ทัดมาดอว์ (Tatmadaw) แห่งลุ่มน้ำอิรวดี ผมหมายถึง ทหารซึ่งทำการรัฐประหารในเมียนมาเมื่อ 2 ปีกว่าที่ผ่านมา

ทัดมาดอว์เป็นทหารที่ยังคงมีบทบาททางการเมืองเหนียวแน่นในการเมืองและเศรษฐกิจเมียนมา

พวกเขาหาใช่แบบอย่างของกระบวนการเปลี่ยนผ่านสู่ประชาธิปไตย พวกเขาได้รับความสนใจจากแวดวงผู้เชี่ยวชาญด้านความมั่นคงและการทหารอย่างไม่เสื่อมคลาย ในแง่จำนวนกำลังพลขนาดใหญ่ที่สุดเหนือกำลังพลทหารในประเทศอื่นๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

เป็นกำลังพลที่มีอาวุธทันสมัยที่รัฐบาลทหารเมียนมาซื้อมาจากประเทศชั้นนำผู้ผลิตอาวุธ

ได้เข้าไปเรียนในวิทยาลัยการทหารชั้นนำของประเทศ เด่นทั้งวิชาการทหาร การฝึกมาตรฐานสูงและความอดทน

ได้รับการปลูกฝังให้ภักดีต่อผู้นำทหาร แต่ความโดดเด่นเหล่านี้ถูกท้าทายด้วยสงครามภายในเมียนมา โครงสร้างภายในกองทัพ อุดมการณ์ ความชอบธรรมและกาลเวลา

น่าสนใจยิ่ง รัฐประหารในเมียนมาล่าสุด 1 กุมภาพันธ์ 2021 คือภาพสะท้อนความจริงของทัดมาดอว์อย่างดี

เมื่อเข้าใจทัดมาดอว์หลังรัฐประหารในเมียนมา เวลาผ่านไป 2 ปีกว่าเราจะเข้าใจอีกด้านหนึ่งของการเมืองเมียนมาพร้อมกัน

 

รัฐประหารล่าสุด
พลวัตและผลกระทบ

แม้ทหารเมียนมาสร้างความน่าหวาดกลัวให้ชาวบ้านอย่างมาก ด้วยการเผาหมู่บ้านและโจมตีทางอากาศ

แต่ทหารเมียนมาก็ไม่ได้ชนะแท้จริง ในขณะที่เกิดขาดแคลนอาวุธอย่างหนักและต่อเนื่อง

ทหารเมียนมากำลังสูญเสียพื้นที่ที่ห้อมล้อมดินแดนกองทหารกลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งต่อสู้มายาวนานบริเวณชายแดน รวมทั้งนักรบกลุ่มใหม่ที่จัดตั้งโดยกองทหารต่อสู้ของประชาชน (People’s Defense Militias – PDF)

ตอนนี้ทหารเมียนมาเผชิญการคุกคาม แม้ในเมืองใหญ่ที่สุด

หลายเดือนที่ผ่านมา ผู้นำทหารประกาศจะจัดการเลือกตั้งทั่วไป แม้พรรค National League for Democracy – NLD ถูกห้ามมีส่วนร่วมในการเลือกตั้ง แล้วความจริงคือ การออกเสียงจริงๆ เกือบเป็นศูนย์ แม้ว่ากองทัพเมียนมาต้องการจัดการเลือกตั้งปลอมๆ แต่พวกเขาก็ไม่สามารถทำการเลือกตั้งให้ปลอดภัยในหลายๆ พื้นที่

เดือนที่ผ่านมามีรายงานหลายฉบับ ให้รายละเอียดความอ่อนแอหลายอย่างของทัดมาดอว์ มีการโจมตีทางอากาศอย่างป่าเถื่อนมากขึ้น แต่ยุทธวิธีรบเหล่านี้ไม่ได้ช่วยให้ทัดมาดอว์ชนะเอาดินแดนที่ถูกยึดไปกลับคืนมาได้

ตรงกันข้ามชาวเมียนมาหันกลับไปต่อต้านมากขึ้น กำลังของทัดมาดอว์ถูกซุ่มโจมตีบ่อยขึ้นจากเครื่องบินประจัญบานของ PDF

PDF เป็นนักรบรุ่นใหม่และไม่ได้เข้าไปเรียน¹ ในวิทยาลัยการทหาร (Military’s Defense Service Academy – DSA ) วิทยาลัยการทหารที่ Pyin Oo Lwin เมืองมัณฑะเลย์ เมืองที่เคยมีคนสมัครเป็นนักเรียนทหารอย่างน้อย 500 นายต่อปี ตอนนี้มีคนสมัครเรียนเพียง 22 ราย²

