครื่องมือสื่อสาร และฝากความคิดถึงไว้บนนั้น

เฝ้ามองดวงจันทร์โดยไม่เคยรู้เลยว่า อีกด้านหนึ่งของดวงจันทร์อันคุ้นเคยนั่นเป็นอย่างไร

 

ผ่านวันเวลามายาวนาน ผมนึกถึงเส้นทางที่เดิน ครั้งหนึ่งผมใช้เวลาในบริเวณนี้นานนับเดือนเพื่อเฝ้ารอควายป่า

ครั้งนั้นเป็นการรอที่คุ้มค่า ไม่ใช่เพียงการได้พบและได้รูปที่ดีของควายป่า

แต่เป็นเหตุการณ์ที่ตอนพลบค่ำวันหนึ่ง ขณะเดินกลับแคมป์ ควายป่าตัวหนึ่งลุกพรวดพราดจากแอ่งน้ำเล็กๆ ที่มันนอนแช่อยู่

วิ่งตรงเข้าหา และหยุดห่างจากผมราวสองเมตร

วันนั้น ผมเลือกที่จะยืนหยุดนิ่ง และเป็นการเลือกที่ถูกต้อง

มันหยุดหายใจดังๆ จ้องเขม็ง ก่อนหันหลังวิ่งเหยาะๆ หันมามองอีกครั้ง ก่อนหายเข้าไปในชายป่า มีโอกาสได้สบสายตา ผมเห็นแววหวาดหวั่น

 

ผมไม่แน่ใจนักว่า มันหยุดเพราะอะไร

และวันนั้น หากเหตุการณ์เป็นอีกแบบ มันก็เกิดขึ้นเพราะผมเลือกเอง

หากจะพูดให้ชัดเจน หลายครั้งเราอาจต้องใช้ความกล้าที่มีอยู่ในตัว

ทุกคน ทุกชีวิต ต่างล้วนมีความกล้า “ความกล้า” บางครั้งทำให้รู้สึกอบอุ่น และหลายครั้งอาจทำให้รู้สึกเย็นยะเยือก

ไม่ง่ายนักหรอกในการจะเลือกใช้มันในช่วงเวลาที่เหมาะสม… •

 

หลังเลนส์ในดงลึก | ปริญญากร วรวรรณ

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022