วิทยาลัยการทหารแห่งนี้เคยเป็นที่รับสมัครนักเรียนทหาร (cadet) จำนวนมากมายาวนาน แต่หลังรัฐประหาร จำนวนคนสมัครตกฮวบลง

บางทีอาจเพราะคนหนุ่มเหล่านี้ไม่ต้องการเข้าร่วมกับทัดมาดอว์ในสนามรบอีกต่อไปแล้ว

ในขณะที่ผู้นำทหารจำนวนมากและเจ้าหน้าที่ทหารถูกลอบสังหารในเมืองต่างๆ

ปัจจัยเหล่านี้มีรายงานว่า กำลังใจในกองทัพตกต่ำมาก นายทหารถูกลอบสังหารในหลายเมือง และการหนีทหารกลายเป็นปกติมาก

จากรายงาน ผู้เชี่ยวชาญชาวเมียนมา Ye Myo Hein³ สรุปว่าทัดมาดอว์ในอดีตมีจำนวน 300,000-400,000 นาย⁴ ซึ่งเป็นกองทัพที่ใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตอนนี้เหลือราว 150,000 นาย

ผู้เชี่ยวชาญยังสรุปว่า มีทหารเพียง 70,000 นายที่ยังคงสู้รบ เนื่องจากตาย หนีทหาร และเอาใจออกห่างตั้งแต่หลังรัฐประหารเป็นต้นมา

น่าสนใจ Ye Myo Hein เขียนไว้ด้วยว่า มีรายงานเท็จเรื่องจำนวนกำลังทหารภายในกองทัพได้เผยแพร่ออกไป แม้แต่พลเอกอาวุโส มิน อ่อง ลาย และผู้ช่วยของเขา พลเอกโซ วิน (Soe win) ก็ไม่รู้จำนวนจริงๆ ของกำลังพล

ผู้เชี่ยวชาญเขียนน่าสนใจมาก แม้แต่หน่วยทหารราบเบา (Light Infantry Divisions) ทัดมาดอว์ที่ขึ้นชื่อว่าเป็นกองกำลังที่น่ากลัวที่สุดของเมียนมา ความเข้มแข็งก็ตกต่ำลง⁵

 

ความผิดพลาด

หลังรัฐประหารในทันทีนั้น ทัดมาดอว์ตอบสนองการประท้วงอย่างสันติของคนเมียนมา ด้วยความป่าเถื่อน แล้วเปลี่ยนมาเป็นการสังหารหมู่และการจับกุม

ในเวลานั้น ดูเหมือนทัดมาดอว์ควบคุมเข้มข้นประเทศได้มาก รวมทั้งเมืองใหญ่ที่สุดและใจกลางแผ่นดินของชาติพันธุ์เบอร์มัน (Burman)

องค์กรติดอาวุธของกลุ่มชาติพันธุ์ยังคงอยู่ก็จริง แต่มีจำนวนมากที่อ่อนแอเนื่องจากสูญเสียดินแดนของพวกเขาให้กับกำลังทหารในเวลาต่อมา

แม้ว่าคนเมียนมาที่เห็นแนวทางสันติวิธีล้มเหลว แล้วมุ่งหน้าเข้าป่าติดอาวุธ บางทีทหารมองภาพครั้งก่อนนักรบในป่าสามารถเรียนรู้การสู้รบได้ดีพอต่อกรกับทหารผู้ชำนาญการรบ

แต่มีข้อยกเว้น องค์กรติดอาวุธของกลุ่มชาติพันธุ์แยกออกจากความเป็นศัตรูในอดีต มาเป็นแต่ละฝ่ายร่วมทำงานด้วยกัน ร่วมต่อต้านศัตรูร่วมและทำลายทหารที่อ่อนล้า กองกำลังที่ท้อแท้

มีการประเมินจากรายงาน ทหารเห็นทหารถูกฆ่า 15 นายต่อวัน⁶

ทัดมาดอว์มีความสูญเสียมากกว่า PDF และทหารของกลุ่มชาติพันธุ์ PDF พัฒนาเป็นนักรบที่มีประสิทธิภาพรวดเร็วกว่า

บางส่วนมาจากการฝึกฝนและให้การสนับสนุนโดยกลุ่มทหารชาติพันธุ์

พวกเขาชำนาญการโจมตี เข้าตีและตีจาก หรือ hit and run ขบวนของทัดมาดอว์ มุ่งเป้าเจ้าหน้าที่ทหาร และใช้สื่อโซเชียลโน้มน้าวทัดมาดอว์ให้ยอมแพ้

ส่วนทัดมาดอว์ตอนนี้กำลังต่อสู้หลายแนวรบมากเกินไป จากรายงานของ Jason Tower⁷ นักวิจัยของ United States Institute of Peace รัฐอาระกัน (Arakan) รัฐทางตะวันตกของเมียนมาเป็นตัวอย่างของทหารของอาระกันที่ทรงพลังได้ควบคุมพื้นที่เกือบทั้งรัฐได้แล้ว

ไม่นานมานี้ ในรายงานของ Special Advisory Council of Myanmar องค์กรด้านการวิจัยพบว่า ทัดมาดอว์ควบคุมพื้นที่ได้แค่ 1 ใน 5 ของประเทศ

รายงานชี้ให้เห็นว่า ทัดมาดอว์ควบคุมเพียงแค่ถนนจำนวนน้อยนอกเมือง ตอนนี้ในใจกลางประเทศ กำลังทหารของฝ่ายต่อต้านต่อสู้และอยู่แค่มือเอื้อม ไม่กี่ไมล์จากเมืองหลวง เนปิดอว์ (Naypidaw) และกำลังต่อสู้ในย่างกุ้งเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศ

อาจกล่าวได้ว่า ในแง่ปัจจัยภายในประเทศ จำนวนกำลังพล จำนวนอาวุธ ยุทธวิธีการรบ การต่อสู้เพื่อเข้ายึดพื้นที่ แรงสนับสนุนจากประชาชน ชาวบ้านล้วนหันมาเป็นคุณต่อ PDF องค์กรติดอาวุธของกลุ่มต่อต้าน และกำลังติดอาวุธกลุ่มชาติพันธุ์กลุ่มต่างๆ ที่หันมาร่วมมือกันต่อสู้ศัตรูร่วม

ที่สำคัญ ขวัญและกำลังใจฝ่ายต่อต้านอัดแน่นไปด้วยจิตใจสู้รบ

 

สู่นักรบแห่งลุ่มน้ำเจ้าพระยา

ในอดีต ความเกรียงไกร ยิ่งใหญ่ของนักรบแห่งลุ่มน้ำอิรวดีดับมอดไหม้ไปแล้ว ด้วยปัญหาความชอบธรรมทางการเมือง

จิตวิญญาณแห่งการสู้รบเอาชนะกลุ่มชาติพันธุ์อื่นที่หาใช่ชาวเบอร์มัน ที่มีฐานที่มั่นและถิ่นอาศัยใจกลางเมียนมาห่อเหี่ยว ท้อถอยไปมากแล้ว

แล้วด้วยกาลเวลาแห่งความเปลี่ยนแปลง ทัดมาดอว์อ่อนแรง หมดพลัง ปัจจุบันสมัยไม่เหลือแม้แต่จำนวนมหาศาลแห่งกองทัพที่มีกำลังพลมากที่สุดในภูมิภาค

แล้วจะเหลืออะไรสำหรับนักรบแห่งลุ่มน้ำเจ้าพระยา ด้วยชื่อเรียกขานต่างๆ นานา ทั้งวงค์เทวัญ บูรพาพยัคฆ์ รุ่นนักเรียนนายร้อยรุ่น 1 5 7 หรือรุ่น 21 23 24 ไร้ความหมาย แม้กลับไปที่เหล่าทหารราบ ม้า ปืน หมวกดำ หมวกแดง

ในขณะที่ทัดมาดอว์เผชิญหน้าความชอบธรรมทางการเมือง ทศวรรษแห่งบูรพาพยัคฆ์เผชิญความล้มเหลวแห่งการบริหารประเทศในนามของระบอบประยุทธ์

ระบอบการเมืองที่คนไทยจะจดจำไปนานแสนนาน ไม่มีค่ายและป้อมยามใดปกป้องได้อีกแล้ว

 

---

¹Ye Myo Hein, Myanmar : Military is Smaller Than Commonly Though-and Shrinking Fast, United State Institute of Peace, May 3, 2023

²“Applicants to Myanmar military academy dwindling, defecting officers say” Myanmar now, April 5, 2022

³Ye Myo Hein เป็น Visiting Scholar ที่ the United State Institute of Peace and a Global Fellow ที่ the Wilson Center

⁴จากการสัมภาษณ์อดีตทหาร บันทึกการประชุม เอกสารภายในกองทัพ คนที่ยอมแพ้และพวกหนีทหาร ตัวเลขปี 2021 มีทหาร 400,000 นาย จำนวนจริงเหลือไม่ถึงครึ่ง อ้างจาก Ye Myo Hein, opcit., : 3.

⁵Ibid., : 4.

⁶Dominic Faulder, “Myanmar military’s might fails to crash decades-old resistance” Nikkei Asia, 28 March 2023, : 1.

⁷Jason Tower, “The Limits of Beijing’s Support for Myanmar’s Military”, US Institute of Peace, March 28, 2023., : 4.

สะดวก ฉับไว คุ้มค่า สมัครสมาชิกนิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ได้ที่นี่https://t.co/KYFMEpsHWj

— MatichonWeekly มติชนสุดสัปดาห์ (@matichonweekly) July 27, 2022